Sau sáp nhập Quảng Trị với Quảng Bình, nữ công chức Sở Văn hóa Thể thao Du lịch tỉnh Quảng Trị nằm trong số hơn 1.300 người phải chuyển ra làm việc tại Trung tâm hành chính ở phường Đồng Hới. Nhà cách cơ quan hơn 100 km, chưa được bố trí nhà ở công vụ, chị quyết định thuê phòng trọ cùng một đồng nghiệp.

Phòng trọ rộng 20 m2, lợp mái tôn, có gác lửng, nằm trong khu nhà cấp bốn cách cơ quan hai km. Hai người góp tiền mua điều hòa, tủ lạnh, bếp từ, tủ quần áo. So với nhà riêng, phòng trọ chật chội, nhưng chị vẫn "thấy may mắn vì thuê được giá hợp lý 1,5 triệu đồng/tháng". Bởi những ngày đầu sáp nhập, cả nghìn người từ tỉnh Quảng Trị cũ ra Đồng Hới (tỉnh lỵ Quảng Bình) nên phòng trọ khan hiếm.

Hàng tuần cứ 4h30 sáng thứ hai, chị thuê xe ôm hoặc nhờ người đèo tới trung tâm phường Đông Hà đón xe khách, khoảng 7h thì tới Trung tâm hành chính ở phường Đồng Hới. Giá vé xe giường nằm 120.000 đồng, xe ghế ngồi 80.000 đồng mỗi lượt. Lên xe, chị tranh thủ chợp mắt, hơn 7h đến cơ quan làm việc. Chiều thứ sáu, chị lại đón xe khách về nhà.

"Cuộc sống gia đình tôi thay đổi hoàn toàn. Trước đây, tôi đi về trong ngày nên có thể đưa đón con đi học, nấu ăn, giờ phải trông cậy ông bà nội vì chồng tôi cũng công tác xa. Buổi tối tôi gọi video hướng dẫn con học bài", chị kể.

Dù cuộc sống xáo trộn, chị không có ý định chuyển nhà tới gần cơ quan vì sau sáp nhập giá đất Đồng Hới tăng mạnh, bán nhà không đủ nửa tiền mua căn nhà mới tương tự. Lương công chức hơn 10 triệu đồng, trừ tiền đi xe tuyến cuối tuần 800.000 đồng, tiền thuê phòng trọ thì không tích lũy được gì. Công việc của chồng, việc ăn học của con cũng đang ổn định.

"Đêm nằm phòng trọ, nhớ chồng con lắm, nhưng cũng đành", chị nói.

Một khu nhà trọ ở phường Tân Hạnh, tỉnh Vĩnh Long được nhiều cán bộ từ tỉnh Trà Vinh, Bến Tre cũ thuê khi đến làm việc sau sáp nhập. Ảnh: An Bình

Thuê phòng trọ là phương án phổ biến của công chức phải chuyển đến cơ quan mới, cách xa nơi cơ quan cũ từ 60 km trở lên. Sau sáp nhập Bến Tre, Trà Vinh với Vĩnh Long, một cán bộ cấp sở ở tỉnh Bến Tre cũ cho biết do điều kiện cá nhân và công việc thường hoàn tất lúc 19-20h nên không đi theo các chuyến xe đưa rước được bố trí sẵn theo giờ quy định là 5h và 17h hàng ngày.

Vì thế mỗi ngày ông chạy xe máy 65 km theo quốc lộ 60 vào quốc lộ 53 rồi qua phà Đình Khao để đến trung tâm tỉnh Vĩnh Long làm việc. Nhưng đường xa, mưa gió nguy hiểm, ảnh hưởng đến sức khỏe và công việc, sau khoảng 10 ngày ông phải tìm thuê phòng trọ giá 1,2 triệu đồng mỗi tháng.

"Phòng trọ rộng 12 m2, rất bất tiện so với nhà mình. Nhưng sau vài ngày sắp xếp ngăn nắp với chiếc bàn nhỏ để máy tính, kệ sách mini, chỗ treo quần áo, nệm ngủ đơn, bếp gas nhỏ để nấu ăn... thì không gian nhìn cũng ổn", người đàn ông ngoài 50 tuổi nói. Hàng tuần, ông rời nhà ở phường Bến Tre để sang trung tâm Vĩnh Long làm việc, tối thứ sáu lại quay về.

