Chiều 11/6, Quốc hội thảo luận dự án sửa đổi Luật Xử lý vi phạm hành chính. Dự luật mở rộng phạm vi, lĩnh vực được áp dụng mức phạt tăng gấp đôi. Theo đó, tại Hà Nội và khu vực nội thành 5 thành phố trực thuộc trung ương, mức xử phạt có thể cao hơn đối với hành vi vi phạm trong các lĩnh vực: Giao thông đường bộ, bảo vệ môi trường, an ninh trật tự - an toàn xã hội, văn hóa, quảng cáo, đất đai, xây dựng, phòng cháy chữa cháy và an toàn thực phẩm. Mức phạt tối đa không được vượt quá hai lần so với quy định chung hiện hành.

Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (Phó đoàn Hải Dương) tán thành cần sự nghiêm minh và răn đe trong xử lý vi phạm hành chính, song việc tăng nặng cần được cân nhắc thận trọng và kỹ lưỡng. Hiệu quả xử lý vi phạm phụ thuộc vào nhiều yếu tố, mức phạt chỉ là một trong số đó. Trong đó có công tác tuyên truyền phổ biến kiến thức pháp luật; tính nghiêm minh, minh bạch trong thi hành, xử lý vi phạm và việc xử phạt phải kịp thời, đúng quy định, không có ngoại lệ, không có tiêu cực. Mức phạt phải dựa trên tiêu chí cụ thể rõ ràng.

Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (Phó đoàn Hải Dương). Ảnh: Cổng TTĐT Quốc hội

Chính phủ cần căn cứ vào điều kiện phát triển kinh tế xã hội đất nước trong từng giai đoạn, nhất là thu nhập của người dân. Mức phạt cao quá khả năng chi trả của người dân, nhất là người lao động thu nhập thấp sẽ gây bức xúc, kéo theo hệ lụy người dân trốn tránh, chống đối hoặc nảy sinh tiêu cực trong quá trình xử lý.

Vì vậy, đại biểu Nga đề nghị Chính phủ tính đến mức độ nguy hiểm, tính chất, hậu quả của từng hành vi làm căn cứ mức phạt. Hành vi nghiêm trọng ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng, an toàn xã hội, tài sản nhà nước và nhân dân cần được xử lý nghiêm khắc. Ngược lại hành vi vi phạm lần đầu, lỗi vô ý, hậu quả không lớn nên xem xét hình thức xử lý phù hợp mang tính giáo dục, răn đe nhưng không gây gánh nặng lên người dân.

Bà cũng đề xuất tạo điều kiện cho người không có khả năng chấp hành xử phạt tiền ở mức quá cao so với thu nhập. Trong một số trường hợp, họ được thay thế một phần mức phạt bằng hình thức khác như cảnh cáo, buộc khắc phục hậu quả, giáo dục tại cộng đồng, công khai vi phạm.

Đại biểu Nguyễn Tạo (Phó đoàn Lâm Đồng) lấy ví dụ việc xử phạt trong lĩnh vực giao thông đường bộ, việc tăng nặng mức xử phạt chưa chắc đảm bảo khả thi, tính thuyết phục với cộng đồng xã hội. Thay vì tăng phạt tiền, Chính phủ cần tính đến áp dụng hình phạt bổ sung như tước giấy phép, trừ điểm giấy phép, tạm giữ phương tiện.

Ông cũng nhìn nhận việc nâng mức xử phạt cần tính toán phù hợp trên cơ sở tổng kết thực tiễn, báo cáo tác động xã hội và tương quan với thu nhập bình quân đầu người. "Tránh vi phạm trở thành gánh nặng cho cá nhân và gia đình người có hành vi vi phạm hành chính", ông nói.

Giải trình cuối phiên thảo luận, Bộ trưởng Tư pháp Nguyễn Hải Ninh cho biết định hướng xuyên suốt của việc sửa đổi luật lần này là "chỉ sửa đổi bổ sung những quy định thực sự cấp bách". Trọng tâm là các vấn đề liên quan đến sắp xếp tinh gọn tổ chức bộ máy và tổ chức chính quyền địa phương hai cấp, ứng dụng công nghệ thông tin trong xử lý vi phạm hành chính và đơn giản hóa thủ tục hành chính.

Bộ trưởng Tư pháp Nguyễn Hải Ninh. Ảnh: Cổng TTĐT Quốc hội

Theo Bộ trưởng, nội dung có thể làm ảnh hưởng lớn đến quyền và nghĩa vụ của cá nhân, tổ chức hoặc thay đổi nguyên tắc đang được triển khai ổn định trên thực tiễn thì chưa điều chỉnh trong đợt này. Các vấn đề còn ý kiến khác nhau hoặc chưa được đánh giá đầy đủ tác động sẽ tiếp tục được nghiên cứu, tổng kết đề xuất xử toàn diện trong thời gian tới.

Đối với những lĩnh vực có tác động trực tiếp và "rất nóng" như an toàn thực phẩm, chất lượng sản phẩm, hàng kém chất lượng, hàng giả, Bộ trưởng nói hiện nay có nhiều vụ rất bức xúc. Song các mức phạt đã được quy định chi tiết trong quy định xử phạt của Chính phủ với mức tương đối cao. Chẳng hạn, lĩnh vực an toàn thực phẩm đã áp dụng nguyên tắc phạt theo giá trị vi phạm, có thể lên tới bảy lần giá trị hàng hóa vi phạm.

Về dữ liệu cá nhân, Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân đang được soạn thảo và trình Quốc hội, có những cách tính và mức phạt rất khác so với Luật Xử lý vi phạm hành chính. Ví dụ, cơ quan chức năng có thể phạt tới 10 lần thu trái pháp luật từ hành vi mua bán dữ liệu cá nhân hoặc 5% doanh thu liền trước đối với hành vi chuyển dữ liệu cá nhân ra nước ngoài.

Quốc hội sẽ biểu quyết thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Xử lý vi phạm hành chính vào ngày 25/6.

Sơn Hà