"Đầu não" của Trung tâm Cấp cứu 115 TP HCM đặt tại 266A Lý Thường Kiệt (quận 10 cũ) - nơi điều phối mạng lưới 45 trạm vệ tinh rải khắp thành phố. Ảnh: Hoàng Việt

"Thêm noradrenalin bằng bơm tiêm điện cho bà", bác sĩ Tân ra y lệnh. Đây là loại thuốc giúp tăng huyết áp khi tụt xuống mức nguy hiểm.

Trong đêm tối nhập nhoạng, chiếc xe cấp cứu dừng gấp giữa đường. Một điều dưỡng đo lại huyết áp, người còn lại chuẩn bị bơm tiêm điện để duy trì thuốc vận mạch theo từng phút. Mọi thao tác được thực hiện trong 2-3 phút.

"Phải đến bệnh viện nhanh nhất có thể", bác sĩ Tân kiên quyết.

Thay vì đến bệnh viện An Bình như kế hoạch, xe chuyển hướng về Bệnh viện Nhân dân 115 - nơi gần nhất khi đó.

Trong khoang xe rộng chừng 5m2, anh Phạm Đình Duy (31 tuổi, quận Tân Phú) lay tay mẹ đang nằm trên băng ca, nhưng không có phản hồi nào. Nhịp tim, huyết áp, hơi thở của bà đều yếu ớt. Đây là chuyến cấp cứu thứ tư anh ngồi kế băng ca của mẹ, cũng là lần bất an nhất. Ba lần trước, mẹ anh còn tỉnh và nói chuyện được.

Nhìn tình trạng bệnh nhân, bác sĩ Tân nóng ruột. Cả kíp cố gắng giữ cho các chỉ số sinh hiệu ổn định đến khi bệnh nhân vào viện. Cấp cứu trong giờ vàng là cơ hội sống tốt nhất cho bà lúc này.

Các biểu hiện cho thấy bà đang ở tình trạng sắp đe dọa tới mạng sống và cần được can thiệp y tế chuyên sâu trong khoảng 10 phút. Thêm thuốc noradrenalin là việc tốt nhất kíp cấp cứu ngoại viện có thể làm cho bà lúc này.

Cuộc đua cấp cứu

Trong căn phòng rộng 50 m² tại Trung tâm Cấp cứu 115, tổng đài viên mắt dán vào màn hình, tai dính vào ống nghe điện thoại, tay tìm địa chỉ cần cấp cứu trên bản đồ. Họ là người đầu tiên ra quyết định, mở đường cho cuộc đua cấp cứu.

- Bệnh nhân bị sao vậy anh ơi? - Tổng đài viên cố gắng thu thập từng mẩu thông tin từ người nhà - Bây giờ bệnh nhân còn tỉnh, còn biết không?

Anh Đình Duy gấp gáp giải thích qua điện thoại những thông tin đứt quãng, liên tục lặp lại lời khẩn khoản đưa xe cấp cứu tới liền.

Trên máy tính, các mã vạch đỏ - vàng - xanh nối nhau xuất hiện, đại diện cho mức độ nguy cấp của các ca bệnh. Mẹ anh Duy lập tức được phân loại đỏ - mức độ nguy cấp nhất - với những điểm đáng ngại: bệnh nhân cao tuổi, mới phẫu thuật chân gãy và có bệnh nền.

Kíp cấp cứu có 4 người, gồm một bác sĩ, hai điều dưỡng và một tài xế tiếp cận nhà người bệnh. Do phòng trọ quá chật, băng ca buộc phải để ngoài lối đi chung. Ảnh: Khương Nguyễn

Reng Reng Reng...

Tiếng chuông điều xe vang lên ngay khi tổng đài viên cúp máy, đánh thức bác sĩ Tân cùng kíp trực. Như phản xạ, cả kíp ba người mất chưa tới 5 phút chuẩn bị đồ, khẩn trương xuất phát.

Với kinh nghiệm 5 năm hành nghề, bác sĩ Tân đã dự liệu tình huống xấu. Nhưng diễn tiến thực tế còn nghiêm trọng hơn anh nghĩ.