Chung tiền thuê ôtô đưa đón

Sau sáp nhập, hơn 1.800 công chức, viên chức của tỉnh Quảng Nam cũ di chuyển ra Đà Nẵng làm việc. Có một bé lớp 2, một bé mẫu giáo, gia đình nội ngoại đều ở xa không thể hỗ trợ, một công chức Sở Nội vụ TP Đà Nẵng đành chọn phương thức đi về hàng ngày, dù quãng đường từ nhà ở phường Thạch Bàn đến Trung tâm hành chính ở TP Đà Nẵng tới 70 km.

Để thuận tiện, chị và 15 công chức khác ký hợp đồng với chủ xe khách 16 chỗ đưa đón hàng ngày, chi phí 2 triệu đồng mỗi người mỗi tháng, chiếm khoảng 20% tháng lương. Hàng ngày, chị thức dậy từ 4h30 nấu cơm mang theo ăn buổi trưa, tới 6h có mặt ở điểm tập kết trên đường Hùng Vương, cách nhà hơn một km để lên ôtô đi làm. Sau một giờ 40 phút, xe đến tòa nhà Trung tâm hành chính TP Đà Nẵng, kịp giờ làm việc lúc 7h30.

"Bữa sáng tôi thường mua bánh mì, bắp ngô, xôi... mang theo lên xe ăn, rồi tranh thủ chợp mắt", chị nói. Đến 17h30 kết thúc công việc, 16 người tập trung trước tòa nhà hành chính để lên xe về Quảng Nam lúc 19h30. "Nhà xa, mất thời gian đi lại nên bữa cơm gia đình không còn đông đủ như trước, vì các con phải ăn trước", chị nói, thêm rằng cuộc sống đảo lộn, giấc ngủ ngắn nên bị sút gần 2 kg.

Xe đưa rước cán bộ, công chức từ Bến Tre sang trung tâm tỉnh Vĩnh Long làm việc hàng ngày.

Ảnh: An Bình

Tương tự, do Cần Thơ chưa bố trí phương tiện đưa rước công chức làm việc xa nhà, nhà công vụ dự kiến giữa năm sau mới hoàn thành sửa chữa, phần lớn cán bộ, công chức, viên chức ở Sóc Trăng, Hậu Giang cũ tự túc chỗ ở, đi lại tới nơi làm việc tại trung tâm TP Cần Thơ mới.

Hơn một tháng qua, nhóm 29 người là cán bộ, công chức ở Sóc Trăng cũ được điều động làm việc tại các cơ quan ở Cần Thơ đã góp tiền thuê ôtô vượt quãng đường 120 km để đi làm. Hàng ngày mọi người tập trung tại trụ sở Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Sóc Trăng cũ trên đường Hùng Vương. 5h xe xuất phát rồi đưa lần lượt công chức tới từng điểm, điểm cuối lúc gần 7h.

Buổi chiều, xe bắt đầu rước lúc 17h và quay về điểm cuối khoảng 19h. Chi phí mỗi người một lượt đi và về là 100.000 đồng, người nào không đi báo trước một ngày, sẽ được trừ lại tiền.

Bà Nguyễn Thị Thanh Thúy, Phó chánh Văn phòng UBND TP Cần Thơ, và chồng (làm tại văn phòng đăng ký đất đai TP Cần Thơ) cùng đi trên chuyến xe này. Vợ chồng bà có hai con nhỏ chuẩn bị vào lớp 4 và 6. "Hàng ngày, vợ chồng tôi dậy từ 4h30, mất khoảng 10 phút chạy xe máy để đến điểm ôtô đón. Trước mắt hai con nhỏ nhờ cô, bác trông coi, sau đó sẽ sắp xếp lại cho ổn định", bà nói.

