Tổng thống Mỹ Donald Trump và người đồng cấp Nga Vladimir Putin xác nhận hai bên sẽ gặp thượng đỉnh tại Alaska vào tuần tới. Đây được xem là dấu hiệu tích cực sau khi quan hệ hai nước gần đây leo thang căng thẳng, đặc biệt là cuộc đấu khẩu trên mạng giữa ông Trump và Phó chủ tịch Hội đồng An ninh Nga Dmitry Medvedev.
Thông báo về cuộc gặp được đưa ra sau khi ông Putin tiếp đặc phái viên Mỹ Steve Witkoff tại Điện Kremlin ngày 6/8, chỉ hai ngày trước hạn chót 8/8 theo tối hậu thư mà ông Trump đặt ra với Nga về giải pháp chấm dứt chiến sự Ukraine.
Laura Gozzi, nhà phân tích của BBC, nhận định đây là một bước đi chiến lược của Tổng thống Putin, bởi cam kết về một cuộc đối thoại trực tiếp sẽ phần nào xoa dịu nỗi bất bình của ông Trump, giúp Moskva tránh được các lệnh trừng phạt thứ cấp mà Washington dọa áp lên các đối tác mua dầu Nga.
Nó cũng giúp Điện Kremlin tránh được áp lực chấm dứt ngay cuộc chiến ở Ukraine. Ông Putin tuần trước khẳng định các mục tiêu của Nga ở Ukraine không thay đổi và khó có lý do để tin rằng Moskva giờ đây sẵn sàng nhượng bộ các điều kiện tiên quyết cứng rắn của mình.
"Điện Kremlin cũng có thể tin rằng họ sẽ thuyết phục được ông Trump về các điều kiện chấm dứt xung đột", Gozzi viết.
 |
Tổng thống Nga Vladimir Putin tại Điện Kremlin ở Moskva ngày 5/8. Ảnh: AP |
Nhiều nhà phân tích am hiểu về ông Putin, cũng như những người từng làm việc với lãnh đạo Nga, đều nhận định Điện Kremlin tin Tổng thống Trump là người có vị thế tốt nhất để giúp Moskva đạt được những mục tiêu của chiến dịch ở Ukraine.
Đây được coi là lý do ông Putin dường như luôn tìm cách xoa dịu ông Trump và tránh làm suy yếu quan hệ với Mỹ, ngay cả khi ông chủ Nhà Trắng ngày càng tỏ ra mất kiên nhẫn trước việc Nga từ chối đồng ý ngừng bắn.
"Nga cần có ông Trump để hiện thực hóa các điều kiện của mình trong cuộc xung đột với Ukraine", Sergei Markov, nhà phân tích chính trị ủng hộ Điện Kremlin ở Moskva, nói.
Truyền thông nhà nước Nga và các blogger ủng hộ Điện Kremlin đã bày tỏ vui mừng khi nghe tin về cuộc gặp thượng đỉnh. Komsomolskaya Pravda nhận định ông Trump đã một lần nữa chuyển thái độ tích cực sang Nga, trong khi tờ Moskovsky Komsomolets nhận định "ông Putin đã chiến thắng".
Yuri Podolyaka, blogger ủng hộ Điện Kremlin với 3 triệu người theo dõi, nhận xét đây là "chiến thuật ngoại giao bậc thầy" của Tổng thống Nga. "Có vẻ như ông Putin đã thành công trong việc giữ ông Trump trên 'vòng đu quay đàm phán'", Podolyaka viết.
Kể từ khi trở lại Nhà Trắng hồi cuối tháng 1, ông Trump đã nỗ lực thúc đẩy đàm phán chấm dứt xung đột Ukraine. Tuy nhiên, ba vòng đàm phán trực tiếp giữa phái đoàn Nga và Ukraine tại Thổ Nhĩ Kỳ sau đó không đạt tiến triển nào về lệnh ngừng bắn, bất chấp sự hối thúc từ Tổng thống Trump.
Quan hệ Washington - Moskva trở nên căng thẳng khi Tổng thống Trump liên tục cảnh báo sẽ áp lệnh trừng phạt nếu Nga không đạt thỏa thuận ngừng bắn ở Ukraine trước ngày 8/8. Do đó, việc Nhà Trắng xác nhận tổ chức cuộc gặp thượng đỉnh ngay trước thềm hạn chót cũng khiến một số nhà phân tích cho rằng ông Putin có thể đã đưa ra cam kết gì đó để thuyết phục ông Trump trì hoãn đòn trừng phạt sau tối hậu thư.
