Thử nghiệm sẽ được tiến hành tại hai cơ sở hàng đầu là Viện Nghiên cứu Hertsen và Trung tâm Ung thư Blokhin tại Moskva.

Theo Giám đốc Alexander Gintsburg, Viện Gamaleya phụ trách sản xuất vaccine, các cơ sở y tế đối tác sẽ tiến hành thử nghiệm trên bệnh nhân. Quá trình phát triển loại vaccine bắt đầu từ giữa năm 2022, ứng dụng công nghệ mRNA. Vaccine được thiết kế riêng biệt cho từng bệnh nhân dựa trên dữ liệu di truyền của khối u, không thể sử dụng cho người khác.

Vaccine hoạt động bằng cách huấn luyện hệ miễn dịch nhận diện và tiêu diệt các tế bào ác tính trong toàn cơ thể thông qua tế bào lympho gây độc. Quá trình phát triển gồm giải trình tự gen khối u, dùng thuật toán trí tuệ nhân tạo để thiết kế mRNA mang tân kháng nguyên riêng, sau đó tổng hợp tại cơ sở sản xuất tích hợp tự động hóa và kiểm định chất lượng nghiêm ngặt của Gamaleya.

Toàn bộ chu trình từ phân tích khối u đến sản xuất vaccine có thể hoàn tất trong một tuần nhờ AI và điện toán mạng nơ-ron. Do tính cá nhân hóa, vaccine tuân theo một khung pháp lý riêng do chính phủ Liên bang Nga ban hành đầu năm nay, khác với quy trình đăng ký thuốc tiêu chuẩn.

Minh họa một lọ vaccine ung thư. Ảnh: Business Today

Vaccine đã cho thấy kết quả đầy hứa hẹn trong thử nghiệm trên động vật và thử nghiệm hạn chế trên người. Song song với u hắc tố, Gamaleya cũng đang phát triển mô hình điều trị cho các loại ung thư khó như tụy, thận, và phổi không tế bào nhỏ, loại phổ biến và có tỷ lệ tử vong cao nhất.

Trên thế giới, nhiều quốc gia và doanh nghiệp cũng theo đuổi hướng này. Năm 2023, Anh đã ký hợp đồng với công ty công nghệ sinh học BioNTech để phát triển phương pháp điều trị ung thư cá nhân hóa. Moderna và Merck & Co cũng đang nghiên cứu vaccine cho ung thư da.

Tại Mỹ, Đại học Florida đã thử nghiệm vaccine mRNA cá nhân hóa cho ung thư não. mRNA được chiết xuất từ khối u bệnh nhân, đóng gói trong hạt nano béo nhằm kích hoạt hệ miễn dịch. Trong thử nghiệm trên 4 bệnh nhân, hệ miễn dịch phản ứng mạnh chỉ sau hai ngày, kìm hãm sự tiến triển của khối u. Tất cả bệnh nhân đều sống lâu hơn dự kiến.

Theo Bộ Y tế Nga, nhà nước tài trợ toàn bộ chi phí sản xuất (khoảng 2.869 USD/liều) và cung cấp miễn phí cho người dân. Ước tính nước này hiện có khoảng 4 triệu bệnh nhân ung thư và 625.000 ca mắc mới mỗi năm.

Không giống vaccine Covid-19 chỉ nhắm vào một kháng nguyên virus duy nhất, vaccine ung thư cá nhân hóa mã hóa nhiều tân kháng nguyên đặc hiệu cho từng bệnh nhân, cho phép hệ miễn dịch nhận diện và tấn công chính xác tế bào ung thư. Nếu thành công, dự án sẽ là bước ngoặt trong chiến lược y tế công cộng của Nga và có thể mở rộng hợp tác quốc tế, khi một số cơ sở y tế nước ngoài đã bày tỏ quan tâm.

Thục Linh (Theo Newsweek, Economic Times)