Sau 8 phút xuất phát, xe dừng trước con hẻm trên đường Thoại Ngọc Hầu (quận Tân Phú cũ), nơi người nhà đã chờ đón sẵn. Không một lời phân công, cả đội tự chia việc. Tài xế đẩy băng ca, bác sĩ và điều dưỡng xách thiết bị, hối hả vào hành lang của khu trọ công nhân dậy mùi ẩm mốc sau mưa.

Căn phòng rộng chừng 15 m², đồ đạc chất chồng, chỉ còn chừa một lối đi hẹp khiến bác sĩ Tân và đồng đội phải chắt chiu từng khoảng trống để tiếp cận bệnh nhân nằm dưới gác lửng.

Trong ánh sáng lờ mờ, điều dưỡng Nguyễn Thanh Thảo Nhi (27 tuổi) mất 15 phút loay hoay tìm ven, lâu gấp ba lần bình thường, do bệnh nhân điều trị bệnh nhiều năm khiến mạch máu bị xơ, vỡ.

"Ven của bà nhỏ như sợi chỉ", chị kể.

Anh Duy đứng ngoài, dõi theo từng thao tác của đội cấp cứu, nhíu mày xót xa mỗi khi nghe mẹ than đau.

"Cô ơi, ráng nha. Xíu nữa thôi là hết đau nè", nữ điều dưỡng vừa nắm tay bà vừa dỗ dành.

Bệnh nhân lúc này vẫn tỉnh, phản ứng mạnh, trách điều dưỡng: "Cái cô này làm đau tui nha. Nãy giờ tui không nói mà làm đau nữa".

"Việc xử trí trở nên khá bối rối", anh Duy nói.

Trong khi điều dưỡng đặt ven, anh Duy kể với bác sĩ Tân rằng mẹ có triệu chứng từ chạng vạng, nhưng qua nửa đêm anh mới gọi 115 vì bà bảo không muốn đi bệnh viện. Bà đang trong quá trình hồi phục hậu phẫu gãy cổ xương đùi, có tiền căn nhiễm khuẩn phổi và béo phì.

Không gian chật hẹp của phòng trọ khiến việc cấp cứu khó khăn. Mỗi cử động đều có thể gây đau đôi chân mới mổ, đang sưng phù của bệnh nhân. Ảnh: Khương Nguyễn

Sau nhiều nỗ lực, kết quả là kíp chỉ đặt được một thay vì hai đường truyền như kế hoạch, vừa đủ để duy trì thuốc trong lúc chuyển viện. Sau khi đeo mặt nạ oxy cho bệnh nhân, bác sĩ Tân đo điện tim và kiểm tra sinh hiệu trước khi đưa lên xe cấp cứu.

"Tình trạng của bà vẫn còn nặng", anh nhìn sang người con trai đang lo lắng chờ, thông báo. Các biểu hiện đều chỉ báo tình huống xấu.

Điều dưỡng Nhi kể lúc này, kíp cấp cứu đánh giá còn hy vọng bởi bệnh nhân vẫn trả lời khi được gọi tên. Nhiều trường hợp gọi không đáp, phải nhéo da mới có phản xạ. Nhiệm vụ chính của đội là duy trì sinh hiệu ổn định cho bệnh nhân đến lúc nhập viện.

1h42 sáng, xe xuất phát đến Bệnh viện An Bình (quận 5) theo yêu cầu của người nhà vì có bảo hiểm y tế.

Xe vừa chạy được 3 phút, bác sĩ Tân thấy bệnh nhân bắt đầu chìm vào hôn mê. Người con trai ngồi cạnh băng ca liên tục kêu, nhưng bà không trả lời. Dự cảm không lành, bác sĩ yêu cầu tài xế dừng xe để kiểm tra lại sinh hiệu.

Thấy tình trạng bệnh nhân chuyển biến xấu nhanh, anh quyết định chuyển viện. Bác sĩ Tân gọi đến Bệnh viện Nhân dân 115, thông báo tình huống tệ nhất có thể là thuyên tắc phổi, khiến huyết áp tụt nhanh và dẫn đến tử vong đột ngột nếu không được can thiệp kịp thời.

Trong khi kíp cấp cứu xử trí, anh Đình Duy còn chưa kịp hiểu chuyện gì đang xảy ra. Anh lo lắng không biết nếu chuyển mẹ sang Bệnh viện Nhân dân 115 - thay vì An Bình - thì bảo hiểm y tế có còn hiệu lực hay không.

