Bệnh gan nhiễm mỡ là tình trạng lượng mỡ trong gan vượt hơn 5% trọng lượng gan. Tùy theo mức độ tích tụ mỡ, bệnh gồm có ba giai đoạn từ nhẹ đến nặng. Dựa vào nguyên nhân, gan nhiễm mỡ được chia thành gan nhiễm mỡ do rượu bia (AFLD) và gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD). Theo thời gian, viêm và tổn thương tế bào gan có thể dẫn tới xơ gan, ung thư biểu mô tế bào gan.

Thạc sĩ, bác sĩ Nguyễn Thị Tuyết Mai, Đơn vị Nội Tiêu hóa - Gan Mật, Phòng khám Đa khoa Tâm Anh quận 7, cho biết một số nguyên nhân gây ra gan nhiễm mỡ không do rượu bia.

Kháng insulin

Kháng insulin gây rối loạn chuyển hóa đường và lipid. Đường (glucose) không được tế bào ngoại vi hấp thu hiệu quả khiến gan thu nạp axit béo tự do và tổng hợp nên chất béo triglyceride quá mức. Điều này dẫn đến tích tụ mỡ trong gan, khiến gan nhiễm mỡ không do rượu.

Thừa cân

Mỡ nội tạng bài tiết adipokine và cytokine tiền viêm (TNF‑α, IL‑6) đồng thời làm tăng lượng axit béo tự do. Quá trình này kích hoạt stress oxy hóa, dẫn đến viêm, xơ hóa gan. Do đó, người béo phì thường có nguy cơ gan nhiễm mỡ cao hơn người bình thường.

Bác sĩ Mai tư vấn cho người bệnh. Ảnh: Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh

Ăn uống không khoa học

Chế độ ăn uống thừa năng lượng (lipid bão hòa, fructose), thiếu chất chống oxy hóa như vitamin E, polyphenol làm tăng ROS (Reactive Oxygen Species - các gốc oxy hóa hoạt động có nguồn gốc từ oxy), lipid peroxidation, phá hủy tế bào gan, lâu dần gây viêm, tổn thương gan.

Lối sống ít vận động

Ít vận động làm giảm chuyển hóa đường - mỡ, tăng mỡ nội tạng và kháng insulin, từ đó hình thành mỡ tích tụ trong gan. Người trưởng thành nên tập thể dục vừa phải từ 150 phút mỗi tuần để giảm mỡ gan, ngay cả khi cân nặng không thay đổi.

Di truyền và yếu tố gene

Các đột biến gene như PNPLA3 (rs738409) và TM6SF2 (rs58542926) liên quan đến giảm thoái hóa lipid nội bào, có thể làm tăng nguy cơ tiến triển viêm gan nhiễm mỡ, xơ gan. Theo bác sĩ Mai, đây cũng chính là cơ chế khiến nhiều trường hợp không thừa cân, béo phì vẫn mắc bệnh gan nhiễm mỡ.

Giảm cân quá mức

Trái ngược với tăng cân không kiểm soát, tình trạng sụt cân quá mức cũng làm gan nhiễm mỡ. Bởi giảm cân quá mức ảnh hưởng đến hoạt động chuyển hóa và phân giải mỡ, gia tăng lượng chất béo, từ đó làm tổn thương các tế bào gan, dẫn tới gan nhiễm mỡ.

Rối loạn nội tiết

Hội chứng buồng trứng đa nang, suy giáp, thiếu hormone tăng trưởng góp phần làm tăng kháng insulin, ảnh hưởng tới chức năng chuyển hóa của gan, tích tụ nhiều mỡ.

Bác sĩ Mai cho biết gan nhiễm mỡ đang có xu hướng gia tăng trong vài năm trở lại đây. Bệnh thường diễn tiến âm thầm, không có triệu chứng đặc hiệu nên nhiều người bệnh phát hiện muộn, khi đã qua giai đoạn viêm gan mạn, xơ hóa nặng tiến triển. Mọi người nên giữ thói quen khám sức khỏe định kỳ, nếu phát hiện gan nhiễm mỡ nên điều trị tích cực. Người bệnh ăn uống khoa học, cân đối các nhóm dưỡng chất thiết yếu kết hợp duy trì chế độ tập luyện thường xuyên giúp giảm nguy cơ mắc bệnh.

Thảo Nhi