Tại buổi phỏng vấn trực tuyến với VnExpress về chính sách thuế với các hộ kinh doanh, một độc giả lo ngại bị tính thuế với các khoản tiền chuyển vào tài khoản. "Với người tiêu dùng bình thường, chẳng hạn tôi được người thân cho tiền cũng tính thuế hay sao?", người này đặt câu hỏi.

Trả lời nội dung trên, đại diện Cục Thuế khẳng định cơ quan thuế không đưa vào doanh thu tính thuế các khoản tiền chuyển - nhận giữa các cá nhân (như cho - nhận) mà không liên quan đến các giao dịch mua bán hàng hóa, phát sinh nghĩa vụ thuế.

Giao dịch tiền mặt tại một ngân hàng. Ảnh: Giang Huy

Theo báo cáo của Bộ Tài chính, đến cuối 2024 cả nước có khoảng 3,6 triệu hộ, cá nhân kinh doanh đang được quản lý thuế. Trong đó, số hộ kinh doanh ổn định là 2,2 triệu hộ. Tổng thuế thu từ khu vực này đạt gần 26.000 tỷ đồng vào năm ngoái.

Các hộ, cá nhân kinh doanh theo hai hình thức, gồm bán hàng trên các kênh trực tuyến (online) hoặc cửa hàng truyền thống. Họ sẽ phải nộp thuế thu nhập cá nhân và thuế giá trị gia tăng được tính theo tỷ lệ trên doanh thu. Chẳng hạn, hoạt động bán buôn, bán lẻ các loại hàng hóa có mức thuế suất thuế giá trị gia tăng là 1%, thu nhập cá nhân là 0,5%. Việc thực hiện đóng thuế đang theo phương pháp kê khai hoặc thuế khoán.

Thực tế, ngoài trường hợp chuyển khoản không liên quan tới giao dịch mua bán, có nhiều hộ kinh doanh từ chối nhận chuyển khoản để "né hoặc giảm nghĩa vụ thuế". Gần đây, các hộ kinh doanh có doanh thu trên 1 tỷ đồng mỗi năm thuộc một số ngành nghề (ăn uống, khách sạn, bán lẻ, vận tải hành khách, thẩm mỹ, vui chơi giải trí...) phải sử dụng hóa đơn điện tử qua máy tính tiền kết nối với cơ quan thuế. Sau chính sách này, nhiều chủ cửa hàng quần áo, mỹ phẩm, đồ ăn, tạp hóa ở Hà Nội và một số địa phương dừng nhận thanh toán chuyển khoản. Một số đơn vị chấp nhận chuyển khoản nhưng thông báo cộng thêm phí thuế, hoặc dặn khách không ghi nội dung giao dịch liên quan đến các chữ "mua bán", "trả tiền", "cọc tiền".

Theo đại diện Cục Thuế, một trong những biện pháp quản lý của cơ quan thuế là quản lý theo dòng tiền, đảm bảo nhận định đúng bản chất của giao dịch mua bán hàng hóa, dịch vụ giữa cơ sở kinh doanh và người tiêu dùng. Do đó, ngay cả khi các cơ sở yêu cầu người mua chuyển khoản với các nội dung sai lệch với giao dịch thực tế, chỉ nhận tiền mặt cũng "không thể che giấu được doanh thu".

Ngành thuế không có quyền truy cập tài khoản ngân hàng để nắm được doanh thu của các cá nhân. Tuy nhiên, theo cơ quan thuế, họ đang quản lý rủi ro với hộ, cá nhân kinh doanh dựa trên cơ sở dữ liệu về hóa đơn điện tử, thông tin từ ngân hàng, kho bạc, quản lý thị trường, hải quan... Qua các dữ liệu này, cơ quan thuế hoàn toàn xác định được doanh thu, dòng tiền của cơ sở kinh doanh. Từ đó, họ sẽ xác định đúng, đủ nghĩa vụ thuế của các cơ sở kinh doanh "cố tình" khai thiếu số thuế phải nộp để né, trốn thuế.

Cơ quan thuế khuyên các hộ, cá nhân kinh doanh thực hiện kê khai, nộp thuế theo đúng quy định để tránh thuộc diện rủi ro, vi phạm pháp luật về thuế dẫn tới bị xử lý truy thu, xử phạt.

Cũng tại buổi giải đáp trực tuyến, một số hộ kinh doanh đặt câu hỏi về việc nhận tiền thanh toán qua tài khoản của người thân. Hiện nay, nhà điều hành không có quy định về việc hộ kinh doanh phải đăng ký tài khoản ngân hàng. Tuy nhiên, theo cơ quan thuế, các hộ kinh doanh nên đăng ký tài khoản ngân hàng để thuận tiện trong giao dịch.

"Hộ kinh doanh đăng ký tài khoản theo tên chính danh sẽ giúp họ dễ quản lý doanh thu, chi phí và các luồng tiền, thể hiện sự chuyên nghiệp và đáng tin cậy với khách hàng, đối tác", đại diện cơ quan thuế nói.

Phương Dung