Theo BS.CK2 Nguyễn Thị Diễm Hương, Bệnh viện Đại học Y Dược TP HCM - Cơ sở 3, suy thận đang âm thầm tấn công vào nhóm dân số trẻ, đặc biệt là người dưới 40 tuổi - nhóm vốn được coi là lực lượng lao động chính của xã hội. Điều này đặt ra một thách thức lớn không chỉ về mặt chuyên môn y học mà còn ở góc độ quản lý hệ thống y tế, an sinh xã hội và phát triển kinh tế quốc gia.

Bác sĩ Hương cho biết có nhiều nguyên nhân dẫn đến bệnh suy thận ở người trẻ, trong đó có thể kể đến một số nguyên nhân chủ yếu sau:

Chế độ ăn uống mất cân đối

Người trẻ ngày càng tiêu thụ nhiều thức ăn nhanh, thực phẩm chế biến sẵn, đồ uống có đường. Mức tiêu thụ đường bình quân ở Việt Nam tăng gấp 4 lần trong 15 năm qua.

Thiếu vận động, thức khuya và căng thẳng kéo dài

Cường độ làm việc, học tập cao khiến nhiều người trẻ ngủ không đủ, thường xuyên stress và lười vận động. Đây là các yếu tố nguy cơ góp phần thúc đẩy các bệnh không lây nhiễm như tăng huyết áp, tiểu đường, béo phì - các bệnh lý nền gây tổn thương thận.

Thói quen nhịn tiểu, uống ít nước

Những hành vi tưởng chừng vô hại này lại góp phần làm suy giảm chức năng lọc thải của thận, tạo điều kiện cho viêm đường tiết niệu, sỏi thận và tổn thương nhu mô thận.

Lạm dụng thuốc và thực phẩm chức năng không kiểm soát

Việc tự ý dùng thuốc giảm đau, kháng sinh hay các loại thực phẩm chức năng "bổ thận, mát gan" không rõ nguồn gốc có thể gây viêm thận kẽ, hoại tử ống thận - hậu quả nặng nề thường phát hiện muộn.

Gia tăng các bệnh lý nền ở người trẻ

Tỷ lệ tiểu đường, tăng huyết áp, viêm cầu thận và rối loạn chuyển hóa ở người trẻ ngày càng tăng. Đáng chú ý, viêm cầu thận mạn tính - nguyên nhân hàng đầu dẫn đến suy thận - ngày càng được chẩn đoán ở những người dưới 35 tuổi.

Bệnh nhân chạy thận tại Bệnh viện Chợ Rẫy, TP HCM, tháng 3/2024. Ảnh: Phùng Tiên

Để phòng ngừa, bác sĩ khuyến cáo người trẻ nên giảm ăn mặn, tăng cường rau xanh, uống đủ nước, duy trì tập luyện đều đặn ít nhất 150 phút/tuần, khám sức khoẻ định kỳ và điều trị sớm và kiểm soát tốt tiểu đường, tăng huyết áp, các bệnh lý miễn dịch như lupus hoặc viêm cầu thận.

Bệnh thận cần được tăng cường truyền thông và giáo dục sức khỏe. Sử dụng mạng xã hội, KOLs và các chiến dịch truyền thông cộng đồng để thay đổi nhận thức về bệnh thận và thói quen sống có lợi cho thận. Đồng thời, khai thác tiềm năng của trí tuệ nhân tạo và nền tảng sức khỏe số trong việc tầm soát sớm, nhắc nhở theo dõi, quản lý bệnh nhân và hỗ trợ điều trị.

Ngoài ra, trên lâm sàng, nhiều người trẻ dưới 40 tuổi có độ lọc cầu thận eGFR từ 60 đến dưới 90 mL/phút/1,73 m2 - mức vẫn được ghi là "bình thường" trong xét nghiệm - nhưng thực tế đã thấp hơn so với mức kỳ vọng theo tuổi (phải trên 90 mL/phút/1,73 m2). Điều này đặc biệt đáng lưu ý nếu đi kèm các yếu tố nguy cơ như béo phì, thiếu ngủ, hút thuốc, uống rượu bia thường xuyên, viêm mạn tính, tiền sử gia đình có tiểu đường, tăng huyết áp hoặc bệnh thận.

Những trường hợp có eGFR thấp hơn ngưỡng này cần được theo dõi định kỳ phát hiện sớm tổn thương thận tiềm ẩn, điều chỉnh lối sống và kiểm soát yếu tố nguy cơ để ngăn tiến triển âm thầm thành suy thận.

"Phòng ngừa sớm, thay đổi hành vi sống, tăng cường sàng lọc và quản lý yếu tố nguy cơ sẽ là chìa khóa để ngăn chặn làn sóng trẻ hóa của bệnh thận", bác sĩ khuyến cáo.

Mỹ Ý