Quan chức Điện Kremlin cho hay ông Putin đã gửi một số "tín hiệu" với ông Witkoff về vấn đề Ukraine, nhưng không nói cụ thể. Một số chuyên gia nhận định Tổng thống Nga có thể đã đưa ra dấu hiệu nhượng bộ nào đó về việc phân chia hoặc trao đổi lãnh thổ trong thỏa thuận tiềm năng với Ukraine.
Trong nhiều tháng, các nhà đàm phán Nga đã khẳng định với đối tác Mỹ rằng Moskva phải duy trì quyền kiểm soát toàn bộ 4 khu vực mà họ đã sáp nhập ở Ukraine cuối năm 2022. Tuy nhiên, phía Mỹ xem đây là dấu hiệu cho thấy Nga không nghiêm túc đàm phán chấm dứt xung đột.
Ông Trump cho hay "sẽ có sự trao đổi lãnh thổ" mang lại lợi ích cho cả Nga và Ukraine trong cuộc gặp thượng đỉnh sắp tới, song không nêu chi tiết.
Những người thân cận với Điện Kremlin cho rằng với ông Putin, các yêu cầu cốt lõi như ngăn Ukraine gia nhập NATO, hạn chế năng lực quân sự của Ukraine, đặt nền móng cho chính phủ thân thiện với Moskva hơn ở Kiev, quan trọng hơn vấn đề lãnh thổ.
"Điều quan trọng với ông Putin là đảm bảo chắc chắn Ukraine không gia nhập NATO và các nước NATO không hiện diện quân sự ở Ukraine, cùng loạt yêu cầu chính trị khác với riêng Kiev", Tatiana Stanovaya, thành viên cấp cao tại Trung tâm Carnegie Moskva ở Nga, nói.
 |
Tổng thống Mỹ Donald Trump (trái) và người đồng cấp Nga Vladimir Putin trong cuộc họp báo tại Helsinki, Phần Lan, hồi tháng 7/2018. Ảnh: AFP |
Có rất ít dấu hiệu cho thấy ông Putin sẽ từ bỏ các mục tiêu cốt lõi này, bất chấp lời đe dọa từ Nhà Trắng. Tuy nhiên, Feodor Voitolovsky, giám đốc Viện Kinh tế Thế giới và Quan hệ Quốc tế do chính phủ Nga tài trợ, cho hay ông Putin đang thể hiện nhượng bộ bằng cách để mở cánh cửa đối thoại về vấn đề Ukraine trong khi lực lượng Nga đang chiếm ưu thế trên chiến trường.
"Chúng tôi rõ ràng có thể chiến đấu thêm, chờ đợi thêm vài tháng và đạt được những kết quả thậm chí lớn hơn, quan trọng hơn trên chiến trường", Voitolovsky, người từng làm việc trong ban cố vấn Bộ Ngoại giao và Hội đồng An ninh Nga, nói.
Bà Stanovaya nói ông Putin muốn Tổng thống Ukraine phải chấp nhận nhượng bộ dưới áp lực từ ông Trump, thay vì chịu sức ép trên chiến trường. "Lực lượng Nga sẵn sàng chiến đấu trong nhiều năm nếu cần thiết. Tất nhiên, họ không muốn phải làm vậy", bà nói.
Dù cuộc gặp thượng đỉnh Nga - Mỹ vẫn được xem là động thái tích cực và mang lại hy vọng chấm dứt xung đột, một số nhà phân tích lo ngại ông Trump đang vội vàng tìm kiếm thỏa thuận bằng mọi giá.
"Ông Trump đang cố đạt được thỏa thuận hòa bình, trong khi ông Putin nhiều khả năng sẽ tìm cách đưa ra một thỏa thuận đòi hỏi Ukraine phải đầu hàng", John Foreman, cựu tùy viên quốc phòng Anh tại Moskva, nhận định. "Khi đó, ông Trump sẽ cảm thấy hài lòng với những nhượng bộ tượng trưng mà ông Putin đưa ra, các biện pháp trừng phạt bị gạt sang một bên và xung đột tiếp tục".
Thùy Lâm (Theo BBC, Washington Post)
