Bản ghi nhớ do Elbridge Colby, Thứ trưởng Quốc phòng Mỹ phụ trách chính sách, soạn tháng trước cho phép Lầu Năm Góc đưa một số vũ khí và thiết bị dự định dành cho Ukraine vào kho dự trữ của Mỹ, 4 người đã đọc văn bản này ngày 8/8 nói với CNN.

"Bản ghi nhớ này trao cho Bộ Quốc phòng Mỹ quyền thu hồi vũ khí đã ký hợp đồng với Ukraine", một người nói. "Điều này dường như đang làm suy yếu điều mà Tổng thống nói là Mỹ đang làm để giúp Ukraine đạt được những gì họ cần".

Các nguồn tin cho biết vũ khí cho Ukraine dường như chưa bị chuyển hướng, song điều khoản trong bản ghi nhớ của ông Colby có thể lấy đi hàng tỷ USD vật tư do Mỹ sản xuất cho Ukraine, dự kiến được chuyển giao trong vài tháng và vài năm tới.

Binh sĩ Mỹ kiểm tra lô đạn pháo dự kiến chuyển cho Ukraine tại căn cứ không quân Dover, bang Delaware tháng 4/2022. Ảnh: AP

Điều này cũng có thể ảnh hưởng đến Sáng kiến Hỗ trợ An ninh Ukraine (USAI), chương trình do quốc hội Mỹ khởi xướng gần một thập kỷ trước nhằm phân bổ ngân sách cho Lầu Năm Góc để mua vũ khí trực tiếp từ các công ty quốc phòng Mỹ và chuyển cho Ukraine.

Thượng viện Mỹ vừa phân bổ thêm 800 triệu USD cho USAI trong khuôn khổ gói ngân sách hàng năm của Lầu Năm Góc. Tuy nhiên, chưa rõ liệu số vũ khí được sản xuất bằng số tiền này có đến Ukraine theo chính sách mới của Lầu Năm Góc hay không, theo các nguồn tin.

Bản ghi nhớ của Thứ trưởng Colby, được Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Pete Hegseth phê duyệt, vẫn có hiệu lực. Văn bản này phân loại vũ khí trong kho dự trữ của Mỹ thành nhóm đỏ, vàng và xanh lá cây. Nhóm đỏ và vàng bao gồm những vũ khí mà Lầu Năm Góc đánh giá là thiếu hụt và ông Hegseth phải phê duyệt trước khi chuyển chúng tới bất cứ nơi nào.

Đạn tên lửa của tổ hợp Patriot nằm trong nhóm đỏ, các nguồn tin cho biết. Trong lô vũ khí bị ông Hegseth dừng chuyển vào tháng trước có hàng chục quả đạn Patriot. Tuy nhiên, Tổng thống Mỹ Donald Trump sau đó lệnh cho ông Hegseth tiếp tục chuyển số đạn này cho Ukraine.

Truyền thông Mỹ cho biết trong danh sách đỏ này có nhiều loại vũ khí được Ukraine sử dụng trên tiêm kích F-16, đạn pháo dẫn đường, tên lửa chống tăng Hellfire và thiết bị bay không người lái. Hiện chưa rõ Mỹ đã chuyển số vũ khí nói trên tới Ukraine hay chưa.

Bệ phóng Patriot cùng một số radar tại sự kiện ở Ukraine tháng 8/2024. Ảnh: Reuters

Chính sách mới được Lầu Năm Góc đưa ra trong lúc chính quyền Tổng thống Trump tìm cách chuyển gánh nặng viện trợ quân sự cho Ukraine sang NATO và châu Âu. Thứ trưởng Colby từng nhiều lần hối thúc giữ lại nhiều vũ khí trong kho của Mỹ hơn để chuẩn bị cho xung đột tiềm tàng trong tương lai.

Lầu Năm Góc đang hợp tác với NATO để xây dựng hệ thống mới nhằm bán vũ khí cho các đồng minh châu Âu, sau đó những nước này sẽ chuyển chúng cho Ukraine, các nguồn tin cho biết. Cơ chế này sẽ tạo một tài khoản ngân hàng của NATO để các đồng minh gửi tiền vào mua vũ khí Mỹ.

Ông Trump đã đề cập tới cơ chế này vào tháng trước trong cuộc họp với Tổng thư ký NATO Mark Rutte. "Chúng tôi đạt được một thỏa thuận, theo đó Mỹ sẽ chuyển vũ khí cho châu Âu và họ trả tiền. Chúng tôi không mua số vũ khí này, thay vào đó là chế tạo chúng và họ trả tiền", ông nói.

Theo cơ chế mới, Ukraine sẽ gửi danh sách vũ khí và trang thiết bị mong muốn cho NATO. Đại tướng Alexus Grynkewich, lãnh đạo Bộ tư lệnh châu Âu của Mỹ và phụ trách các hoạt động của NATO, sẽ xác định xem liệu Mỹ có đủ vũ khí trong kho để bán hay không trước khi chuyển danh sách tới cho các đối tác châu Âu để họ mua.

Hai nguồn tin cho biết NATO đang nỗ lực hướng tới việc chuyển 10 tỷ USD vào tài khoản để mua vũ khí cho Ukraine. Ông Rutte ngày 5/8 thông báo các đồng minh NATO đã cam kết chi hơn một tỷ USD để trang bị vũ khí cho Ukraine.

Nguyễn Tiến (Theo CNN, AFP, AP)