Đau dây thần kinh chẩm xảy ra khi các dây thần kinh chẩm, xuất phát từ đốt sống cổ C2 và C3 bị viêm hoặc tổn thương. Dây thần kinh này đảm nhiệm cảm giác cho vùng gáy, chẩm và đỉnh đầu.

BS.CKI Lê Xuân Sang, Trung tâm Khoa học Thần kinh, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, cho biết cơn đau đầu do đau dây thần kinh chẩm khác với những cơn đau đầu thông thường. Đau dây thần kinh chẩm thường khởi phát đột ngột với cảm giác nhói buốt như điện giật ở phía sau đầu, sau gáy, đôi khi lan lên đỉnh đầu hoặc thái dương. Cơn đau kéo dài từ vài giây đến vài phút, có thể lặp lại nhiều lần trong ngày, gây mệt mỏi và khó tập trung.

Người bệnh có thể cảm thấy da đầu tê rần, rát bỏng hoặc nhạy cảm bất thường, nhất là khi chạm vào hoặc thực hiện các động tác đơn giản như chải tóc, gội đầu. Đau thường xảy ra một bên đầu nhưng đôi khi xuất hiện ở cả hai bên, kèm theo cảm giác căng tức cổ gáy. Đau dây thần kinh chẩm thường không có các rối loạn giác quan như buồn nôn, sợ ánh sáng, tiếng ồn hoặc rối loạn thị giác, mà liên quan mật thiết đến cử động cổ và điểm đau cụ thể ở vùng chẩm khi ấn vào.

Nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời, tình trạng này có thể trở thành đau đầu mạn tính, ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất và tinh thần. Theo bác sĩ Sang, đau dây thần kinh chẩm có thể xuất phát từ thoái hóa cột sống cổ, thoát vị đĩa đệm vùng cổ, chấn thương đầu - cổ, co thắt cơ gáy kéo dài do tư thế làm việc sai lệch hoặc căng thẳng kéo dài. Một số trường hợp có thể xuất hiện sau phẫu thuật vùng cổ hoặc có khối u chèn ép vào dây thần kinh. Người làm văn phòng ít vận động và ngồi máy tính sai tư thế dễ bị căng cơ cổ kéo dài, làm tăng nguy cơ đau dây thần kinh chẩm.

Chụp CT 1975 lát cắt vùng cổ giúp phát hiện sớm bất thường liên quan đau dây thần kinh chẩm. Ảnh: Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh

Để chẩn đoán chính xác, người bệnh cần được khám lâm sàng kỹ lưỡng. Bác sĩ khai thác triệu chứng, tiền sử bệnh lý và khám kỹ vùng chẩm - gáy để xác định điểm đau. Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể tiêm thuốc tê vào vùng dây thần kinh chẩm để hỗ trợ chẩn đoán. Nếu cơn đau giảm rõ rệt sau tiêm, đây là dấu hiệu đặc trưng của bệnh. Các phương pháp hình ảnh như chụp MRI, CT hoặc X-quang vùng cổ cũng có thể được chỉ định để loại trừ các nguyên nhân như u, thoát vị đĩa đệm hoặc hẹp ống sống cổ.

Điều trị đau dây thần kinh chẩm tập trung vào mục tiêu giảm viêm, giảm đau và giải phóng chèn ép lên dây thần kinh. Trong trường hợp nhẹ, bác sĩ có thể chỉ định thuốc giảm đau, kháng viêm không steroid (NSAIDs), thuốc giãn cơ hoặc thuốc chống trầm cảm. Nếu đau kéo dài hoặc tái phát, bác sĩ có thể cân nhắc tiêm phong bế dây thần kinh chẩm hoặc đốt sóng cao tần để làm gián đoạn tín hiệu đau từ dây thần kinh bị kích thích.

Đau dây thần kinh chẩm thường liên quan đến tư thế và thói quen sinh hoạt, do đó người bệnh cần tránh cúi đầu quá lâu hoặc làm việc sai tư thế, tập các bài giãn cơ cổ - vai - gáy, kiểm soát căng thẳng và duy trì giấc ngủ đều đặn.

Bác sĩ Sang khuyến cáo người bị đau đầu kéo dài, nhất là đau nhói vùng sau đầu nên đi khám sớm tại chuyên khoa thần kinh ở các cơ sở y tế uy tín để được chẩn đoán và điều trị đúng cách. Không nên tự ý dùng thuốc hoặc trì hoãn điều trị vì cơn đau có thể tiến triển mạn tính và khó kiểm soát.

Phượng Thy