Theo bác sĩ Nguyễn Phối Hiền, Phòng khám Phụ khoa Y học cổ truyền, Bệnh viện Đại học Y Dược TP HCM - Cơ sở 3, mãn kinh là một giai đoạn sinh lý tự nhiên đánh dấu sự kết thúc hoàn toàn của chu kỳ kinh nguyệt ở người phụ nữ. Tình trạng này xảy ra khi hai buồng trứng ngừng sản xuất các hormon estrogen và progesteron - hai hormon đóng vai trò thiết yếu trong việc điều hòa kinh nguyệt và chức năng sinh sản.
Mãn kinh không chỉ là sự dừng lại của kinh nguyệt mà còn là giai đoạn có thể kéo theo hàng loạt rối loạn sinh lý và tâm lý, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống của người phụ nữ.
Các rối loạn phổ biến thường gặp
Rối loạn vận mạch
Cơn bốc hỏa: Xuất hiện chủ yếu ở mặt, cổ, đầu và ngực, kéo dài khoảng 3 phút, có thể xảy ra tới 20-30 lần/ngày, liên quan đến cảm xúc căng thẳng hoặc lo âu.
Vã mồ hôi về đêm: Thường xảy ra sau cơn bốc hỏa, gây lạnh run.
Hồi hộp, đánh trống ngực, chóng mặt thoáng qua, nhức đầu nhẹ.
Tâm lý dễ thay đổi: dễ cáu gắt, lo âu, mất ngủ, thậm chí trầm cảm.
Thay đổi ngoài da
Làn da trở nên mỏng, khô, xuất hiện nếp nhăn do giảm estrogen và androgen, khiến da mất đi độ đàn hồi và ẩm mượt vốn có.
Lông vùng kín thưa dần, tuyến bã nhờn hoạt động kém.
Rối loạn tiết niệu
Niệu đạo bị teo dẫn đến tình trạng són tiểu, tiểu gấp, tiểu nhiều lần, tiểu buốt hoặc nhiễm trùng tiết niệu ngược dòng.
Thay đổi hệ sinh dục - tình dục
Âm đạo, âm hộ teo nhỏ; dễ viêm nhiễm.
Tử cung và nội mạc tử cung teo.
Dây chằng và cân vùng chậu bị giãn, dễ gây sa sinh dục.
Tình trạng khô rát khiến sinh hoạt tình dục khó khăn và gây tâm lý tự ti.
Hội chứng loãng xương
Tỷ lệ mất xương tăng lên rõ rệt sau mãn kinh, có thể đạt 6-10% mỗi năm.
Nguy cơ gãy xương chậu, cột sống, cổ xương đùi tăng cao, biến chứng thường diễn tiến âm thầm và nghiêm trọng.
Rối loạn tim mạch
Suy giảm estrogen dẫn đến tăng lipid máu, nguy cơ xơ vữa mạch, tăng huyết áp và tai biến mạch máu não. Phụ nữ mãn kinh có nguy cơ bệnh tim mạch tăng gấp 2-4 lần.
Bệnh lý thường gặp
Ung thư
Ung thư vú, cổ tử cung, nội mạc tử cung, âm hộ, âm đạo và buồng trứng.
Alzheimer
Tỷ lệ mắc ở phụ nữ sau 70 tuổi cao gấp ba lần nam giới, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chức năng nhận thức và sinh hoạt.
Khuyến nghị chăm sóc tại nhà
Ăn uống cân đối, tăng cường rau xanh, canxi và vitamin D.
Duy trì vận động thể chất phù hợp: đi bộ, yoga, dưỡng sinh.
Tránh thức khuya, giảm stress, giữ tinh thần lạc quan.
Khám sức khỏe định kỳ để theo dõi mật độ xương, lipid máu và tầm soát ung thư sớm.
Mãn kinh là một phần tự nhiên trong tiến trình lão hóa nhưng không nên xem nhẹ những rối loạn đi kèm. Việc hiểu rõ và chủ động chăm sóc sức khỏe thể chất - tinh thần, cũng như phối hợp điều trị Đông - Tây y hợp lý sẽ giúp phụ nữ vượt qua giai đoạn này một cách nhẹ nhàng, khỏe mạnh và đầy chủ động.
Mỹ Ý
