Trong báo cáo giải trình tiếp thu ý kiến nhân dân và đại biểu Quốc hội ngày 12/6, Ủy ban cho biết có một số đề xuất giữ lại các thành phố, thị xã hiện là đơn vị hành chính cấp cơ sở mà không nhất thiết phân chia thành các phường trực thuộc để thuận lợi trong bố trí nguồn lực và phát triển đô thị. Tuy nhiên, quan điểm của Ủy ban là việc xác định đơn vị hành chính dưới tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương sẽ do Quốc hội quy định cụ thể trong các luật, phù hợp với từng giai đoạn.

Theo dự thảo Luật Tổ chức chính quyền địa phương, xã là đơn vị hành chính ở nông thôn, phường là đơn vị hành chính ở đô thị, đặc khu là đơn vị hành chính ở một số hải đảo quan trọng. Các đơn vị này sẽ được thành lập trên cơ sở quy mô dân số, diện tích, điều kiện địa lý và yêu cầu phát triển kinh tế xã hội, đảm bảo quốc phòng - an ninh. Mô hình này bám sát các chủ trương, nghị quyết, chỉ thị của Đảng.

Chính quyền địa phương hai cấp gắn với mô hình hành chính mới sẽ giúp tinh gọn bộ máy, giảm tầng nấc trung gian, tiết kiệm chi phí và nâng cao hiệu quả quản lý. Đồng thời, chính quyền sẽ sát dân, giải quyết kịp thời vấn đề dân sinh, khắc phục tình trạng "đô thị trong nông thôn, nông thôn trong đô thị" như hiện nay.

Ủy ban khẳng định tổ chức đồng bộ các đơn vị hành chính đô thị thành các phường còn giúp thống nhất mô hình quản lý, thuận lợi cho quy hoạch, tăng khả năng liên kết vùng, đảm bảo tiếng nói và quyền lợi của cư dân các đô thị nhỏ không bị lấn át bởi các đô thị lớn cùng cấp tỉnh.

Thành phố Hội An, tỉnh Quảng Nam. Ảnh: Đắc Thành

Bên cạnh đó, Ủy ban đề nghị Quốc hội ghi nhận vai trò lịch sử của cấp huyện - đơn vị hành chính trung gian - đã gắn bó và đóng góp quan trọng trong 80 năm phát triển đất nước. Cấp huyện từng được xem là "pháo đài vững chắc", trung tâm phát triển kinh tế xã hội, là cầu nối giữa cấp tỉnh và cấp xã, đặc biệt trong các giai đoạn kháng chiến, cải cách hành chính, phòng chống dịch bệnh, xây dựng nông thôn mới...

Để tôn vinh những đóng góp đó, Ủy ban đề xuất ghi nhận vai trò và thành tựu của 696 đơn vị hành chính cấp huyện trong nghị quyết kỳ họp, trước khi kết thúc hoạt động vào ngày 1/7 tới.

Theo Đề án sắp xếp đơn vị hành chính và tổ chức mô hình chính quyền địa phương hai cấp của Chính phủ (công bố giữa tháng 4), cấp huyện sẽ bị bãi bỏ, kéo theo việc không duy trì các mô hình hành chính trung gian như thành phố thuộc tỉnh, thành phố thuộc thành phố, thị xã, quận, huyện, thị trấn. Hiện cả nước có 84 thành phố trực thuộc tỉnh, 53 thị xã và 2 thành phố trực thuộc thành phố trực thuộc trung ương là Thủ Đức (TP HCM) và Thủy Nguyên (Hải Phòng).

Vũ Tuân