Trong đơn kiện gửi lên tòa án liên bang ở Boston ngày 23/5, Harvard cho rằng động thái của chính quyền "vi phạm trắng trợn" hiến pháp Mỹ và các luật liên bang khác, đồng thời "gây ảnh hưởng ngay lập tức và nghiêm trọng" tới trường cũng như hơn 7.000 sinh viên có thị thực hợp pháp.

"Chỉ bằng một nét bút, chính phủ tìm cách xóa bỏ 1/4 sinh viên, những sinh viên quốc tế đóng góp đáng kể cho trường và sứ mệnh của trường", đơn kiện từ Đại học Harvard có đoạn. "Đây là hành động mới nhất từ chính phủ nhằm trả đũa việc Harvard thực hiện các quyền trong Tu chính án thứ nhất nhằm từ chối yêu cầu về việc kiểm soát hệ thống quản trị, chương trình giảng dạy và 'tư tưởng' của giảng viên, sinh viên Harvard".

"Nếu không có sinh viên quốc tế, Harvard không còn là Harvard", đơn khiếu nại nhấn mạnh.

Harvard cho hay họ cũng đang yêu cầu thẩm phán ngay lập tức chặn lệnh của Bộ trưởng An ninh Nội địa Kristi Noem.

Đại học Harvard tại Cambridge, Massachusetts, Mỹ, hồi tháng 12/2023. Ảnh: Reuters

Bộ trưởng An ninh Nội địa Kristi Noem hôm 22/5 ra lệnh thu hồi giấy phép Chương trình Sinh viên và Trao đổi Du học (SEVP) của Đại học Harvard, có hiệu lực ngay lập tức. SEVP là cơ chế cho phép các đại học tại Mỹ tuyển du học sinh và đào tạo sinh viên nước ngoài có visa du học.

Theo bà Noem, đây là hệ quả của việc Harvard "nhiều lần từ chối cung cấp thông tin cần thiết cho Bộ An ninh Nội địa Mỹ, duy trì môi trường trường học không an toàn, thù địch với sinh viên Do Thái, khuyến khích ủng hộ Hamas và áp dụng các chính sách DEI (đa dạng, công bằng, hòa nhập) mang tính phân biệt chủng tộc".

Theo số liệu thống kê của trường, Đại học Harvard đã tuyển sinh gần 6.800 sinh viên quốc tế trong năm học hiện tại, tương đương 27% tổng số sinh viên. Trường nhấn mạnh việc bị thu hồi SEVP sẽ buộc trường phải rút lại đơn tuyển sinh của hàng nghìn người và khiến "vô số" chương trình học thuật, khóa học và phòng thí nghiệm nghiên cứu rơi vào tình trạng hỗn loạn.

Căng thẳng giữa Harvard và chính quyền ông Trump leo thang từ cuối tháng 3, khi Bộ Giáo dục Mỹ cảnh báo sẽ đánh giá lại khoản tài trợ 8,7 tỷ USD cho trường.

Nhóm liên ngành Chống tư tưởng bài xích Do Thái (JTFCAS) thuộc Bộ Giáo dục Mỹ tháng trước ra loạt yêu cầu với Harvard, trong đó có thay đổi chương trình giảng dạy và cách thức tuyển sinh, nhằm "loại bỏ tư tưởng bài Do Thái", sau khi sinh viên và nhân viên trường tham gia các cuộc biểu tình ủng hộ Palestine, phản đối chiến sự ở Gaza hồi năm ngoái.

Chính quyền Trump cũng yêu cầu Đại học Harvard hủy bỏ các chương trình thúc đẩy đa dạng sắc tộc, công bằng và hòa nhập (DEI), với lập luận rằng nó trao cơ hội dựa theo chủng tộc, giới tính và các yếu tố khác, thay vì năng lực thực sự.

Đại học Harvard thông báo sẵn sàng hợp tác với chính quyền, nhưng lưu ý các yêu cầu như vậy là động thái can thiệp quá mức từ chính quyền nhằm "kiểm soát cộng đồng Harvard" và "đe dọa các giá trị của trường trong vai trò tổ chức tư nhân chỉ tập trung mục tiêu theo đuổi, sáng tạo và phổ cập kiến thức".

Chính quyền Mỹ hồi tháng 4 đóng băng 2,2 tỷ USD tài trợ cho Harvard và cắt thêm 450 triệu USD hôm 13/5. Bộ An ninh Nội địa Mỹ cũng hủy một gói tài trợ 2,7 triệu USD cho trường.

Tổng thống Trump hồi đầu tháng nói ông có kế hoạch tước quyền miễn thuế của Harvard. Bộ Giáo dục Mỹ cho biết Harvard không đủ điều kiện nhận thêm tài trợ liên bang mới "nếu không chứng minh được khả năng quản lý có trách nhiệm".

Vũ Hoàng (Theo Reuters, CNN, AFP)