Trong Dự thảo sửa đổi Luật Hiến, lấy, ghép mô, bộ phận cơ thể người và hiến lấy xác công bố mới đây, Bộ Y tế đề xuất như trên nhằm đơn giản hóa điều kiện lấy mô, tạng, trong bối cảnh Việt Nam nằm trong nhóm các quốc gia có tỷ lệ hiến tạng từ người chết não thấp nhất thế giới.

Theo quy định hiện hành, dù người bệnh đã có thẻ đăng ký hiến tạng, bệnh viện vẫn phải xin phép người thân khi họ chết não. Nhiều gia đình từ chối, khiến nguồn tạng quý giá bị bỏ lỡ.

Ông Nguyễn Trọng Khoa, Phó cục trưởng Cục Quản lý khám chữa bệnh, cho biết đề xuất này nhằm "tôn trọng tuyệt đối ý nguyện của người hiến, giảm bớt vướng mắc thủ tục và phù hợp với thông lệ quốc tế".

Trên thế giới, một số nước như Pháp, Bỉ... trao quyền tuyệt đối cho ý chí của người đã khuất. Theo đó, từ 1/1/2017, tất cả người ở Pháp được coi là người hiến tạng sau khi qua đời, trừ khi họ đã đăng ký tên vào "Sổ từ chối" chính thức.

Nếu một người không đăng ký từ chối, họ được coi là người hiến tạng. Trong trường hợp này, sự đồng ý của gia đình không phải là điều kiện bắt buộc. Việc lấy tạng sẽ được tiến hành ngay cả khi gia đình phản đối, miễn là người đã khuất không có tên trong sổ từ chối. Trước đó, bác sĩ phải hỏi ý kiến người thân và gần 1/3 gia đình đã từ chối, gây lãng phí nguồn tạng, theo Guardian.

Dự thảo sửa đổi lần này cũng đề xuất cho người dưới 18 tuổi hiến tặng mô tạng, đơn giản hóa quy trình chẩn đoán chết não, rút ngắn thời gian để tránh mất cơ hội ghép tạng, thay đổi thứ tự ưu tiên ghép, xây dựng cơ chế tài chính, chính sách phù hợp...

Về thứ tự ghép, dự thảo đề xuất thay đổi ưu tiên số một là trường hợp cấp cứu, lần lượt sau đó là trẻ em, người chờ ghép tại cơ sở y tế có người hiến, người đã hiến bộ phận cơ thể hoặc thân nhân hàng thừa kế thứ nhất của họ, người đầu tiên trong danh sách chờ ghép của Trung tâm điều phối quốc gia.

Thay đổi này khắc phục mâu thuẫn giữa Luật Hiến ghép hiện hành (ưu tiên trẻ em) và Luật Khám chữa bệnh sửa đổi (ưu tiên cấp cứu). Lý do là trẻ em có thể chờ 1-2 năm để ghép, trong khi người cấp cứu chỉ có thể chờ vài giờ.

Về cơ chế tài chính, dự thảo đề xuất gắn ghép tạng với chính sách bảo hiểm y tế và ngân sách nhà nước để đảm bảo công bằng, minh bạch. Đồng thời, luật cũng quy định bảo vệ người hiến và thân nhân, tôn trọng quyền tự nguyện, bảo mật thông tin và ngăn chặn thương mại hóa.

Các bác sĩ Bệnh viện Việt Đức thực hiện một ca ghép tạng. Ảnh: Bệnh viện cung cấp

Thứ trưởng Y tế Trần Văn Thuấn cho biết Việt Nam đã thực hiện hơn 9.500 ca ghép tạng và phát triển mạng lưới gần 30 cơ sở đủ năng lực kỹ thuật. Các bác sĩ Việt Nam đã từng bước làm chủ nhiều kỹ thuật ghép phức tạp như ghép tim-gan đồng thời, khí quản, phổi...

Luật hiện hành được Quốc hội thông qua từ năm 2006. Tuy nhiên, sau gần hai thập kỷ, Luật hiện hành đã bộc lộ nhiều bất cập, không theo kịp sự phát triển của ngành. Vì vâỵ, việc sửa Luật nhằm tạo cơ chế, tăng thêm nguồn tạng quý giá, cứu sống nhiều bệnh nhân đang chờ ghép, ông Thuấn nhận định.

Lê Nga