Sữa chua là thực phẩm lên men phổ biến, được yêu thích nhờ hương vị dễ ăn, giá trị dinh dưỡng cao. Nó cung cấp protein, canxi, kẽm, vitamin nhóm B, lợi khuẩn probiotic.

ThS.BS Nguyễn Thị Phương, khoa Dinh dưỡng, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội, cho biết nhờ chứa hàng tỷ lợi khuẩn sống, sữa chua góp phần cân bằng hệ vi sinh vật đường ruột, ức chế vi khuẩn có hại, hỗ trợ tiêu hóa và hấp thu chất dinh dưỡng tốt hơn. Tuy nhiên, ăn sữa chua lúc đói có thể ảnh hưởng đến hiệu quả của các lợi khuẩn probiotic, gây rối loạn tiêu hóa ở người có cơ địa nhạy cảm.

Khả năng sống sót, phát huy tác dụng của lợi khuẩn trong sữa chua phụ thuộc vào độ axit trong dạ dày và ruột. Khi bụng đói, dịch vị trong dạ dày có độ pH thấp (khoảng 1-3), tức là môi trường axit mạnh. Môi trường này có tác dụng tiêu hóa thức ăn, tiêu diệt vi khuẩn có hại, nhưng cũng là rào cản lớn đối với lợi khuẩn trong sữa chua.

Lợi khuẩn như lactobacillus và bifidobacterium tương đối nhạy cảm với axit. Khi ăn sữa chua lúc đói, phần lớn các chủng này bị tiêu diệt trước khi kịp đến ruột non và ruột già - nơi chúng phát huy tác dụng như hỗ trợ tiêu hóa, tổng hợp vitamin, điều hòa miễn dịch. Chỉ khi đã ăn một ít thức ăn, độ axit trong dạ dày giảm (về khoảng pH 4-5), lúc đó lợi khuẩn mới dễ dàng vượt qua, đến ruột phát huy tác dụng.

Nếu ăn sữa chua quá lạnh hoặc loại có vị chua khi bụng trống rỗng, có thể gây cảm giác cồn cào, khó chịu, ợ chua, buồn nôn nhẹ hoặc co thắt dạ dày ở những người cơ địa nhạy cảm. Bác sĩ Phương khuyên người có tiền sử viêm loét dạ dày, trào ngược, tăng tiết axit dịch vị, viêm dạ dày cấp không nên ăn sữa chua lúc đói vì axit trong sữa chua kết hợp với dịch vị nhiều kích thích niêm mạc dạ dày, khiến đau bụng, khó chịu nặng hơn. Người đang bị rối loạn tiêu hóa, tiêu chảy có hệ vi sinh đường ruột đang bị rối loạn, chưa ổn định cũng nên tránh ăn sữa chua khi bụng đói vì dễ làm triệu chứng nặng hơn. Người già, có đường tiêu hóa yếu hoặc trẻ nhỏ dưới hai tuổi cũng cần hạn chế sữa chua vào thời điểm này, nhất là khi sữa chua còn lạnh.

Dạ dày của người khỏe mạnh có khả năng điều tiết pH khá nhanh khi thức ăn vào, kể cả sữa chua. Nhờ vậy, sữa chua có thể cung cấp dinh dưỡng và tốt cho đường ruột của người có hệ tiêu hóa khỏe mạnh, dù ăn ở nhiệt độ lạnh.

Sữa chua không đường, kết hợp cùng yến mạch, hạt chia giúp tăng vị ngon, giàu dinh dưỡng. Ảnh: Huế Hồ

Để đảm bảo tối ưu tác dụng, mọi người nên ăn sữa chua sau bữa chính từ 30 phút đến hai giờ. Khi đó, dạ dày đã có thức ăn làm đệm, độ pH trong dạ dày đã được điều chỉnh phù hợp, tạo điều kiện thuận lợi cho các lợi khuẩn sống sót và di chuyển đến ruột non, rồi xuống ruột già phát huy tác dụng. Ăn sữa chua vào buổi xế chiều hoặc sau khi tập luyện cũng rất phù hợp, vì bổ sung protein, tái tạo năng lượng, hỗ trợ hệ tiêu hóa.

Ăn sữa chua thường xuyên giúp giảm nguy cơ rối loạn tiêu hóa, đầy hơi, táo bón và tăng cường miễn dịch bảo vệ cơ thể khỏi các tác nhân gây bệnh từ thức ăn và môi trường. Người trưởng thành nên dùng khoảng 1-2 hũ sữa chua (100-300 g) mỗi ngày để bổ sung lợi khuẩn, canxi, protein tốt cho hệ tiêu hóa. Tiêu thụ quá nhiều sữa chua, trên 400 g mỗi ngày, có thể dẫn tới đầy bụng, rối loạn tiêu hóa, thừa năng lượng, tăng cân, nhất là với loại có đường.

Bác sĩ Phương khuyến cáo chọn sữa chua không đường hoặc ít đường để kiểm soát đường huyết, cân nặng. Kết hợp cùng thực phẩm giàu chất xơ hòa tan như yến mạch, hạt chia hoặc trái cây tươi để tăng vị ngọt tự nhiên, chất xơ hòa tan và làm chậm quá trình tiêu hóa, tạo cảm giác no lâu.

Ly Nguyễn