Sáng 8/4, làng giò chả Ước Lễ tổ chức lễ hội truyền thống kết hợp rước kiệu Thánh để tưởng niệm các anh hùng liệt sĩ thôn Ước Lễ, đồng thời nhắc nhở thế hệ trẻ về việc giữ gìn nghề.

Điểm nhấn của lễ hội năm nay là người làng sẽ cùng nhau làm khoanh chả quế nặng hơn 100 kg và các món như giò lụa, chả lợn hấp - tổng khoảng hơn 200 kg để đem rước cùng kiệu Thánh. Hàng năm, người làng vẫn làm một số sản vật để cúng lễ nhưng phải 5 năm mới có một lần tổ chức lễ rước để cả làng cùng tham gia.

Người dân làng, du khách tập trung kín khu chợ cổ để xem màn giã thịt để làm cây chả quế nặng hơn 100 kg. Tổng cộng 50 người từ trẻ đến già được huy động tham gia giã thịt liên tục từ 9h30 tới gần 12h. Do quá trình giã kéo dài, đòi hỏi sức bền và nhịp tay ổn định nên mọi người luân phiên nhau, mỗi giờ khoảng 20 phút.

Mỗi chiếc chày nặng khoảng 2,5 kg và nhiều người trẻ thừa nhận muốn giã tốt, đều tay cần phải có sức lẫn kinh nghiệm.

"Nhiều bác có kinh nghiệm điều tiết sức và giã đều tay hơn hẳn", Hoàng Xuân Toàn, người trẻ thuộc hợp tác xã giò chả Ước Lễ, chia sẻ. Anh cho biết nhiều người trẻ có sức nhưng nhịp chưa ổn định nên chỉ giã được một lúc.

Khâu giã giò truyền thống gồm ba giai đoạn. Đầu tiên là giã dập nguyên liệu, thường kéo dài 5 đến 7 phút. Đây là bước nhẹ nhàng, ai cũng có thể tham gia. Khi thịt đã được giã nhỏ, người làm bắt đầu cho gia vị như muối, nước mắm, tiêu và tiếp tục giã để các thành phần hoà quyện.

Giai đoạn cuối là quan trọng nhất, đòi hỏi kỹ thuật cao. Người giã phải dùng hai chày, đập nhanh và đều tay. Nếu không có kinh nghiệm, nguyên liệu dễ bị văng tung tóe, thịt không nhuyễn mịn. Còn với người lành nghề, hai tay phối hợp nhịp nhàng, chày này vừa nhấc lên, chày kia đã giáng xuống, tạo ra hỗn hợp thịt dẻo, mịn - yếu tố quyết định đến chất lượng giò.

Sau công đoạn giã, thịt được quết đều lên máy và nướng tới khi đạt màu vàng cam đẹp mắt.

Tới khoảng 12h, cây chả hơn 100 kg cơ bản đã hoàn thành, tỏa mùi thơm nức.

Ngoài chả quế 100 kg, lễ vật dâng lên đình làng năm nay còn có chả lợn hấp và giò lụa - bộ ba món truyền thống của làng. Thành phần cơ bản như món chả quế nhưng không nướng như chả quế mà đem hấp trong xoong gang theo từng miếng nặng khoảng 300 g.

Một đoàn khách Pháp được hướng dẫn viên đưa tới làng Ước Lễ tham quan đúng ngày lễ hội và trải nghiệm làm giò.

Marlene (ngoài cùng bên phải) rời khỏi khu giã giò sau khoảng 3 phút làm thử. Cô cho biết chưa từng trải nghiệm điều tương tự và việ giã chày "rất khó, đòi hỏi nhiều sức".

Dân làng cũng thui ba con bê, tổng hơn hai tạ để phục vụ lễ hội. Ông Nguyễn Đức Vượng nói bê thui ủ trấu cũng là món truyền thống của làng nhưng ít phổ biến hơn.

Sau khi làm lông, họ mổ bê, khò cho căng da rồi ủ rơm, trấu, tro trong khoảng 6 giờ. Ông Vượng nói thịt thành phẩm "mềm, ngọt, tay cầm vào chỉ muốn thử ngay".

Đầu giờ chiều, mọi người cùng nhau rước lễ vật và cây chả khổng lồ lên đình làng. Vào ngày hôm sau, chả, giò và thịt bò được đem chiêu đãi cả làng lẫn du khách ghé thăm.

Đại diện ban tổ chức nói bên cạnh nhắc nhở thế hệ kế cận về nghề truyền thống, làng Ước Lễ cũng muốn thu hút khách du lịch thông qua các sự kiện, lễ hội. Trong tương lai, làng Ước Lễ kỳ vọng trở thành điểm du lịch ẩm thực, văn hóa kết hợp khám phá lịch sử, tâm linh.

Hoài Anh

Ảnh: Giang Huy