Stress là trạng thái căng thẳng về mặt tâm lý, thường xuất hiện khi con người đối diện với áp lực kéo dài trong công việc, học tập, các mối quan hệ hoặc hoàn cảnh sống.

Bác sĩ Hoàng Quyết Tiến, Trung tâm Thông tin Y khoa, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, cho biết stress kéo dài tác động trực tiếp đến chức năng hoạt động của não bộ, nhất là trí nhớ và cảm xúc. Cortisol là hormone do tuyến thượng thận tiết ra giúp cơ thể thích nghi với các tình huống đe dọa. Khi nồng độ cortisol trong máu duy trì ở mức cao trong thời gian dài, các vùng não chịu trách nhiệm về trí nhớ và cảm xúc bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Trong đó, hồi hải mã và hạch hạnh nhân là hai cấu trúc nhạy cảm nhất với cortisol.

Hồi hải mã có vai trò lưu trữ ký ức và hình thành trí nhớ dài hạn. Cortisol tác động lên vùng này làm giảm thể tích hồi hải mã, ức chế sự phát triển và kết nối giữa các tế bào thần kinh. Hệ quả là người bị stress thường xuyên có xu hướng hay quên, mất tập trung, giảm khả năng ghi nhớ hoặc tiếp thu thông tin mới. Tình trạng này có thể xuất hiện ở người trẻ tuổi nếu thường xuyên làm việc áp lực, thiếu thời gian phục hồi tinh thần.

Hạch hạnh nhân đảm nhận nhiệm vụ xử lý cảm xúc, nhất là nỗi sợ hãi và lo lắng. Căng thẳng mạn tính làm tăng hoạt động ở hạch hạnh nhân, dẫn đến phản ứng cảm xúc mạnh mẽ và lo lắng gia tăng, gây căng thẳng.

Vỏ não trước trán là khu vực có chức năng kiểm soát hành vi, lập kế hoạch, giải quyết vấn đề và ra quyết định. Stress gây suy giảm hoạt động tại vùng này khiến người bệnh khó suy nghĩ mạch lạc, dễ bị cảm xúc lấn át lý trí, giảm hiệu quả học tập và làm việc. Khi vỏ não trước trán suy yếu, khả năng tự kiểm soát cảm xúc cũng giảm, từ đó gây ra các hành vi bốc đồng, thiếu kiên nhẫn, dễ mắc sai lầm trong các tình huống đòi hỏi sự tỉnh táo.

Theo bác sĩ Tiến, stress gây rối loạn nhịp sinh học, giảm chất lượng giấc ngủ, mất ngủ mạn tính. Trong khi đó, giấc ngủ là thời gian để não bộ phục hồi và sắp xếp thông tin. Mất ngủ làm tăng nồng độ cortisol, tạo thành vòng xoắn bệnh lý giữa stress và suy giảm chức năng thần kinh.

Kích thích từ trường xuyên sọ điều trị rối loạn lo âu, mất ngủ. Ảnh: Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh

Để kiểm soát stress, bác sĩ Tiến khuyến cáo mỗi người cần xây dựng lối sống khoa học, duy trì thời gian ngủ đều đặn, hạn chế tiếp xúc với các yếu tố gây căng thẳng, chủ động tìm kiếm hỗ trợ từ gia đình hoặc chuyên gia tâm lý khi cần. Thường xuyên luyện tập thể thao, giao lưu kết nối để giải tỏa những áp lực từ công việc, gia đình. Đảm bảo chế độ dinh dưỡng đầy đủ chất, bổ sung các tinh chất thiên nhiên từ blueberry (việt quất) và ginkgo biloba (bạch quả) có tác dụng hỗ trợ chống gốc tự do, tăng cường máu lên não, cải thiện đau đầu, mất ngủ, giúp tinh thần thư giãn. Người bệnh nên đi khám định kỳ tại các chuyên khoa thần kinh để theo dõi tình trạng sức khỏe não bộ và có hướng điều trị phù hợp nhất.

Đình Diệu