Bệnh gan nhiễm mỡ xảy ra khi mỡ thừa tích tụ trong gan. Có hai loại chính là gan nhiễm mỡ không do rượu và gan nhiễm mỡ do rượu. Gan nhiễm mỡ không do rượu phổ biến trong xã hội hiện đại, thường xảy ra ở những người ít vận động, có cân nặng quá mức hoặc bị béo phì; những người mắc bệnh đái tháo đường; người có chỉ số cholesterol và triglycerid trong máu cao.
Thực đơn cho người gan nhiễm mỡ nên hạn chế các loại tinh bột hấp thụ nhanh và thực phẩm giàu đường như gạo trắng, bánh mì từ lúa mì trắng. Chất tinh bột và đường đẩy nhanh chuyển hóa carbohydrate thành glucose, sau đó glucose sẽ chuyển hóa thành glycogen. Nếu hàm lượng glucose quá cao, gan sẽ quá tải và khó phân hủy hết glycogen, từ đó làm tăng nguy cơ viêm gan do mỡ thừa tích tụ nhiều.
Thay vào đó, bổ sung chất béo tốt, như cá béo, dầu ô-liu, ngũ cốc nguyên hạt và các loại hạt là những lựa chọn tốt cho gan; thực phẩm với chỉ số đường huyết thấp như rau xanh, các loại hạt, đậu và trái cây ít ngọt và kiểm soát khẩu phần ăn và calo.
Dưới đây là 20 thực đơn cho các bữa chính (bữa trưa và tối), bạn có thể thay đổi bất kỳ tùy theo sở thích và khẩu vị.
| Bữa | Thực đơn | Bữa | Thực đơn |
| 1 | Cơm lứt trắng Gà kho gừng Cá phèn chiên sả Rau củ xào ngũ sắc Canh bí nấu tép Nước ép dưa hấu | 11 | Cơm lứt đen Mức xào hành tây Cá tím nướng rưới thịt bằm-hành Canh bầu nấu thịt bằm Cà pháo Nước ép ổi |
| 2 | Cơm lứt trắng Trứng hấp mắm linh, thịt bằm Cá phèn chiên sả Canh mồng tơi nấu tép Nước ép dưa hấu | 12 | Cơm lứt đen Cá chim sốt sa tế nướng Cá chim nấu măng chua Chả mực Su su xào Nước ép bưởi |
| 3 | Cơm lứt Cá diêu hồng sốt chua ngọt Đậu hũ sốt kiểu Nhật Canh bí nấu xương Cải thìa luộc Kombucha | 13 | |
| 4 | Cơm lứt đen Đùi gà chiên nước mắm, ăn kèm xà lách, cà chua, dưa leo Đậu que xào Canh bắp cái cuộn thịt Dưa giá muối chua Kombucha | 14 | |
| 5 | Cơm lứt đen Cá basa kho tộ Bò xào ăn kèm rau mầm, dưa leo Canh tần ô Cà pháo, mắm tôm Kombucha | 15 | |
| 6 | Cơm lứt đỏ Tôm rim Nấm đùi gà xào Canh măng đầu cá hồi Môn muối chua | 16 | |
| 7 | Cơm lứt đỏ Gà kho nghệ Cá phèn chiên Đậu que xào thịt bằm Canh tần ô nấu thịt bằm Kombucha | 17 | |
| 8 | Cơm lứt đỏ Cá diêu hồng chiên sốt cà chua Chả cá thu chiên Bò xào ăn kèm rau sống Canh rong biển đậu hũ Kombucha | 18 | |
| 9 | Bún cá ngừ chả cá Nước ép bưởi | 19 | |
| 10 | Cơm lứt đỏ Cá cơm trắng kho tiêu Chả cá chiên Xương giò heo hầm rau củ Súp lơ, su hào luộc Kombucha | 20 | |
 |
Thực đơn một bữa ăn. Ảnh: Bác sĩ cung cấp |
Các chuyên gia nhìn nhận chế độ ăn uống đóng vai trò then chốt trong việc kiểm soát và ngăn ngừa bệnh gan nhiễm mỡ tiến triển. Nguyên tắc chính là hạn chế chất béo do chúng cung cấp nhiều calo, làm tăng nguy cơ thừa cân béo phì.
Tránh các loại thực phẩm và đồ uống chứa nhiều đường đơn, đặc biệt là Fructose, có trong nước ngọt, đồ uống thể thao, trà đường và nước ép trái cây. Lượng đường khuyến nghị tối đa 10% tổng năng lượng hàng ngày, tốt nhất là dưới 5% (khoảng 25g /ngày cho người trưởng thành).
Tránh nội tạng động vật như gan, lòng, tim, óc vì chúng chứa nhiều cholesterol, làm nặng thêm tình trạng gan nhiễm mỡ. Hạn chế thức ăn nhanh và đồ chế biến sẵn do chứa nhiều muối, chất béo xấu. Tuyệt đối tránh rượu bia vì chúng gây tổn thương gan nghiêm trọng, làm bệnh tình trầm trọng hơn.
Bữa ăn thuần Việt đều có thể detox, chỉ cần bạn không nạp tinh bột, nêm gia vị nhạt. Trường hợp thèm tinh bột có thể dùng bún nứa để thay thế. Nên chọn tinh bột chưa qua tinh chế, còn nguyên phần như các loại đậu, diêm mạch, khoai, gạo lứt, yến mạch nguyên cám. Protein ưu tiên loại nguồn thực vật, hạn chế nguồn động vật, đặc biệt hạn chế thịt đỏ (không quá 2 lần/tuần hoặc vào cuối tuần, lượng tối đa khoảng 100g/ngày).
Chất béo chọn dầu ăn chưa qua tinh luyện, ít omega 6 như dầu olive extra virgine, dầu quả bơ ép lạnh, dầu dừa ép lạnh, dầu mè ép thủ công. Những chất tạo ngọt, mặn cần hạn chế khi nấu ăn; ưu tiên dùng các loại thực phẩm có vị umami tự nhiên như rong biển, thịt, nấm, cà chua, khoai tây thay vì dùng bột ngọt/bột nêm.
Với rau củ quả, ưu tiên các loại rau ít tinh bột, ăn theo nguyên tắc cầu vồng - mỗi bữa ăn càng có nhiều màu càng tốt. Ăn các loại ít hoặc không ngọt; hạn chế kho, xào.
Thúy Quỳnh
