Cụ bà Yuki Higa, 98 tuổi, sống tại làng Ogimi, Okinawa, Nhật Bản, là một ví dụ điển hình. Mỗi sáng, cụ vẫn nhai đậu nành rang giòn và thưởng thức rau củ hấp trong bữa ăn truyền thống. Cụ Higa từng làm nghề dệt vải và hiện sống một mình trong ngôi nhà gỗ nhỏ nhìn ra núi. Hình ảnh cụ nhai thức ăn chắc khỏe, trò chuyện minh mẫn và không cần hỗ trợ y tế thường xuyên đã thu hút sự chú ý của nhóm Okinawa Centenarian Study. Đây là dự án nghiên cứu người sống thọ kéo dài hơn 40 năm tại hòn đảo có tỷ lệ người trăm tuổi cao nhất thế giới.

Điều khiến nhóm nghiên cứu đặc biệt quan tâm là sức khỏe ổn định của cụ Higa và việc cụ vẫn giữ gần như toàn bộ hàm răng thật. Tiến sĩ Craig Willcox, đồng tác giả dự án, chia sẻ với đài PBS rằng cụ Higa có thể nhai thực phẩm cứng ở tuổi 98, một điều hiếm thấy ở người cao tuổi tại nhiều quốc gia khác.

Câu chuyện của cụ Higa không phải cá biệt. Các nhà nghiên cứu ngày càng chú ý đến mối liên hệ giữa sức khỏe răng miệng và tuổi thọ. Một số tài liệu khoa học cho thấy việc giữ được nhiều răng thật tới cuối đời có thể là dấu hiệu phản ánh sức khỏe toàn thân tốt và quá trình lão hóa chậm hơn.

Nghiên cứu đăng trên Scientific Reports năm 2020 cho thấy phần lớn người sống trăm tuổi tại Đức vẫn còn nhiều răng tự nhiên hơn mức trung bình và duy trì khả năng nhai cơ bản. Tiến sĩ Andreas Zenthöfer, tác giả chính của nghiên cứu, nhận định: "Răng không chỉ giúp ăn ngon mà còn phản ánh tình trạng dinh dưỡng, mức độ viêm mạn tính và khả năng phục hồi của cơ thể".

Việc giữ răng thật đến tuổi già cho thấy khả năng vệ sinh răng miệng hiệu quả, hệ miễn dịch ổn định và nguy cơ mắc các bệnh về nướu hoặc viêm quanh răng thấp. Những yếu tố này liên quan chặt chẽ đến các bệnh như tim mạch, tiểu đường, và thậm chí cả Alzheimer. Vi khuẩn gây viêm nha chu (Porphyromonas gingivalis) đã được tìm thấy trong mô não của một số bệnh nhân Alzheimer, khiến giới khoa học đặt ra giả thuyết về mối liên hệ giữa viêm nhiễm răng miệng kéo dài và các bệnh thoái hóa thần kinh.

Một nghiên cứu đăng trên JMIR Aging năm 2025 chỉ ra rằng những người ở độ tuổi 80 vẫn còn từ 20 răng thật trở lên có khả năng sống đến 100 tuổi cao hơn 15% so với những người đã mất toàn bộ răng. Nhóm tác giả đề xuất rằng số lượng răng thật có thể là một chỉ báo sinh học tiềm năng phản ánh quá trình lão hóa và mức độ khỏe mạnh của cơ thể.

Mối liên hệ giữa số răng thật và tuổi thọ cũng được ghi nhận trong nghiên cứu của Đại học Uppsala, Thụy Điển, công bố năm 2021. Các nhà khoa học đã phân tích dữ liệu từ hơn 3.000 người cao tuổi và nhận thấy mất nhiều răng có liên quan đến nguy cơ tử vong sớm, kể cả khi đã kiểm soát các yếu tố khác như hút thuốc, chế độ ăn uống và bệnh nền.

Trong bài tổng quan hệ thống "Oral Health and Older Adults: A Narrative Review" (Dentistry Journal, 2024), nhóm nghiên cứu do Martin S. Lipsky chủ trì nhấn mạnh rằng sức khỏe răng miệng không phải là hệ quả tất yếu của tuổi tác. Họ cho rằng đó là một yếu tố chủ động ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể của người cao tuổi. Mất răng hoặc bị viêm nha chu có thể dẫn đến thiếu chất xơ, thiếu dinh dưỡng và tăng nguy cơ mắc các bệnh mãn tính như tim mạch, đái tháo đường, suy giảm miễn dịch và suy giảm tinh thần.

Các chuyên gia phát hiện người sống lâu thường có răng thật đến cuối đời. Ảnh: Pexel

Ở góc độ gene, một số người có cấu trúc men răng và nướu chắc khỏe bẩm sinh, ví dụ như mang biến thể gene AMELX hoặc ENAM giúp bảo vệ men răng chống lại axit. Tuy nhiên, theo tiến sĩ Craig Willcox, chính thói quen sống mới là yếu tố quyết định cuối cùng. Người Okinawa ăn nhiều rau củ, ít đường, ít thực phẩm chế biến sẵn, uống trà xanh và có truyền thống súc miệng nước muối sau mỗi bữa ăn.

Bên cạnh đó, các yếu tố như tỷ lệ vi khuẩn có lợi trong khoang miệng, độ pH nước bọt và tần suất vệ sinh răng miệng cũng góp phần tạo môi trường ổn định cho răng tồn tại lâu dài. Một nghiên cứu của Đại học Harvard chỉ ra rằng những người chải răng đều đặn ít nhất hai lần mỗi ngày và đi khám nha khoa định kỳ có nguy cơ mắc bệnh tim mạch thấp hơn 20% so với nhóm không chăm sóc răng miệng tốt.

Ở Nhật Bản, các chương trình nha khoa cộng đồng được triển khai từ cấp tiểu học đến người cao tuổi đã góp phần duy trì sức khỏe răng miệng lâu dài. Chính phủ nước này coi chăm sóc răng miệng là một phần của chiến lược quốc gia về già hóa lành mạnh. Tại Na Uy và Thụy Điển, các chương trình tương tự cũng giúp giảm tỷ lệ mất răng ở người già trong hai thập kỷ gần đây.

Do đó, việc giữ răng thật đến tuổi già không chỉ là vấn đề thẩm mỹ hay tiện lợi trong ăn uống. Các nhà khoa học cho rằng đó là biểu hiện bền vững của một cơ thể khỏe mạnh, ít viêm nhiễm và có khả năng chống chọi với lão hóa.

Thục Linh (Theo PBS, Scientific Reports, Science)