"Trẻ bình thường chỉ cần bổ sung vitamin D nếu không được hoạt động ngoài trời trong khoảng thời gian từ 10-15h mỗi ngày, còn các vi chất, vitamin khác thường không cần thiết", bác sĩ Nguyễn Trí Đoàn, tác giả sách y khoa "Để con được ốm", chia sẻ tại diễn đàn giáo dục toàn diện Wisdomland World School với chủ đề Nuôi dưỡng Thân - Tâm - Tuệ giúp con vững vàng trong thế kỷ 21, ngày 26/7.

Trẻ khỏe mạnh, ăn uống đa dạng thường không thiếu vi chất. Tự ý bổ sung các vi chất không phù hợp cho trẻ, đặc biệt các vitamin tan trong chất béo như A, D, E, K nếu tích lũy nhiều trong cơ thể có thể gây ngộ độc. Dư thừa một số vi chất còn làm cản trở quá trình hấp thu các chất dinh dưỡng khác, gây mất cân bằng trong cơ thể. Việc này cần được thực hiện đúng liều lượng, có chỉ định và theo dõi của bác sĩ.

Bác sĩ lưu ý phụ huynh cần tránh sử dụng kháng sinh tràn lan để trị bệnh cho trẻ. Tỷ lệ sử dụng kháng sinh ở trẻ em tại Việt Nam cho các bệnh hô hấp hiện rất cao so với các nước khác. Chỉ sử dụng kháng sinh theo chỉ định bác sĩ với một số bệnh nhiễm do vi khuẩn như viêm phổi do phế cầu hay một số vi khuẩn khác, một số trường hợp viêm tai giữa, nhiễm trùng ngoài da...

"Khi trẻ mắc bệnh, phụ huynh cần hỏi bác sĩ nguyên nhân gây bệnh là vi khuẩn hay siêu vi để tránh dùng kháng sinh sai mục đích, vì kháng sinh không trị được virus", bác sĩ lưu ý.

Sử dụng thuốc hạ sốt đúng cách, chỉ cho thuốc hạ sốt khi nào bé quấy khó chịu vì sốt. Cần hiểu mục đích của việc cho con trẻ uống thuốc hạ sốt là để giúp bé dễ chịu hơn thay vì như lầm tưởng thường thấy là để nhiệt độ trở về bình thường. Trên thực tế, sốt là một phản ứng có lợi của hệ miễn dịch để sản xuất kháng thể và tiêu diệt tác nhân gây bệnh, không nên hoảng sợ khi trẻ sốt.

Hiện, thế giới phát hiện hơn 200 loại siêu vi gây bệnh hô hấp, đặc biệt ở trẻ em. Trung bình, trẻ bị cảm, sổ mũi, sốt do siêu vi 8-10 lần một năm, thậm chí có thể lên tới 12-15 lần. Do đó, trẻ cần được xây dựng một hệ miễn dịch khỏe để phát triển khỏe mạnh, bằng cách ăn đủ chất, ngủ đủ giấc và tiêm chủng đầy đủ, đặc biệt là vaccine phế cầu, cúm. Bác sĩ cho rằng các thông tin lan truyền chống lại việc tiêm chủng hầu hết là giả mạo hoặc không có căn cứ. Việc tiêm chủng định kỳ, đúng lịch, bao gồm cả các mũi nhắc lại, là rất cần thiết, đặc biệt trong những năm đầu đời.

Trẻ cần được chú trọng cả về sức khỏe thể chất và tinh thần để phát triển toàn diện. Ảnh: Mai Lê

Theo bác sĩ Đoàn, 3 trụ cột sức khỏe trẻ em gồm miễn dịch khỏe, dinh dưỡng cân bằng, lối sống lành mạnh. Tại Việt Nam, suy dinh dưỡng và thấp còi giảm dần, trong khi vấn đề thừa cân và béo phì ngày càng phổ biến. Trẻ cần bổ sung đủ 4 nhóm đường - đạm - béo - rau quả, ăn đa dạng theo nhóm chất chứ không phải theo thực phẩm. Chỉ nên uống sữa vừa phải, khoảng 200-400 ml mỗi ngày. Không ép trẻ ăn, tránh đồ ăn vặt, bởi việc này có thể khiến bé ăn nhiều hơn nhu cầu, dẫn đến thừa cân và béo phì về lâu dài.

Lối sống lành mạnh là nền tảng giúp trẻ phát triển toàn diện cả về thể chất, tinh thần và trí tuệ. Hoạt động thể chất cần được duy trì hằng ngày, kết hợp với chế độ ngủ nghỉ hợp lý và hạn chế tối đa thời gian tiếp xúc với thiết bị điện tử. Thay vì dành nhiều thời gian cho điện thoại hay tivi, trẻ nên được khuyến khích chơi ngoài trời, khám phá thiên nhiên - một phương pháp học tập và rèn luyện tự nhiên hiệu quả.

Bên cạnh đó, cần chú trọng đến sức khỏe tinh thần của trẻ. Sự yêu thương, khen ngợi đúng lúc sẽ giúp trẻ tự tin và không ngừng cố gắng. Phụ huynh nên hướng dẫn trẻ những kỹ năng xã hội cơ bản như cách chào hỏi, chia sẻ và lắng nghe, giúp trẻ dễ hòa nhập với xung quanh. Tôn trọng cảm xúc và tạo không gian để trẻ được bộc lộ cảm xúc, khơi gợi sự sáng tạo và tư duy phản biện là một phần không thể thiếu trong quá trình giáo dục. Trẻ học tốt nhất khi được dẫn dắt bằng sự tò mò.

Thay vì chỉ dạy kiến thức, phụ huynh nên đặt câu hỏi gợi mở như "Con nghĩ tại sao lại như vậy?" để trẻ suy nghĩ, phản biện và học cách tìm lời giải cho chính mình - một kỹ năng thiết yếu trong thế giới nhiều biến động. Giáo dục không nên chỉ xoay quanh điểm số. Không so sánh con với bạn bè hoặc gây áp lực thành tích mà cần tập trung vào sự tiến bộ của chính con - hôm nay tốt hơn hôm qua là đủ. Mục tiêu cuối cùng của giáo dục là nuôi dưỡng những công dân có phẩm chất tốt, có kỹ năng giải quyết vấn đề, khả năng sáng tạo và nội lực để thích ứng trước thay đổi.

Theo GS.TS.BS Đinh Xuân Anh Tuấn, Trưởng Khoa Nội Hô hấp, Bệnh viện Cochin tại Paris (Pháp), ba yếu tố "thân - tâm - tuệ" cần được nuôi dưỡng song hành, không thể tách rời nhau để trẻ phát triển toàn diện. Ông ví giai đoạn tuổi mới lớn như một "cánh đồng xanh", đầy tiềm năng nhưng cũng rất dễ bị tác động nếu không được chăm sóc đúng cách. Trẻ ở độ tuổi này không chỉ cần được chăm lo về thể chất (thân) mà còn cần được định hướng phát triển về tư duy, nhận thức (trí) và cảm xúc nội tâm (tâm).

Lê Phương