"Điều quan trọng nhất lúc này là đưa bệnh nhân vào bệnh viện. Nếu không can thiệp nội viện kịp thời như điều trị tái thông mạch máu, thì mọi nỗ lực trước đó cũng trở nên vô nghĩa", bác sĩ Tân giải thích.

Điều dưỡng dùng bơm tiêm điện để truyền Noradrenalin liên tục cho bệnh nhân, nhằm duy trì sự sống. Sau đó, bệnh nhân được chuyển vào Bệnh viện Nhân Dân 115 sau 50 phút cấp cứu ngoại viện. Ảnh: Khương Nguyễn

2h sáng, xe cấp cứu dừng lại trước cổng Bệnh viện Nhân Dân 115. Băng ca được đẩy vào thẳng phòng hồi sức (ICU) dành cho những bệnh nhân nguy kịch.

Suốt ba tiếng trong ICU, bà ngưng tim 3 lần. Khi tín hiệu tim trở lại sau hai lần hồi sinh tim phổi, tất cả y bác sĩ đều biết cơ thể bà đã rất yếu. Hy vọng sống mong manh. Anh Duy được bác sĩ gọi đến để thông báo tình hình, khuyên chuẩn bị hậu sự.

Bác sĩ Nguyễn Hoàng Tú Minh (29 tuổi, trái) bóp bóng thở, nỗ lực níu kéo sự sống cho bệnh nhân. Ảnh: Hoàng Việt

Anh Duy ngồi ngoài hành lang khoa Cấp cứu, Bệnh viện Nhân dân 115, chờ xe cấp cứu đến để đưa mẹ về nhà. Ảnh: Khương Nguyễn

Anh Duy ngồi lặng thinh trước cửa phòng cấp cứu, ánh mắt vô định. Suy nghĩ một hồi lâu, anh quyết định ký giấy xin cho mẹ về nhà.

Dưới ánh đèn huỳnh quang trắng lạnh, anh Duy siết chặt chiếc mền của mẹ, kế bên là túi đựng tã, bệnh án và bảo hiểm y tế mới mua lúc sáng. Trong lúc chờ thủ tục đưa về, mẹ anh lại ngưng tim lần nữa. Ở khoa cấp cứu, ai cũng hối hả, còn anh Duy thẫn thờ đối diện với hiện thực: anh sắp mồ côi.

"Mẹ anh mất rồi", anh gọi thông báo cho họ hàng rằng mẹ sắp mất. Giọng anh như chiếc bong bóng vỡ ra mỗi lần nhắc đến từ "mẹ", lục tìm trong trí nhớ những điều đáng ra có thể làm khác đi.

"Cấp cứu ở nhà làm lâu quá, đụng cái chân đau của bả...", anh lầm bầm.

6h sáng - giờ mà thường ngày hai mẹ con thức dậy. Anh vẫn hay chuẩn bị bữa sáng cho bà, hôm nay định bụng mua tô cháo lòng vì bà nói thèm. Nhưng anh không còn cơ hội đó.

Gần 30 phút trên đường về, anh Duy như người mộng du. Tay vẫn bóp bóng không dừng, cố níu chút hơi thở cuối cùng của mẹ.

"Đây là chuyến xe cấp cứu cuối của mẹ rồi", anh nắm bàn tay lạnh ngắt của bà, thì thầm.

Anh Đình Duy trên chuyến xe cấp cứu đưa mẹ về nhà. Video: Khương Nguyễn

Cấp cứu trong giờ vàng là cuộc đua giành giật sự sống từng phút giây. Trên hành trình đó, kíp cấp cứu không chỉ chịu áp lực chuyên môn, mà còn phải đối mặt vô vàn biến số mà họ không thể kiểm soát.

Khi cầu nối sinh tử "tắc"

Vừa nghe tiếng chuông báo có ca cấp cứu, bác sĩ Nguyễn Hoàng Tú Minh (29 tuổi) cùng kíp trực nhận lệnh lên đường. Do 5 trạm cấp cứu vệ tinh quanh khu vực quận Gò Vấp đều báo bận, cả kíp phải di chuyển gần 12 km vào lúc 17h45 - khung giờ tan tầm.

