Bỏng nắng (cháy nắng) xảy ra khi da tiếp xúc quá nhiều với bức xạ cực tím (UV) từ mặt trời. Điều này gây tổn thương trực tiếp đến DNA của các tế bào da và kích hoạt phản ứng miễn dịch phòng vệ, trong đó cơ thể phá hủy các tế bào bị tổn thương thông qua một quá trình được gọi là apoptosis (chết tế bào theo chương trình). Khi các lớp mô chết bắt đầu bong ra, cơ thể sửa chữa DNA bị tổn thương để tế bào mới có thể thay thế tế bào cũ. Cơ thể cũng sản xuất thêm melanin, loại sắc tố hấp thụ bức xạ UV tốt hơn, để ngăn ngừa tổn thương trong tương lai.

Bỏng nắng có thể xảy ra trong vòng chưa đầy 15 phút, tùy vào loại da, thời điểm trong năm, thời gian trong ngày, nơi sinh sống... Một số loại thuốc nhạy cảm với ánh sáng cũng có thể làm tăng nguy cơ. Nếu tiếp xúc quá nhiều với bức xạ UV, da bắt đầu chuyển sang màu đỏ trong vòng 30 phút đến 6 giờ, cơn đau đạt đỉnh điểm trong khoảng 6-48 giờ.

Tùy mức độ nghiêm trọng của vết bỏng, các triệu chứng đau, ngứa, phồng rộp và sưng kéo dài 1-3 ngày. Trường hợp nặng có thể buồn nôn, sốt, ớn lạnh và ngất xỉu. Quá trình bong tróc da có thể bắt đầu trong vòng 3-8 ngày, một số trường hợp kéo dài vài tuần.

Người dân TP HCM trong thời tiết nắng nóng. Ảnh minh họa: Quỳnh Trần

Cách xử lý bỏng nắng

Bước đầu tiên để điều trị bỏng nắng là nhận biết các triệu chứng. Ngay khi da bị đỏ, hãy che chắn da và tránh xa ánh nắng mặt trời. Thoa thêm kem chống nắng không đảo ngược được tổn thương đã xảy ra hoặc ngăn ngừa tình trạng sưng tấy, ngứa hoặc phồng rộp.

Tắm hoặc ngâm mình nhiều lần trong nước mát để giảm đau. Sử dụng điều hòa để nhiệt độ phòng mát mẻ.

Thoa kem dưỡng ẩm sau mỗi lần tắm để ngăn tình trạng mất độ ẩm và làm dịu cơn ngứa. Kem dưỡng ẩm từ đậu nành hoặc lô hội có tác dụng làm mát, giúp giảm đau. Không thoa bơ, bơ ca cao hoặc bất kỳ loại dầu nào lên vết cháy nắng.

Thoa kem không kê đơn như hydrocortisone 1% lên vùng da bị thương. Đây là một loại corticosteroid tại chỗ, có tác dụng giảm sưng, ngứa và đỏ da.

Uống thêm nước để ngăn ngừa mất nước và hỗ trợ vết thương mau lành.

Uống thuốc giảm đau không kê đơn nếu cần.

Không gãi, cạy làm vỡ vết phồng rộp để chúng lành tự nhiên. Nếu da bắt đầu ngứa khi vết thương khô, hãy thoa kem dưỡng ẩm.

Tránh tiếp xúc với ánh nắng mặt trời khi vết thương đang lành. Nếu cần ra ngoài trời, hãy mặc quần áo bảo hộ dày che kín da và thoa kem chống nắng có chỉ số SPF tối thiểu là 30.

Bỏng nắng cấp độ 1 và 2 đều phổ biến, ít khi phát triển lên cấp độ 3. Bỏng nắng cấp độ 2 nghiêm trọng như bỏng do hỏa hoạn hoặc tiếp xúc với hóa chất, đặc trưng bởi sự hình thành mụn nước. Tình trạng này có xu hướng ảnh hưởng đến nhiều vùng da trên cơ thể.

Người bị bỏng nắng nên đi khám nếu mụn nước bao phủ hơn 20% cơ thể hoặc các triệu chứng không cải thiện sau hai ngày. Gọi cấp cứu trong trường hợp bị mất phương hướng, ngất xỉu, sốt cao, tê liệt, sưng tấy nặng, thay đổi thị lực hoặc co giật do cháy nắng.

Phòng ngừa cháy nắng

Tiếp xúc nhiều với ánh nắng không chỉ làm lão hóa da mà còn làm tăng nguy cơ mắc ung thư da, bao gồm ung thư biểu mô tế bào đáy, ung thư biểu mô tế bào vảy và u hắc tố.

Để giảm nguy cơ tổn thương do ánh nắng mặt trời, hãy tránh ra ngoài trong khoảng 11-16h khi chỉ số UV ở mức cao nhất. Thoa kem chống nắng hằng ngày, mặc quần áo bảo hộ, đội mũ và đeo kính râm, ở trong bóng râm nếu có thể.

Thoa lại kem chống nắng sau mỗi 2-3 giờ, sau khi bơi hoặc đổ nhiều mồ hôi. Không quên thoa kem chống nắng vùng sau gáy, mũi, vành tai và mu bàn chân. Son dưỡng môi có chỉ số SPF cao cũng rất hữu ích.

Anh Ngọc (Theo Verywell Health)