Trong một video trên TikTok, tiến sĩ Tania Elliot, chuyên khoa Dị ứng, cầm một tờ hóa đơn Whole Foods bằng chiếc kẹp gỗ lớn và nói: "Đừng chạm vào thứ này." Bà giải thích rằng hầu hết hóa đơn giấy chứa một loại hóa chất "độc hại" gọi là bisphenol A (BPA), dễ dàng thẩm thấu qua da và có liên quan đến vô sinh, mất cân bằng nội tiết tố cùng một số bệnh ung thư.

Những cảnh báo như vậy xuất hiện phổ biến trên internet và theo đánh giá của nhiều chuyên gia, điều này không hoàn toàn sai Trước đây, đa số hóa đơn giấy có chứa BPA, một chất gây rối loạn nội tiết tố, liên quan đến các vấn đề sinh sản, kháng insulin và nhiều rối loạn khác. Tuy nhiên, trong thập kỷ qua, BPA đã phần lớn bị thay thế bằng bisphenol S (BPS).

Nancy Hopf, nhà độc chất học công nghiệp tại Đại học Lausanne, Thụy Sĩ, cho biết hiện giới khoa học có rất ít thông tin về BPS, đặc biệt là tác động của nó đối với cơ thể và ngưỡng phơi nhiễm an toàn. Rủi ro từ hóa đơn giấy phụ thuộc vào tần suất và thời gian tiếp xúc.

Hóa đơn giấy thường được in trên giấy nhiệt, phủ thuốc nhuộm và chất hiện hình phản ứng với nhiệt để tạo chữ. Lớp phủ này trước đây có chứa BPA. BPA có cấu trúc bắt chước estrogen, một hormone tương tác với nhiều tế bào trong cơ thể, gồm hệ sinh sản và não. Cơ chế này có thể dẫn đến kháng insulin, tiểu đường tuýp 2, béo phì và vô sinh.

Hầu hết nhà bán lẻ lớn ở Mỹ đã thay BPA bằng BPS khoảng 10 năm trước. Một nghiên cứu năm 2023 trên 571 hóa đơn từ 24 bang cho thấy chỉ 1% chứa BPA, trong khi 85% chứa BPS. Tiến sĩ Andrea Gore, giáo sư dược lý và độc chất học tại Đại học Texas ở Austin, cho rằng chưa thể khẳng định BPS an toàn hơn BPA. Ngày càng có nhiều bằng chứng chỉ ra rằng BPS cũng bắt chước estrogen và có thể gây ra các tác động tương tự, nhất là đối với sức khỏe sinh sản.

Hóa đơn bán lẻ tại một siêu thị. Ảnh: AAP

Thí nghiệm trên chuột mang thai cho thấy tiếp xúc BPS ở mức tương tự con người khiến cá thể chuột cái khó thụ thai và sinh ít con hơn. Nghiên cứu năm 2019 trên 1.841 phụ nữ mang thai ở Trung Quốc cho thấy nhóm có nồng độ BPS cao nhất trong nước tiểu có nguy cơ tiểu đường thai kỳ cao hơn 68% so với nhóm thấp nhất. California gần đây đã liệt kê BPS là chất độc sinh sản cho cả nam và nữ. Một số nghiên cứu khác liên hệ BPS với béo phì, kháng insulin và các vấn đề mạch máu ở trẻ em.

Giáo sư Jonathan Martin, nhà độc chất học tại Đại học Stockholm, cho rằng dù khó chứng minh trực tiếp việc cầm hóa đơn giấy gây ra các vấn đề sức khỏe, bằng chứng hiện tại đủ để khuyến nghị tránh tiếp xúc với chúng. BPA và BPS đều thẩm thấu qua da nhưng không hấp thụ ngay lập tức, mất vài giờ để xâm nhập cơ thể. Vì vậy, tiếp xúc trong vài giây hoặc phút thường không đáng lo ngại.

Với người làm việc trong ngành bán lẻ, đeo găng tay nitrile có thể giảm rủi ro. Khi đi mua sắm, nên rửa tay sớm vì bụi từ hóa đơn nhiệt có thể bám lâu trên da, nhưng không nên dùng nước rửa tay khô vì có thể tăng hấp thụ hóa chất. Hạn chế diện tích da tiếp xúc, chỉ cầm bằng đầu ngón tay, tránh để hóa đơn tiếp xúc quần áo hoặc trong tầm tay trẻ nhỏ, và nên vứt ngay sau khi sử dụng.

Ngoài ra, có thể chọn nhận hóa đơn điện tử thay vì hóa đơn giấy. Tiến sĩ Gore cho rằng đây vừa là cách tự bảo vệ bản thân, vừa giảm nguy cơ cho nhân viên thu ngân xử lý hàng nghìn hóa đơn mỗi ngày.

Thục Linh (Theo Guardian)