Theo TS.BS Ngô Thị Kim Oanh, Bệnh viện Đại học Y Dược TP HCM - Cơ sở 3, bệnh thận mạn (suy thận) là tình trạng chức năng thận bị suy giảm kéo dài, không thể phục hồi hoàn toàn.

Suy thận tiến triển theo 5 giai đoạn, mỗi giai đoạn phản ánh mức độ suy giảm chức năng lọc máu - được đánh giá qua chỉ số độ lọc cầu thận (GFR).

Giai đoạn 1

Ở giai đoạn này, chỉ số GFR ≥ 90 ml/phút/1,73 m2, chức năng lọc của thận vẫn trong giới hạn bình thường, nhưng có dấu hiệu tổn thương thận: đạm niệu vi thể (microalbumin niệu), bất thường trên hình ảnh (siêu âm thận), hoặc có bệnh lý nền như tăng huyết áp, tiểu đường...

Các triệu chứng thường chưa rõ ràng, bệnh nhân có thể cảm thấy hoàn toàn khỏe mạnh.

Người bệnh ở giai đoạn 1 cần kiểm soát tốt các bệnh nền (huyết áp, đường huyết); theo dõi chỉ số creatinine và nước tiểu định kỳ; duy trì lối sống lành mạnh: ăn nhạt, uống đủ nước và tránh thuốc gây hại cho thận (NSAIDs).

Giai đoạn 2

Chỉ số GFR từ 60-89 ml/phút/1,73 m2, chức năng thận bắt đầu giảm nhẹ, nhưng vẫn còn đủ để thực hiện hầu hết chức năng sinh lý.

Một số triệu chứng ban đầu là mệt mỏi nhẹ, đi tiểu đêm, cao huyết áp. Do đó, người bệnh cần chú ý điều chỉnh chế độ ăn (giảm đạm nếu có chỉ định); kiểm tra định kỳ 3-6 tháng/lần và tránh dùng các thuốc gây độc cho thận nếu không thực sự cần thiết.

Giai đoạn 3

Chỉ số GFR từ 30-59 ml/phút/1,73 m2. Giai đoạn 3 này lại được chia nhỏ thành 3a (GFR 45-59) và 3b (GFR 30-44).

Các triệu chứng bao gồm mệt mỏi kéo dài, thiếu máu nhẹ, da sạm, dễ chuột rút. Đáng chú ý, người bệnh có thể bắt đầu có biến chứng như tăng huyết áp, rối loạn điện giải, xương khớp.

Bệnh nhân bị thận mạn giai đoạn 3 cần bắt đầu phối hợp điều trị với bác sĩ chuyên khoa để tăng cường kiểm soát huyết áp, đường máu; giảm lượng đạm trong khẩu phần ăn theo chỉ định dinh dưỡng và theo dõi kỹ nồng độ creatinine, ure, điện giải.

Minh họa tình trạng suy thận. Ảnh: Preferred Vascular Group

Giai đoạn 4

Chỉ số GFR từ 15-29 ml/phút/1,73 m2. Khi này, chức năng thận đã giảm đáng kể, cần chuẩn bị cho phương pháp điều trị thay thế thận.

Thiếu máu nặng, ngứa, chán ăn, buồn nôn, phù, tăng huyết áp kháng trị, rối loạn canxi - phospho là các triệu chứng của thận mạn giai đoạn 4.

Người bệnh cần được theo dõi sát sao để sẵn sàng chạy thận hoặc ghép thận khi cần. Một số hình thức điều trị thay thế có thể được các bác sĩ tư vấn là chạy thận nhân tạo, lọc màng bụng hoặc ghép thận.

Giai đoạn 5 (suy thận giai đoạn cuối)

Chỉ số GFR

Khi bước vào giai đoạn này, thường mệt mỏi nghiêm trọng, buồn nôn nặng, nôn, phù toàn thân, tiểu ít, chán ăn, ngứa, hôn mê do tăng ure huyết.

Bệnh nhân bệnh thận mạn giai đoạn cuối cần chạy thận nhân tạo 3 lần/tuần, hoặc lọc màng bụng liên tục tại nhà, nếu có đủ điều kiện thì phải ghép thận. Một số hỗ trợ tâm lý, dinh dưỡng và kiểm soát biến chứng đi kèm cũng được tiến hành kèm theo trong quá trình điều trị.

Bác sĩ Oanh cho biết bệnh thận mạn là một tiến trình không thể đảo ngược, nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát và làm chậm tiến triển nếu phát hiện sớm và tuân thủ điều trị. Việc theo dõi định kỳ chức năng thận, đặc biệt ở những người có nguy cơ cao (đái tháo đường, tăng huyết áp, người lớn tuổi, có tiền sử gia đình) là yếu tố then chốt giúp bảo vệ sức khỏe lâu dài.

Khám định kỳ là cách để bảo vệ sức khỏe tối ưu nhất, giúp phát hiện các tình trạng bệnh lý nguy hiểm sớm, trong đó có bệnh thận mạn.

Mỹ Ý