Chính sách hỗ trợ của chính quyền

Để giải bài toán đi lại, chỗ ở cho công chức, chính quyền đã phối hợp với một số doanh nghiệp có một số giải pháp. Đơn cử tỉnh Quảng Trị cùng ngành đường sắt lập đôi tàu khách chạy hàng ngày giữa hai ga Đông Hà và Đồng Hới từ thứ hai đến thứ sáu, hay Gia Lai tổ chức xe đưa đón hàng ngày. Tuy nhiên, do quãng đường xa, mất quá nhiều thời gian đi lại và phải chuyển tiếp nhiều chặng nên các phương tiện này không thu hút công chức và phải dừng.

Rút kinh nghiệm, các địa phương sau đó đã có cách tiếp cận linh hoạt hơn. Giải pháp trước mắt là hỗ trợ bằng tiền cho công chức, viên chức, về lâu dài là xây dựng nhà ở công vụ. UBND tỉnh Quảng Trị vừa có tờ trình HĐND hỗ trợ người chưa được bố trí nhà công vụ 3 triệu đồng chi phí sinh hoạt, một triệu đồng tiền xe mỗi tháng. Những người được bố trí nhà công vụ thì được hỗ trợ chi phí sinh hoạt một triệu đồng mỗi tháng.

Với cấp xã, nếu quãng đường công chức, viên chức từ trụ sở làm việc cũ đến trụ sở làm việc mới từ 50 km trở lên với địa bàn đồng bằng; 40 km trở lên với địa bàn miền núi, biên giới thì được hỗ trợ chi phí sinh hoạt một triệu đồng mỗi tháng. Chính sách áp dụng trong hai năm, từ ngày 1/7, với tổng số tiền 120 tỷ đồng. Dự kiến chiều 14/8, HĐND tỉnh Quảng Trị thông qua chính sách này.

Cuối tháng 7, HĐND tỉnh Vĩnh Long mới thông qua chính sách hỗ trợ cán bộ, công chức, viên chức làm việc xa nhà trong hai năm với tổng kinh phí 237 tỷ đồng. Hơn 2.470 cán bộ, công chức từ tỉnh Bến Tre, Trà Vinh cũ đến trung tâm tỉnh Vĩnh Long làm việc hàng ngày sẽ được hỗ trợ chi phí đi, tiền thuê nhà và sinh hoạt phí với tổng cộng khoảng 4 triệu đồng mỗi người một tháng.

TP Cần Thơ cũng đang hoàn thiện chính sách hỗ trợ cho khoảng 2.300 cán bộ, công chức từ Hậu Giang và Sóc Trăng cũ được điều động về làm việc với mức 4 triệu đồng mỗi tháng làm chi phí đi lại và thuê nhà trong hai năm. Tỉnh Đồng Nai chi gần 99 tỷ đồng để hỗ trợ 1.387 cán bộ từ Bình Phước đến làm việc. Mỗi người được tối đa 33 triệu đồng trong 6 tháng để trang trải phí thuê nhà, đi lại.

Tương tự, Lâm Đồng cũng thông qua gói hỗ trợ hơn 68 tỷ đồng cho hơn 1.800 cán bộ. Mỗi người được nhận 10 triệu đồng hỗ trợ ban đầu, sau đó là 2 triệu đồng/tháng cho đi lại và 3 triệu đồng/tháng cho thuê nhà, kéo dài tối đa 12 tháng. Tương tự, An Giang và Đồng Tháp cũng hỗ trợ cán bộ chuyển đổi công tác với mức 5-5,1 triệu đồng mỗi tháng.

Trong khi đó, Gia Lai đã thay đổi cách tiếp cận. Sau hai đợt thí điểm, tỉnh đã dừng tổ chức xe đưa đón, thay vào đó hỗ trợ cho cán bộ 6 triệu đồng/tháng, bao gồm 2 triệu đồng đi lại và 4 triệu đồng thuê nhà trong vòng hai năm.

Một cách làm khác biệt được áp dụng tại TP HCM là tổ chức xe đưa đón miễn phí cho cán bộ từ Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu. Sau giai đoạn đầu ít người sử dụng, sang tuần thứ ba của tháng 7, số người sử dụng đã tăng gấp đôi so với tuần trước đó. Tổng cộng đã có 5.064 lượt xe được tổ chức, trong đó hơn 2.700 lượt từ Bình Dương và hơn 2.300 lượt từ Bà Rịa - Vũng Tàu cũ.

Đắc Thành - An Bình