Cơ quan An ninh Ukraine (SBU) ngày 1/6 cho biết nước này đã mở chiến dịch Mạng nhện, sử dụng UAV tấn công loạt căn cứ không quân chiến lược nằm sâu trong lãnh thổ Nga. Giám đốc SBU Vasyl Maliuk nói drone Ukraine đã đánh trúng tổng cộng 41 máy bay Nga, bao gồm phi cơ cảnh báo sớm A-50, máy bay ném bom chiến lược Tu-95, Tu-22M3 và cả oanh tạc cơ Tu-160.

Theo Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky, chiến dịch được lên kế hoạch trong 18 tháng và đã "thành công xuất sắc", khiến Nga mất khoảng 1/3 đội bay oanh tạc cơ chiến lược.

Bộ Quốc phòng Nga xác nhận Ukraine đã sử dụng drone tấn công sân bay quân sự ở các tỉnh Murmansk, Irkutsk, Ivanovo, Ryazan và Amur, khiến một số phi cơ bốc cháy. Các đám cháy được dập tắt và không có thương vong về người.

Theo giới quan sát, chiến dịch của Ukraine đã gửi đi thông điệp quan trọng, không chỉ đến Moskva mà còn cả các đồng minh phương Tây của Kiev. Đó là Ukraine chưa khuất phục và vẫn có thể gây thêm tổn thất cho Nga.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky phát biểu tại Kiev ngày 10/5. Ảnh: AFP

Giới phân tích quân sự cho rằng chiến dịch Mạng nhện có thể được coi là sự kiện có tầm ảnh hưởng như vụ Ukraine đánh chìm soái hạm Moskva của Nga hồi đầu chiến sự và loạt vụ tập kích drone khiến hải quân Nga hầu như không sử dụng cảng nhà của Hạm đội Biển Đen ở Sevastopol, bán đảo Crimea.

"Đây là thành công đáng kinh ngạc của cơ quan an ninh Ukraine", Justin Bronk, nhà nghiên cứu cấp cao về không lực và công nghệ tại viện chính sách an ninh và quốc phòng RUSI, Anh, nói.

Các mục tiêu mà Kiev nhắm đến đều nằm sâu trong lãnh thổ Nga, cách biên giới với Ukraine hàng trăm, hàng nghìn km. Nga dường như tin rằng khoảng cách này là đủ để các phi cơ quân sự an toàn trước đòn tập kích của Ukraine. Những tên lửa mà phương Tây viện trợ cho Kiev đều không thể bắn tới, trong khi drone thường bay chậm, khiến chúng dễ bị bắn hạ nếu được phóng từ Ukraine.

Tuy nhiên, bằng chiến dịch Mạng nhện, Ukraine đã thể hiện rằng không nơi nào ở Nga là đủ an toàn. Ukraine âm thầm chuyển khoảng 150 drone và 300 quả bom vào Nga từ nhiều tháng trước, chúng được đặt trong thùng container bằng gỗ có nắp có thể mở từ xa, sau đó chất lên xe tải. Các drone được triển khai khi đến gần mục tiêu định sẵn, khiến lực lượng phòng thủ không kịp đối phó.

Vị trí các căn cứ Nga bị drone Ukraine tấn công hôm 1/6. Đồ họa: ABC

Chiến dịch Mạng nhện càng gây chú ý khi nó diễn ra chỉ một ngày trước khi phái đoàn Nga và Ukraine gặp trực tiếp lần hai ở Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ để hướng đến chấm dứt chiến sự.

Động thái của Ukraine cho thấy nước này muốn giành thêm lợi thế trong đàm phán, bằng cách thể hiện khả năng tấn công tầm xa.

"Ngay cả khi chỉ một nửa con số 41 phi cơ bị hư hại hoặc phá hủy là xác thực, chiến dịch cũng ảnh hưởng đáng kể đến năng lực của không quân Nga trong việc tập kích tên lửa hành trình vào các mục tiêu ở Ukraine hay răn đe NATO, Nhật Bản", ông Bronk cho biết.

John E. Herbst, nhà nghiên cứu cấp cao tại Trung tâm Âu - Á, viện chính sách Hội đồng Đại Tây Dương, trụ sở Mỹ, đánh giá chiến dịch Mạng nhện còn là sự phản bác mạnh mẽ với "quan điểm phổ biến" rằng chiến sự Nga - Ukraine đang nghiêng theo chiều hướng tất yếu là có lợi cho Nga.

"Vấn đề lớn nhất là Mỹ tự cho rằng chúng tôi đã thua cuộc chiến. Và giả định đó kéo theo nhiều vấn đề khác", một quan chức Ukraine nói. "Họ hành động như thể vai trò của họ là thương lượng cho chúng tôi những điều khoản đầu hàng nhẹ nhàng nhất. Và họ phật ý vì cho rằng chúng tôi không biết ơn họ".

Khi bình luận tại cuộc họp của các nước thành viên NATO ở Baltic và Bắc Âu ngày 2/6, ông Zelensky nói chiến dịch đã cho thấy Nga có thể chịu tổn thất nghiêm trọng, và "điều đó sẽ thúc đẩy Moskva hướng đến giải pháp ngoại giao".

"Ukraine đang phát tín hiệu đến các bên ủng hộ rằng họ vẫn duy trì sức mạnh trong cuộc chiến, Nga chật vật để tiến quân và cần phải nhìn nhận lập trường đàm phán của Moskva theo hướng chỉ trích", Mick Ryan, nhà nghiên cứu quân sự cấp cao tại Chương trình An ninh Quốc tế, Viện Lowy, bình luận.

Tuy nhiên, giới phân tích quân sự cho rằng chiến dịch Mạng nhện khó có thể thay đổi các tính toán chính trị của Tổng thống Vladimir Putin về chiến sự Nga - Ukraine.

Drone FPV Ukraine cất trong thùng gỗ trước cuộc tấn công. Ảnh: Ukrainska Pravda

Theo ông Ryan, chiến dịch Mạng nhện còn cho thấy cách Ukraine thích ứng để giảm bớt phụ thuộc vào thông tin tình báo từ Mỹ trong trường hợp bị Washington "dừng hỗ trợ" như hồi đầu năm.

"Nó phản ánh rằng thành công trong chiến tranh nghiêng về bên học hỏi và thích ứng nhanh nhất", ông nói.

Như Tâm (Theo BBC, Reuters, CNN)