Bác sĩ Minh thấp thỏm lo, vì bệnh nhân lớn tuổi, nhiều bệnh nền, lại trong tình trạng khó thở, cho thấy cần được xử trí sớm.

Tài xế xe 115 hú còi liên tục nhưng khó có thể di chuyển nhanh vào giờ tan tầm, đường nhỏ. Video: Hoàng Việt

"Bà không còn thở nữa rồi", giọng người phụ nữ lạc đi trong cuộc gọi cho bác sĩ, thông báo về tình trạng bệnh nhân.

Khi đó, kíp cấp cứu đã xuất phát được 15 phút, nhưng còn cách nhà bệnh nhân gần 9 km. Xác định bệnh nhân đã ngưng tim, bác sĩ Minh lập tức hướng dẫn người nhà ép tim ngoài lồng ngực qua điện thoại, đồng thời liên hệ về tổng đài, đề nghị tiếp tục theo dõi và hướng dẫn người nhà hồi sức tim phổi cơ bản qua điện thoại - phương án duy nhất khi kíp chưa thể tiếp cận kịp thời.

Đường ngày càng đông do đúng giờ cao điểm tan tầm, trời lại lấm tấm mưa khiến các xe đi chậm. Tài xế hú còi inh ỏi xin đường, nhưng chiếc xe vẫn nhích từng chút một giữa dòng người và xe chật ních. Trong khoang, cả kíp bồn chồn. Mỗi giây phút bị trì hoãn, mạng sống bệnh nhân càng mong manh.

Tài xế Đàm Lê Thiên Ân (40 tuổi) giữ tay lái thật chặt. Mắt anh liên tục dò từng khe hở giữa dòng xe.

"Nhiều lúc mình chỉ biết chịu trận, không thể làm gì khác", anh Ân nói. "Nhiều khi ra ngoài đường người ta không coi xe cứu thương ra gì hết. Mình hú còi người ta không né. Lúc đó chỉ có nước hạ kính rồi đập vô xe, la lên ‘tránh đường, tránh đường, khẩn cấp, khẩn cấp’".

18h30, kíp cấp cứu mới đến được nhà bệnh nhân, sau 45 phút từ khi có tin báo.

Bác sĩ Tú Minh chia buồn cùng người nhà trước khi làm thủ tục khai tử cho bệnh nhân. Ảnh: Hoàng Việt

Bác sĩ Tú Minh cùng kíp cấp cứu thay phiên ép tim cho bệnh nhân. Ảnh: Hoàng Việt

"Bà mình tiên lượng rất xấu", bác sĩ Tú Minh thông báo với người nhà sau khi kiểm tra sinh hiệu.

Mạch và huyết áp của bệnh nhân đã về 0, đồng tử hai bên giãn, mất phản xạ ánh sáng. Độ bão hòa oxy trong máu (SpO2) lúc đó chỉ khoảng 65-70%, thấp hơn 25-30% so với mức bình thường.

Suốt 30 phút, kíp cấp cứu thay nhau ép tim, bóp bóng, tiêm adrenalin định kỳ mỗi 3-5 phút - hy vọng cuối cùng để hồi sức tim cho bà. Thế nhưng trên màn hình, điện tâm đồ chỉ hiện một đường thẳng.

Mọi nỗ lực cứu sống bệnh nhân đều vô vọng.

Sau khi nghe bác sĩ giải thích tình trạng không còn khả năng hồi phục, người nhà lặng lẽ gật đầu. Họ thống nhất dừng hồi sức, rút ống nội khí quản cho bệnh nhân.

"Bà bắt đầu khó thở từ lúc 16h. Gần 18h tụi chị mới nhận được cuộc gọi. Mà giờ đó kẹt xe quá, đường lại xa...", bác sĩ Tú Minh cúi đầu nói, giọng chùng xuống. Một lần nữa, chị đối diện với sự thật rằng khoảng cách giữa sự sống và cái chết không nằm trong tay người bác sĩ.

Trước sáp nhập, Trung tâm Cấp cứu 115 phụ trách toàn bộ địa bàn TP HCM với dân số hơn 13 triệu người. Thời gian tiếp cận bệnh nhân trung bình của xe cứu thương (không gồm các trạm vệ tinh) là 16 phút, thấp nhất là 5 phút và dài nhất 155 phút.

