Pin là một trong những bộ phận đắt nhất trên xe máy điện, và sẽ xuống cấp (giảm tuổi thọ) theo tần suất, thời gian và thói quen sử dụng. Tùy theo công nghệ, pin xe máy điện có tuổi thọ trung bình khác nhau, pin lithium-ion phổ thông thường sử dụng được khoảng 500-800 chu kỳ sạc-xả (tương đương 2-4 năm), pin lithium iron phosphate (LFP) có thể đạt 1.000-2.000 chu kỳ, (tương đương 4-7 năm), pin axit-chì chỉ đạt khoảng 300-500 chu kỳ (tương đương 1,5-2 năm).

Sau thời gian này, hiệu suất pin bắt đầu giảm, kéo theo nhiều biểu hiện rõ rệt trong quá trình vận hành. Dưới đây là những dấu hiệu cho thấy pin đã "chai", cần thay thế.

Quãng đường di chuyển giảm rõ rệt sau mỗi lần sạc

Một trong những biểu hiện dễ nhận biết nhất là quãng đường di chuyển ngắn hơn đáng kể so với lúc mới sử dụng, dù đã sạc đầy. Thông thường, quãng đường di chuyển chỉ còn khoảng 50-70% so với lúc mới mua có nghĩa là dung lượng thực tế của pin đã sụt nghiêm trọng, thường đi kèm các dấu hiệu khác như sạc mau đầy hoặc xe không thể tăng tốc nhanh nhiều lần như trước.

Nếu quãng đường di chuyển xuống mức dưới 50%, lúc này pin sắp hỏng, và có thể ảnh hưởng tới các bộ phận khác như bộ điều khiển pin hay động cơ.

Thời gian sạc ngắn, dài bất thường

Pin bị chai thường đầy nhanh bất thường khi sạc, nhưng nhanh hết khi sử dụng. Ngược lại, nếu thời gian sạc kéo dài hơn mức bình thường, đó cũng có thể là do một hoặc nhiều cell pin hư hỏng, khiến ảnh hưởng quá trình sạc tổng thể.

Khối pin lithium-ion trên mẫu xe máy điện Honda ICON e:. Ảnh: Lương Dũng

Xe tụt pin nhanh dù không sử dụng

Thông thường xe không sử dụng vẫn có thể xuống pin, nhưng mức này rất ít, chỉ khoảng 1-3% mỗi ngày. Nếu độ xuống pin khi không sử dụng lớn hơn mức này, có nghĩa pin không còn khả năng giữ điện tốt, hoặc lỗi bộ phận điều khiển và quản lý pin.

Xe mất độ "bốc"

Một biểu hiện thường thấy khi xe yếu pin là không còn tăng tốc nhanh như trước, hoặc khi tăng tốc nhanh xe bỗng giảm tốc độ đột ngột. Điều này xảy ra vì pin chai không còn đủ dòng xả để cung cấp năng lượng cho môtơ. Đặc biệt ở một số xe, pin chai còn có thể khiến xe bị ngắt điện đột ngột, nhất là khi tải nặng, đường dốc hoặc vận hành liên tục ở tốc độ cao.

Pin bị phù, nóng bất thường hoặc có mùi lạ

Pin gần hết vòng đời có thể sẽ bị phù, nóng hoặc phát ra mùi lạ trong lúc sử dụng hoặc sạc. Với pin lithium-ion, phù pin thường đi kèm nguy cơ cháy nổ nếu tiếp tục sạc. Pin axit-chì có thể rò rỉ dung dịch, ăn mòn cực tiếp xúc và gây chập điện.

Khi nhận thấy pin có dấu hiệu chai, người dùng nên mang xe đến trung tâm kỹ thuật uy tín để kiểm tra chính xác dung lượng còn lại, thay vì tiếp tục sử dụng khiến pin hỏng nặng hơn.

Khi xe máy điện có những dấu hiệu chai pin như trên, người dùng cần mang xe đến trung tâm bảo dưỡng chính hãng để kiểm tra chính xác dung lượng còn lại, thay vì tiếp tục sử dụng khiến pin hỏng nặng hơn. Nếu pin chỉ suy giảm nhẹ và hư hỏng một vài cell, hiện tượng chai pin có thể được khắc phục bằng cách thay thế cell pin mới, hoặc thay bộ điều khiển pin. Nếu chai sâu và chỉ còn khoảng 60-70% dung lượng ban đầu, pin cần đường thay mới để đảm bảo an toàn lẫn hiệu suất vận hành. Việc tiếp tục sử dụng pin đã chai hoặc hỏng có thể dẫn đến chập điện, hoặc cháy nổ khi sạc.

Hồ Tân