Trả lời:

Thủy đậu và zona thần kinh cùng gây ra các triệu chứng như sốt, đau đầu, ngứa ngáy khó chịu, nhiễm trùng da, phát ban. Song hai bệnh cũng có các biểu hiện khác nhau, bạn có thể phân biệt được.

Thủy đậu thường mắc ở trẻ nhỏ, ít gặp hơn ở người lớn. Một người mắc thủy đậu thường do tiếp xúc với virus thủy đậu qua đường hô hấp hoặc qua tiếp xúc với dịch tiết vỡ ra từ mụn nước thủy đậu, chạm tay vào các vật dụng chứa virus.

Còn zona thần kinh thường mắc ở người lớn trên 50 tuổi, người suy giảm hệ miễn dịch hay mắc bệnh mạn tính... sau khi họ đã mắc thủy đậu. Bệnh hiếm gặp ở trẻ em.

Ban thủy đậu thường mọc rải rác toàn thân hoặc hai bên cơ thể, gây ngứa, đau nhẹ cho người bệnh. Còn ban ở zona thần kinh thường mọc một bên, biểu hiện thành từng chùm theo dây thần kinh, gây đau dữ dội. Cơn đau có thể kéo dài sau khi ban biến mất gọi là đau thần kinh sau zona.

Cả thủy đậu và zona thần kinh cùng là bệnh truyền nhiễm, cùng do virus Varicella zoster (VZV) gây ra. Một người sau khi mắc thủy đậu có nguy cơ cao phát triển zona thần kinh. Mặt khác, thủy đậu là bệnh phổ biến, nhiều người nhiễm virus nhưng chỉ sốt nhẹ hoặc không có biểu hiện nổi ban đặc trưng nên không biết.

Vì vậy, nếu chưa mắc thủy đậu, hoặc không rõ tiền sử bệnh, bạn cần rà soát lại sổ tiêm chủng để có thể chủng ngừa bệnh này càng sớm càng tốt.

Ban zona thần kinh (bên trái) thường mọc thành chùm, còn ban thủy đậu (bên phải) mọc rải rác khắp cơ thể. Ảnh: Diệu Thuần, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh

Hiện Việt Nam có ba loại vaccine ngừa thủy đậu, gồm: Varilrix (Bỉ) tiêm cho trẻ từ 9 tháng tuổi và người lớn, gồm: Varivax (Mỹ) và Varicella (Hàn Quốc) tiêm cho trẻ từ 12 tháng tuổi trở lên và người lớn. Lịch tiêm hai mũi cách nhau một đến ba tháng tùy theo độ tuổi, hiệu quả lên đến 97%.

Bác năm nay 54 tuổi, thuộc nhóm nguy cơ mắc zona thần kinh nếu đã mắc thủy đậu. Bệnh nếu không được điều trị sớm có thể gây ra biến chứng đau thần kinh sau zona kéo dài, viêm phổi, viêm màng não, liệt mặt, tăng nguy cơ đột quỵ... Hiện bệnh có vaccine phòng ngừa do hãng dược GSK (Bỉ) sản xuất, hiệu quả ngăn bệnh đến 97% ở người từ 50 tuổi và 87% ở người từ 18 tuổi bị suy giảm miễn dịch do bệnh lý, giảm hơn 90% biến chứng đau thần kinh sau zona và các biến chứng khác. Lịch tiêm gồm hai mũi cách nhau 1-2 tháng tùy đối tượng tiêm.

Ngoài quan tâm các dấu hiệu bệnh và tiêm vaccine, bác nên ăn uống đủ chất dinh dưỡng, ngủ đủ giấc, thường xuyên vận động để tăng cường sức đề kháng, nâng cao thể trạng. Trường hợp mắc bệnh, bác nên khám sớm để tận dụng "thời gian vàng" điều trị, tránh gặp biến chứng.

Bác sĩ Nguyễn Như Điền

Quản lý Y khoa Miền Bắc, Hệ thống Trung tâm tiêm chủng VNVC

Độc giả đặt câu hỏi tư vấn vaccine để bác sĩ trả lời tại đây.