Tòa án Tối cao Mỹ ngày 14/7 ra văn bản dài 19 trang, thông báo dỡ bỏ lệnh chặn chính quyền Tổng thống Donald Trump giải thể Bộ Giáo dục Mỹ được thẩm phán liên bang Myong Joun ở Massachusetts đưa ra trước đó. Trong 9 thẩm phán Tòa án Tối cao, ba người theo khuynh hướng tự do không ủng hộ động thái.

Ông Trump hồi tháng 3 ký sắc lệnh nhằm giải thể Bộ Giáo dục, động thái phe bảo thủ đã muốn thực hiện từ lâu. Họ cho rằng Bộ Giáo dục đã bị những người theo chủ nghĩa tự do "chiếm dụng" và không cải thiện được chất lượng học tập của quốc gia.

Chính quyền liên bang sau đó sa thải hàng loạt nhân sự, châm ngòi các động thái pháp lý. Phía nguyên đơn cho rằng tình trạng sa thải hàng loạt khiến Bộ Giáo dục Mỹ không thể thực hiện các trách nhiệm đang được quốc hội giao phó, như hỗ trợ giáo dục đặc biệt và phân bổ hỗ trợ tài chính.

Thẩm phán Myong Joun cuối tháng 5 chặn nỗ lực của Tổng thống Trump, yêu cầu Bộ Giáo dục tuyển dụng lại gần 1.400 người. Chính quyền Trump kháng cáo lên Tòa Phúc thẩm liên bang tại Boston nhưng bất thành, khiến Bộ Tư pháp Mỹ kháng cáo lên Tòa án Tối cao.

Tổng thống Donald Trump phát biểu tại Nhà Trắng ngày 14/7. Ảnh: AFP

Thẩm phán theo khuynh hướng tự do Sonia Sotomayor cho rằng các đồng nghiệp bảo thủ đã ra quyết định "không thể biện minh", khi cho phép ông Trump tiếp tục xóa bỏ một cơ quan mà theo quy định chỉ có quốc hội mới được phép giải thể.

Bộ trưởng Giáo dục Mỹ Linda McMahon mô tả động thái của Tòa án Tối cao là "thắng lợi lớn cho các sinh viên và gia đình".

"Chúng tôi sẽ tiếp tục cắt giảm nhân sự để thúc đẩy hiệu quả và trách nhiệm, đảm bảo các nguồn lực được phân bổ đến những nơi quan trọng nhất là học sinh, phụ huynh và giáo viên. Khi chúng ta trao lại quyền kiểm soát giáo dục cho các bang, chính quyền liên bang sẽ tiếp tục thực hiện đầy đủ nghĩa vụ luật định, đồng thời trao quyền cho các gia đình và giáo viên bằng cách giảm bớt bộ máy quan liêu trong ngành", bà nói.

Nhóm pháp lý theo khuynh hướng tự do Democracy Forward, đại diện cho các học khu và công đoàn giáo viên, cho biết quyết định của Tòa án Tối cao đã "giáng đòn nặng nề vào cam kết của Mỹ về nền giáo dục công cho toàn bộ trẻ em".

"Chúng tôi sẽ theo đuổi mọi lựa chọn pháp lý khi vụ kiện tiếp tục được xét xử, để đảm bảo rằng tất cả trẻ em ở đất nước này đều được tiếp cận nền giáo dục công mà các em xứng đáng được hưởng", bà Skye Perryman, chủ tịch kiêm giám đốc điều hành của tổ chức, tuyên bố.

Bộ Giáo dục Mỹ thành lập năm 1979 theo luật do quốc hội thông qua, chịu trách nhiệm giám sát khoảng 100.000 trường công lập và 34.000 trường tư thục tại Mỹ dù 85% ngân sách cho trường công lập do chính quyền bang và địa phương đóng góp.

Như Tâm (Theo Reuters, CNN)