"Đây là ca ghép gan cấp cứu đầu tiên của bệnh viện, với quy trình được rút ngắn kỷ lục từ ba tuần xuống chỉ còn ba ngày để giành giật sự sống cho bệnh nhân", đại tá, TS.BS Nguyễn Việt Cường, Phó giám đốc Bệnh viện Quân y 175, nói hôm 2/8.

Tháng 9 năm ngoái, Long bất ngờ phát hiện xơ gan sau đợt sốt cao, phải nhập viện điều trị. Từ đó, sức khỏe nam sinh xuống dốc nhanh chóng, xuất hiện cổ trướng, vàng da, tràn dịch màng phổi..., không đáp ứng các điều trị nội khoa, ghép gan trở thành cơ hội sống duy nhất.

Khi gia đình đang xoay xở tính toán, Long bất ngờ rơi vào tình trạng suy gan cấp, hôn mê gan (bệnh não gan) - biến chứng nguy hiểm đe dọa tính mạng, phải cấp cứu tại Bệnh viện Quân y 175 ngày 22/6. Nếu không ghép gan, sự sống của Long chỉ còn tính bằng ngày.

Tiến sĩ Cường cho biết bệnh nhân béo phì, đòi hỏi mảnh ghép gan đủ lớn. Tìm người thân đủ điều kiện hiến phần gan nặng hơn 1 kg là điều cực kỳ khó khăn. Gan của người bình thường nặng khoảng 1,3-1,4 kg, chỉ có thể hiến tối đa khoảng 60-70% thể tích để đảm bảo phần gan còn lại vẫn đủ hoạt động tốt. Chờ người hiến chết não với hy vọng nhận được toàn bộ lá gan là điều không thể vì bệnh nhân không còn thời gian.

May mắn, người dì ruột 38 tuổi của bệnh nhân có chỉ số hoàn toàn phù hợp để hiến gan. Tuy nhiên, thách thức đặt ra là mảnh gan được cắt chỉ vừa đủ thể tích tối thiểu người nhận cần, đòi hỏi sự chính xác tuyệt đối từ đội ngũ y bác sĩ để đảm bảo an toàn cho cả hai.

Đại tá, TS.BS Nguyễn Việt Cường, Phó giám đốc Bệnh viện Quân y 175 (áo xanh lá cây) chỉ đạo ê kíp mổ ghép gan. Ảnh: Bệnh viện cung cấp

Theo thiếu tá, Ths.BS.CK1 Nguyễn Văn Mạnh, Trưởng Đơn vị Gan Mật Tụy, gánh nặng đặt lên vai kíp phẫu thuật rất lớn vì lá gan người hiến chỉ vừa đủ tiêu chí đảm bảo an toàn, mảnh gan được phép cắt ra chỉ vừa đủ thể tích tối thiểu người nhận cần. Một tổn thương nhỏ ở phần gan cho đi hay để lại đều nguy hiểm với cả người hiến lẫn người nhận.

Chưa kể, hàng loạt biến chứng nặng như tràn dịch toàn bộ màng phổi với khoảng 3 kg nước bên trong gây xẹp hoàn toàn phổi phải, rối loạn đông máu, xuất huyết, hội chứng não gan, suy kiệt phù toàn thân... trên bệnh nhân với cân nặng lớn khiến gây mê hồi sức nhiều thách thức.

Đại tá, BS.CK2 Phùng Văn Việt, Chủ nhiệm Khoa Gây mê hồi sức, cho biết êkíp từng cân nhắc phương án chọc dẫn lưu dịch màng phổi trước mổ để cải thiện hô hấp. Tuy nhiên, thao tác này tiềm ẩn nguy cơ chảy máu, nhiễm trùng, khi đó ca ghép buộc phải hoãn lại - đồng nghĩa bệnh nhân có thể mất đi cơ hội ghép gan trong khoảng thời gian quý báu.

Tình trạng rối loạn đông máu khiến việc cầm máu trong mổ trở nên đặc biệt khó khăn, lượng máu mất gấp nhiều lần bình thường và thời gian mổ sẽ phải kéo dài. Nguyên tắc trong ghép tạng là hạn chế tối đa truyền máu từ nguồn bên ngoài. Do đó, êkíp gây mê đã phải sử dụng kỹ thuật truyền máu hoàn hồi - lấy chính máu vừa mất ra, lọc tại chỗ rồi truyền trở lại - mới đủ để duy trì ca mổ. Đồng thời, các bác sĩ phải liên tục điều chỉnh tình trạng rối loạn đông máu, rối loạn nội môi - yếu tố sống còn trong ca phẫu thuật.

Cuộc mổ thành công sau 12 giờ căng thẳng, với sự hỗ trợ của các chuyên gia từ Bệnh viện Trung ương Quân đội 108. Đây là ca ghép kéo dài nhất từ trước đến nay tại bệnh viện, vượt xa thời gian thông thường chỉ khoảng 7-8 giờ.

Bệnh nhân được truyền 12 lít máu và chế phẩm máu, cũng là con số kỷ lục trong các ca ghép của bệnh viện. Theo bác sĩ Mạnh, các ca ghép thông thường có nhiều thời gian hơn xử lý, ổn định các rối loạn toàn thân trước mổ, còn ca cấp cứu này diễn ra giữa vô vàn bất lợi, khiến giờ phút trên bàn mổ như cuộc chạy đua sinh tử.

Vượt qua cuộc đại phẫu, Long tiếp tục đối mặt với trận chiến hồi sức khi bị nhiễm trùng phổi nặng do vi khuẩn đa kháng, dẫn đến nhiễm trùng huyết. Các bác sĩ đã phải phối hợp nhiều loại kháng sinh đặc hiệu và lọc máu liên tục để hỗ trợ. Sau 1,5 tháng điều trị tích cực, sức khỏe chàng trai đã ổn định, cân nặng giảm còn 76 kg, chức năng gan và hô hấp phục hồi, sẵn sàng trở lại giảng đường.

"Rất mang ơn các y bác sĩ bởi trước đây tôi không ăn uống được, ngửi mùi đồ ăn là buồn nôn, lúc vào viện còn không thở được, giờ giống như sống lại một lần nữa", Long chia sẻ.

Long hồi phục tốt sau ghép. Ảnh: Bệnh viện cung cấp

Nguyên nhân chính xác gây ra tình trạng xơ gan tiến triển nhanh ở Long vẫn chưa được xác định rõ. Dù có các yếu tố nguy cơ như béo phì và lối sống (thức khuya, ăn nhiều đồ ăn nhanh), các bác sĩ nghiêng về giả thuyết đây là một bệnh gan tự miễn, khi cơ thể tự sinh ra kháng thể tấn công chính lá gan của mình.

Lê Phương