Số ca mắc ho gà đã tăng vọt hơn 1.500% trên toàn nước Mỹ kể từ năm 2021. Số tử vong do bệnh này cũng tăng lên, đạt 10 ca vào năm ngoái, so với khoảng hai đến bốn ca trong những năm trước.

Số nhiễm trong năm 2025 có vẻ sẽ tiếp tục tăng, vượt qua năm 2024. Ba tháng đầu năm, số ca ho gà đã cao gấp đôi so với cùng kỳ năm ngoái. Các bang ở bờ biển Thái Bình Dương và Trung Tây ghi nhận nhiều ca bệnh nhất, trong đó Washington dẫn đầu với 742 trường hợp, cao gấp 5 lần so với cùng kỳ năm ngoái.

Các chuyên gia y tế lo ngại các đợt bùng phát có thể trở nên tồi tệ hơn nhiều, trong bối cảnh tỷ lệ tiêm chủng giảm và chính quyền tổng thống Trump cắt giảm chi tiêu cho cơ sở hạ tầng y tế công cộng.

Nỗi lo này có cơ sở. Tỷ lệ tiêm chủng trên toàn nước Mỹ cho bốn loại vaccine chính, đã suy giảm đáng kể, theo phân tích của ProPublica về dữ liệu tiêm chủng mẫu giáo gần đây nhất. Ít nhất 36 bang ghi nhận tỷ lệ tiêm giảm từ năm học 2013-2014 đến năm học 2023-2024. Một nửa số bang sụt giảm tiêm chủng diện rộng với cả bốn loại vaccine quan trọng nói trên, một số nơi giảm hơn 10%.

"Có mối tương quan trực tiếp giữa tỷ lệ tiêm chủng và tỷ lệ bùng phát bệnh. Tỷ lệ tiêm chủng giảm có thể dẫn đến nhiều đợt bùng phát bệnh - vốn có thể phòng ngừa bằng vaccine hơn ở Utah", một phát ngôn viên của Bộ Y tế và Dịch vụ nhân sinh Utah nói.

Nhưng chỉ số liệu trên toàn bang không cung cấp bức tranh toàn cảnh. Ẩn sâu bên trong mỗi bang là các quận và cộng đồng có tỷ lệ tiêm chủng thấp hơn nhiều so với số thống kê, có thể dẫn đến bùng phát dịch bệnh. Ví dụ, tỷ lệ chủng ngừa ho gà cho trẻ mẫu giáo tại bang Washington năm 2023-2024 là 90,2%, thấp hơn một chút so với tỷ lệ 92,3% trên toàn nước Mỹ. Nhưng tỷ lệ tiêm chủng ở trẻ 19-35 tháng tuổi năm ngoái chỉ đạt 65,4%, trong đó bốn quận có tỷ lệ tiêm chủng chỉ khoảng 30%, một quận khác dưới 12%.

Minh họa tiêm vaccine ngừa ho gà cho người lớn. Ảnh: Vecteezy

Tiến sĩ Anna Durbin, giáo sư tại khoa Y tế Quốc tế thuộc Trường Y tế Công cộng Bloomberg, Đại học Johns Hopkins, lo ngại sẽ có một đợt bùng phát lớn các bệnh có thể phòng ngừa nhờ vaccine. "Điều này có thể sẽ gây ra rất nhiều tác hại và có thể gây tử vong ở trẻ em, thanh thiếu niên", bà nói.

Việc cắt giảm mạnh nguồn tài trợ và nhân sự cho y tế công cũng góp phần tăng nguy cơ bùng dịch. Vấn đề trở nên phức tạp hơn khi một người chống vaccine trở thành bộ trưởng của Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh Mỹ (HHS).

Bên cạnh đó, hơn 20.000 việc làm tại các cơ quan của bộ này đã bị cắt giảm, trong đó có Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC). Bên cạnh đó, hơn 11 tỷ USD chi tiêu cho các cơ quan y tế cũng bị cắt giảm, với lý do không còn cần thiết sau khi đại dịch kết thúc. Việc này dẫn tới sa thải nhiều y tá, nhà dịch tễ học, ngừng các phòng khám tiêm chủng và nhiều dịch vụ y tế khác. Đồng thời, phong trào chống vaccine tăng mạnh tại Mỹ.

Tiến sĩ Tao Sheng Kwan-Gett, bác sĩ nhi khoa và giám đốc y tế của Sở Y tế bang Washington, nhận định cần tăng cường hệ thống y tế công cộng, để xây dựng lòng tin ở khu vực tiêm chủng thấp và giúp trẻ em được tiêm vaccine thường xuyên hơn. Tuy nhiên, hệ thống y tế công bị làm suy yếu và khiến cho "con đường dẫn đến nhiều bệnh tật hơn ngắn hơn và tuổi thọ bị sụt giảm".

Chính quyền bang Washing cùng 22 bang khác và quận Columbia đã kiện HHS và bộ trưởng. Lý do, hành động cắt giảm ngân sách làm ảnh hưởng tới 150 nhân viên toàn thời gian và khiến khả năng ứng phó với dịch bệnh bị giảm ngay lập tức.

Theo CDC, ho gà là bệnh lây lan qua đường hô hấp, do một loại vi khuẩn có tên là Bordetella pertussis gây ra. Trẻ sơ sinh dưới một tuổi nằm trong số những đối tượng có nguy cơ cao nhất gặp phải biến chứng nghiêm trọng của bệnh ho gà, bao gồm thở chậm hoặc ngưng thở, viêm phổi. Khoảng một phần ba trẻ sơ sinh mắc ho gà phải nhập viện. Đặc biệt, trẻ sơ sinh dễ bị lây bệnh do hiện không có khuyến cáo chủng ngừa ho gà cho nhóm này.

Hồi tháng 1, cơ quan này khuyến cáo cách phòng ngừa ho gà tốt nhất là tiêm vaccine cho mọi đối tượng, bao gồm: trẻ sơ sinh, trẻ em nói chung, thanh thiếu niên, phụ nữ đang mang thai và người trưởng thành.

Chi Lê (Theo CNN, CDC Mỹ)