Theo bác sĩ Nguyễn Duy Long, Giám đốc Trung tâm Cấp cứu 115 TP HCM, thời gian cấp cứu 16 phút tương đồng với khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO). Tuy nhiên, với những ca đe dọa ngay lập tức tới mạng sống như ngừng tuần hoàn, thời gian phản ứng mục tiêu là 8 phút trở xuống. Con số này được nhiều nước đưa vào tiêu chuẩn của hệ thống cấp cứu ngoại viện như Thái Lan, Anh, Mỹ.

Nghiên cứu của tác giả Siriporn Damdin, Bệnh viện Ramathibodi (Thái Lan) cùng các cộng sự trên 5.433 bệnh nhân ngưng tim ngoài bệnh viện từ 2019 tới 2023 cho thấy, thời gian đáp ứng dưới 8 phút giúp tăng tỷ lệ sống sót tại hiện trường lên 2,31 lần, khi nhập viện tăng 1,76 lần, và khi xuất viện gần 2,09 lần.

So với nhiều đô thị lớn, thời gian tiếp cận bệnh nhân ở TP HCM thường dài hơn, đặc biệt tại huyện Cần Giờ, Củ Chi (cũ), nơi một ca chi viện có thể mất hơn một giờ do khoảng cách xa và tắc đường.

Bác sĩ Long cho biết nhu cầu cấp cứu ngoại viện tập trung cao ở các quận trung tâm như quận 1, 3, 10, Bình Thạnh, Tân Bình (cũ) - nơi có mật độ dân cư dày và nhiều bệnh viện tuyến cuối. Chính khu vực này cũng thường xuyên ùn tắc nghiêm trọng, đặc biệt vào giờ cao điểm.

Ở khu vực ngoại thành, hệ thống trạm cấp cứu hiện nay vẫn hạn chế, chưa đảm bảo xe cứu thương có thể tiếp cận bệnh nhân trong thời gian tối ưu. Các trạm vệ tinh chủ yếu đặt tại bệnh viện công lập, nhưng hệ thống bệnh viện lại phân bố không đồng đều. Chẳng hạn, huyện Bình Chánh chỉ có Bệnh viện Bình Chánh và Bệnh viện Nam Sài Gòn (giáp ranh quận 8 cũ); hay huyện Cần Giờ chỉ có duy nhất một cơ sở y tế đảm nhận cấp cứu ngoại viện.

Bên cạnh đó, ông Long cho rằng thành phố vẫn chưa có hệ thống phân tầng mức độ cấp cứu để phân biệt giữa ca khẩn cấp và ca có thể trì hoãn. Tất cả cuộc gọi đến tổng đài 115, nếu còn nguồn lực, đều được điều xe - kể cả trong trường hợp không thực sự nguy kịch như đau bụng, mệt, chóng mặt. Việc này dẫn đến tình trạng dàn trải nguồn lực, ảnh hưởng đến tốc độ phản ứng với các ca cấp cứu nghiêm trọng hơn.

Trên đường về, điều dưỡng ngồi bệt, tựa vào vách xe, bật một bài nhạc trẻ qua điện thoại, mắt nhìn trân trân vào khoảng không. Cạnh đó, cô sinh viên thực tập lặng lẽ dựa lưng vào thành ghế, không nói lời nào.

Tiếng còi xe, tiếng nhạc vang khắp khoang xe, át đi sự im lặng của cả kíp cấp cứu.

"Người nhà đã đặt hết niềm tin vào mình. Buồn nhất là khi không thể đáp lại được niềm tin đó", bác sĩ Tú Minh tâm sự.

Khác với cấp cứu nội viện với môi trường lý tưởng, kíp cấp cứu ngoại viện phải đối diện với nhiều bối cảnh làm việc khác nhau, đặc biệt là cấp cứu trong không gian nhỏ hẹp, thiếu ánh sáng. Ảnh: Hoàng Việt

Bên cạnh vô số tác động bên ngoài không thể kiểm soát, kíp cấp cứu còn phải căng mình trước những "trận chiến" không đến từ chuyên môn, mà từ chính bệnh nhân và người nhà.

