Ông khởi phát biểu hiện run tay từ khi ngoài 30 tuổi, được bác sĩ chẩn đoán mắc bệnh Parkinson, phải dùng nhiều loại thuốc kiểm soát. 15 năm nay, bệnh trở nặng, ông phải dùng thuốc mỗi 2 giờ một lần với nhiều tác dụng phụ, mọi sinh hoạt gần như lệ thuộc hoàn toàn vào người thân. Sau ca mổ đặt điện cực kích thích não sâu, các triệu chứng của ông cải thiện, dần quay trở lại cuộc sống thường ngày.

Đây là một trong số hơn 100 trường hợp được đặt điện cực não sâu điều trị Parkinson tại Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - nơi tiên phong áp dụng tại Việt Nam từ năm 2012. Bệnh nhân trẻ tuổi nhất được phẫu thuật là 41, lớn nhất là 78 tuổi. Hầu hết bệnh nhân đến khám ở giai đoạn tiến triển của bệnh Parkinson như chậm vận động, cứng đờ tăng nặng, phải sử dụng nhiều loại thuốc và nhiều cữ thuốc trong ngày hoặc có tác dụng phụ của thuốc.

Như trường hợp bệnh nhân 41 tuổi từ Hà Nội đến điều trị, anh đã phải uống đến 3 loại thuốc để kiểm soát, nhưng tác dụng của thuốc cũng dần suy giảm. Hay bệnh nhân 57 tuổi, ngụ TP HCM, khởi phát bệnh Parkinson từ 21 năm trước với triệu chứng chậm vận động và cứng đờ tăng dần, có nhiều dấu hiệu kháng trị với thuốc, thỉnh thoảng có ảo giác lúc thức với liều 4 loại thuốc đang dùng.

Các bác sĩ Khoa Ngoại Thần kinh, Bệnh viện Nguyễn Tri Phương, mổ đặt điện cực não sâu cho bệnh nhân. Ảnh: Bệnh viện cung cấp

Theo TS.BS Phạm Anh Tuấn, Trưởng Khoa Ngoại Thần kinh, Bệnh viện Nguyễn Tri Phương, bệnh nhân Parkinson thường giảm dần đáp ứng với thuốc theo thời gian, phải tăng liều, dùng nhiều loại thuốc sẽ đưa đến các tác dụng phụ cũng như biến chứng vận động gây tàn phế. Khi đó, phẫu thuật kích thích não sâu là liệu pháp được xem xét lựa chọn.

Phương thức này dùng các điện cực cấy vào cấu trúc đích nằm sâu trong não để phát ra các xung điện kích thích theo lập trình, giúp điều biến hoạt động tế bào thần kinh. Nhờ tính an toàn, không gây sang thương, không hủy hoại tế bào, khả năng điều chỉnh linh hoạt, có thể đảo ngược và hiệu quả rõ rệt, kỹ thuật này hiện được ứng dụng để điều trị bệnh Parkinson và nhiều rối loạn vận động khác.

Cụ thể, 2 vi điện cực được đưa vào các nhân não ở sâu và kết nối với một máy kích thích để điều chỉnh các triệu chứng của bệnh. "Giống như máy tạo nhịp tim, khi kích thích, dòng điện sẽ theo dây dẫn vào điện cực, tác động vào nhân não, tuổi thọ của thiết bị này khoảng 10 năm", bác sĩ nói.

Kíp phẫu thuật đánh giá bệnh nhân trong mổ, qua hình ảnh sóng não và đáp ứng lâm sàng. Ảnh: Bệnh viện cung cấp

Bệnh Parkinson là một rối loạn vận động do thoái hóa thần kinh mạn tính, đặc trưng bởi các triệu chứng chậm vận động, đơ cứng, run khi nghỉ và mất ổn định tư thế. Bệnh thường gặp ở người cao tuổi, ảnh hưởng đến 1% dân số trên 65 tuổi. Một nghiên cứu ghi nhận ở Việt Nam có hơn 65.000 người mắc bệnh này.

Triệu chứng khởi đầu thường kín đáo, không điển hình như vô cảm, mệt mỏi, ít linh hoạt nên dễ nhầm với trầm cảm. Ở 80% trường hợp, dấu hiệu làm cho bệnh nhân hoặc người xung quanh để ý là run, đặc biệt là run tay. Ngoài ra, các triệu chứng khác cảnh báo bệnh Parkinson là khởi động chậm, khó khăn, thân cúi ra trước khi bước, khó vượt qua bậc cửa và rất dễ ngã, khó nói, thường bị lắp các từ cuối, chữ viết không đều, nhỏ, viết chậm, hạ huyết áp tư thế đứng.

Bác sĩ Tuấn khuyến cáo những bệnh nhân mắc Parkinson ăn uống lành mạnh, tránh các chất kích thích như cà phê, thuốc lá. Tập thể dục, duy trì lối sống lành mạnh. Tuân thủ thuốc điều trị, theo dõi và tái khám định kỳ, dự phòng té ngã ở những bệnh nhân có triệu chứng nặng.

Hiện nay, một số nơi tại Việt Nam như Bệnh viện Nguyễn Tri Phương, Đại học Y Dược TP HCM, Việt Đức... có thể thực hiện phẫu thuật đặt điện cực kích thích não sâu trong điều trị Parkinson. Chi phí phẫu thuật trung bình khoảng 850 triệu đồng một ca, bảo hiểm y tế chưa thanh toán phần thiết bị cấy ghép.

Lê Phương