Báo cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) công bố ngày 29/5 vừa qua cho biết, không có triệu chứng khiến việc phát hiện và điều trị sớm các bệnh tình dục trở nên khó khăn. Ngay cả khi không có triệu chứng (trong giai đoạn ủ bệnh hoặc trong suốt quá trình nhiễm), người mang mầm bệnh vẫn có khả năng lây truyền cho người khác qua sinh hoạt tình dục không an toàn. Dù bao cao su là biện pháp quan trọng, nhưng không bảo vệ 100% vì một số bệnh như HPV, giang mai, herpes vẫn có thể lây qua tiếp xúc da, kể cả khi chưa quan hệ xâm nhập.

Cũng theo báo cáo của WHO, trên toàn cầu, năm 2020 có khoảng 374 triệu ca nhiễm mới một trong các bệnh chlamydia, lậu, giang mai và trichomonas ở những người trong độ tuổi 15-49. Năm 2022, con số mắc mới giang mai là 8 triệu người ở độ tuổi này. Tính đến năm 2022, có khoảng 520 triệu người 15-49 tuổi trên toàn thế giới đang sống chung với virus herpes simplex tuýp 2 (HSV-2). Đồng thời, nhiễm virus papilloma ở người (HPV) có liên quan đến hơn 311.000 ca tử vong do ung thư cổ tử cung mỗi năm. Các bệnh STDs có tác động trực tiếp đến sức khỏe tình dục và sinh sản như gây vô sinh, ung thư, các biến chứng khi mang thai và có thể làm tăng nguy cơ mắc HIV.

Tại Việt Nam, theo thông tin công bố tháng 10/2024 của Cục Phòng, chống HIV/AIDS (Bộ Y tế), khoảng 267.000 người nhiễm HIV. Trong số những ca nhiễm HIV mới, tỷ lệ lây qua đường tình dục đã tăng từ 47,5% (năm 2010) lên 70,8% (tháng 9/2024). Trong đó, nam giới chiếm hơn 80% tổng số ca nhiễm mới, và đối tượng chiếm tỷ lệ cao nhất là nam quan hệ tình dục đồng giới (42,2%). Bên cạnh HIV, số ca mắc các bệnh STDs khác cũng đang gia tăng nhanh chóng. Riêng Bệnh viện Da Liễu TP HCM trong năm 2024 khám và điều trị gần 71.000 lượt bệnh nhân mắc các ca bệnh STDs, như sùi mào gà, lậu, giang mai, herpes sinh dục.

Nam giới là nhóm đối tượng mắc mới các bệnh STDs nhiều nhất. Ảnh: Unplash

Theo WHO, có hơn 30 loại vi khuẩn, virus và ký sinh trùng khác nhau lây truyền qua quan hệ tình dục, trong đó có 8 tác nhân gây bệnh chiếm tỷ lệ áp đảo gồm giang mai, lậu, chlamydia và trichomonas, viêm gan B, virus herpes simplex (HSV), HIV và virus u nhú ở người (HPV). Một số bệnh STDs cũng có thể lây truyền từ mẹ sang con trong thời kỳ mang thai, sinh nở và cho con bú.

Hiện nay, nhiều bệnh STDs hoàn toàn có thể điều trị khỏi hoặc kiểm soát hiệu quả nếu được phát hiện sớm. HIV không còn là "án tử" nhờ thuốc kháng virus, HPV đã có vaccine phòng ngừa. Trong khi đó, các bệnh như lậu, chlamydia, giang mai, trichomonas hoàn toàn có thể điều trị dứt điểm - miễn là không bỏ lỡ "thời điểm vàng" để xét nghiệm, nhất là sau khi có quan hệ không an toàn hoặc khi xuất hiện dấu hiệu bất thường.

Tùy vào nhu cầu và tình trạng cụ thể, mỗi người có thể lựa chọn một trong ba hình thức xét nghiệm STDs phổ biến hiện nay. Đầu tiên là que thử nhanh. Đây là phương pháp tiện lợi nhất, cho kết quả trong vài phút nhưng độ chính xác thấp. Để chính xác hơn, có thể xét nghiệm thường (lab test), được thực hiện tại phòng lab, có kết quả sau vài giờ đến 1-2 ngày.

Một trong những phương pháp hiện đại nhất hiện nay là (Realtime PCR), cho phép phát hiện chính xác mầm bệnh ngay cả trong các trường hợp không có triệu chứng. Thông qua việc khuếch đại và dò tìm vật liệu di truyền (DNA/RNA) của virus hoặc vi khuẩn, PCR giúp chẩn đoán sớm nhiều bệnh lây qua đường tình dục với độ nhạy và độ chính xác cao.

Phòng khám Diag là một trong những địa chỉ áp dụng phương pháp PCR (Realtime PCR), phát hiện mầm mống bệnh lây qua đường tình dục. Ảnh: Diag

Tại TP HCM, người bệnh có thể lựa chọn thăm khám và xét nghiệm các bệnh STDs bằng công nghệ PCR tại các bệnh viện như Bệnh viện Da liễu TP HCM, Bệnh viện Bệnh nhiệt đới TP HCM, hoặc tại hệ thống Trung tâm Y khoa Diag với 40 cơ sở y tế, hỗ trợ lấy mẫu tại nhà tiện lợi.

Kim Anh