"Trận chiến" ngoài chuyên môn

Khoảng nửa đêm, bác sĩ Nguyễn Thị Quỳnh Hương (28 tuổi) cùng kíp trực nhận tin có một vụ tai nạn giao thông ở quận Tân Phú (cũ). Qua điện thoại, người nhà mô tả nạn nhân bị đa chấn thương, chảy máu và bất động. Kíp lập tức chuẩn bị nẹp, băng gạc, các thiết bị chuyên dụng khác và có mặt tại hiện trường sau 15 phút.

Mỗi lần nhận ca tai nạn giao thông, việc đầu tiên của bác sĩ Hương là nhắc người nhà gọi cảnh sát giao thông và công an phường. Đây là bước "bắt buộc" để đảm bảo an toàn cho chính kíp cấp cứu, trước khi nghĩ đến chuyện cứu người.

Sau hai năm hành nghề, chị Hương không ít lần gặp tình huống căng thẳng tại hiện trường: người dân cãi vã, mâu thuẫn, thậm chí xung đột với cả lực lượng cấp cứu. Với chị, đó là những "trận chiến" ngoài chuyên môn không thể tránh khỏi.

Thực tập sinh vị trí điều dưỡng im lặng trên chuyến xe trở về Trung tâm 115 sau ca cấp cứu không thành công. Ảnh: Hoàng Việt

Người đàn ông ngồi trên xe lớn tiếng ngăn cản việc cứu người, làm gián đoạn công việc của đội cấp cứu ngoại viện. Ảnh: Phùng Tiên

Khi kíp cấp cứu vừa đến hiện trường, không khí căng thẳng bao trùm con đường vắng. Bệnh nhân nằm rên rỉ giữa nền xi măng, cạnh đó, một người đàn ông liên tục la hét, chửi bới và cản trở lực lượng cấp cứu tiếp cận.

"Thằng này còn hút thuốc được, việc gì phải cứu nó", người đàn ông nói lớn.

Băng ca đã được đưa xuống, nhưng cả đội buộc phải tạm dừng. Lực lượng chức năng vẫn chưa kịp đến, giữa đám đông hỗn loạn, bác sĩ Hương lại lùi ra sau, gọi về tổng đài 115 nhờ hỗ trợ: "Gọi công an đến ngay".

Mới tuần trước, chị phải cấp cứu cho một bệnh nhân là con nợ, bị ngưng tim ngay tại chỗ sau một trận tranh cãi căng thẳng. Khi biết không thể cứu được nữa, người nhà chuyển sang trút giận, đánh nhau với chủ nợ ngay giữa hẻm. Hiện trường biến thành nơi xô xát.

Mỗi lần tiếng chuông vang lên giữa Trung tâm cấp cứu 115, các y bác sĩ vội vã lao mình vào cuộc đua cứu người. Ảnh: Khương Nguyễn

Sau khi lực lượng chức năng đến hỗ trợ, kíp cấp cứu bắt đầu sơ cứu, truyền tĩnh mạch cho nạn nhân. Ảnh: Phùng Tiên

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) ước tính rằng từ 8% đến 38% nhân viên y tế từng bị bạo hành thể chất, hoặc đe dọa, lăng mạ bằng lời nói trong suốt quá trình làm việc. Phần lớn các hành vi bạo lực do bệnh nhân và người nhà gây ra. Một nghiên cứu khác cho thấy nhân viên cấp cứu ngoại viện có nguy cơ bị bạo hành thể chất và lời nói cao gấp gần ba lần so với các nhóm khác.

Những tình huống như vậy không chỉ cản trở quá trình cứu chữa, mà còn để lại ảnh hưởng tâm lý dai dẳng với nhân viên cấp cứu ngoại viện.

Theo ông Nguyễn Duy Long, mỗi nhân viên y tế có cách phản ứng khác nhau sau khi đối diện với xung đột. Có người chọn im lặng tự xoay xở, chia sẻ cùng đồng nghiệp, có người xin nghỉ việc vì không chịu nổi áp lực.

Năm 2024, Sở Y tế TP HCM ghi nhận gần 20% nhân viên y tế có dấu hiệu trầm cảm, 23% gặp tình trạng lo âu và hơn 14% đối mặt với căng thẳng. Đây cũng là tình trạng chung của nhiều nước trên thế giới. Một khảo sát diện rộng của Mỹ năm 2015 ghi nhận 46% số bác sĩ bị kiệt sức, riêng nhóm cấp cứu và hồi sức lên tới 52-53%, cao nhất trong các chuyên khoa.

Loại căng thẳng này, kết hợp với thói quen ngủ nghỉ thất thường và chế độ ăn không đầy đủ, là những nguyên nhân dẫn đến tình trạng kiệt sức do công việc trong ngành cấp cứu ngày càng gia tăng. Những yếu tố gây căng thẳng cường độ cao có thể gây ra lo âu, trầm cảm, rối loạn stress sau sang chấn (PTSD)...

Theo Giám đốc Trung tâm Cấp cứu 115 Nguyễn Duy Long, phần lớn lực lượng ngoại viện là những bác sĩ trẻ, giàu nhiệt huyết. Nhưng cũng chính vì còn trẻ, họ phải bước vào nghề trong điều kiện khắc nghiệt: hiện trường khốc liệt, cảm xúc hỗn loạn, đôi khi đi kèm cả sự đe dọa. Không ít trường hợp, bệnh nhân hoặc người nhà không hợp tác, thậm chí quay sang gây áp lực, đe dọa đội ngũ y tế. Những yếu tố ấy không chỉ là thử thách về chuyên môn, mà còn là bài kiểm tra về tinh thần.

"Áp lực kiểu này không dễ xóa nhòa. Nó âm thầm, nhưng đeo bám rất lâu", ông Long nói.

Để đảm bảo an toàn và giữ sức khỏe tinh thần cho đội ngũ cấp cứu ngoại viện, Trung tâm Cấp cứu 115 đã triển khai nhiều giải pháp: từ tăng cường đào tạo kỹ năng xử lý tình huống thực địa, đến phối hợp chặt chẽ với công an địa phương trong các ca tiềm ẩn nguy cơ xung đột.

Theo ông Long, mỗi buổi sáng giao ban là dịp để toàn đội nhìn lại những ca tử vong, sự cố khẩn cấp hay tình huống bất thường của ngày hôm trước. Mọi người cùng rút kinh nghiệm và chia sẻ với nhau. Những lời động viên không thể xoa dịu nỗi buồn ngay, nhưng giúp nhân viên có cảm giác được thấu hiểu và có thêm động lực để trở lại "trận chiến" quen thuộc của mình.

Bên cạnh những hỗ trợ từ hệ thống, có một yếu tố quan trọng không kém đến từ cộng đồng là sự cảm thông. Nhiều nhân viên y tế chia sẻ cảm giác "có lỗi" vẫn thường đeo bám họ sau một ca cấp cứu thất bại - dù nguyên nhân không đến từ chuyên môn.

5h30 sáng, trong lúc chờ đưa mẹ về nhà, anh Đình Duy nhận được cuộc gọi từ bác sĩ của Trung tâm Cấp cứu 115. Phải đến lúc này, anh mới biết tên của người cố gắng cứu mẹ mình đêm qua.

"Mẹ anh không qua khỏi rồi...", anh thông báo với bác sĩ Tân.

Sau một khoảng lặng ngắn ngủi, đầu dây bên kia, bác sĩ Tân gửi lời chia buồn, rồi cả hai bên lặng lẽ khép lại cuộc gọi.

"Họ đã làm hết sức mình", anh Đình Duy nói, không còn trách móc kíp cấp cứu vì đã làm mẹ mình đau.

Cuộc trò chuyện chưa đầy hai phút, nhưng khiến bác sĩ Tân mang theo nỗi buồn cả ngày hôm đó. Anh giữ thói quen gọi lại cho các ca cấp cứu nặng từ vài năm nay để cập nhật tình hình người bệnh. Dần dần, anh học làm quen với việc nỗ lực hết mình, rồi bất lực nhìn sự sống vuột khỏi tay.

"Phải học cách chấp nhận, coi đó là phần tất yếu của công việc. Nếu buồn mãi thì không thể làm cấp cứu được. Ngày nào cũng có ca nặng. Mình cũng phải biết mình đã cố gắng hết sức", anh tự nhủ.

Nội dung: Phùng Tiên - Mây Trinh - Lê Phương

Ảnh - Video: Hoàng Việt - Khương Nguyễn