Tổng thống Donald Trump ngày 5/6 thừa nhận trước các phóng viên tại Phòng Bầu dục rằng ông và tỷ phú Elon Musk "từng có mối quan hệ tuyệt vời", nhưng không biết hiện tại hai người "còn được như vậy nữa không".
Bình luận được ông Trump đưa ra hai ngày sau khi Musk chỉ trích gay gắt "siêu dự luật to đẹp" của đảng Cộng hòa là "sai lầm đáng kinh tởm" và cảnh báo rằng nó sẽ khiến núi nợ công 36.000 tỷ USD của Mỹ ngày càng phình to.
Siêu dự luật này là trọng tâm trong chương trình nghị sự mà Tổng thống Trump theo đuổi, nhằm hiện thực hóa hàng loạt cam kết của ông khi tranh cử. Dự luật gia hạn các khoản cắt giảm thuế mà ông Trump ban hành hồi năm 2017 trong nhiệm kỳ đầu tiên. Đồng thời, nó cũng dành ngân sách cho các ưu tiên khác, như 46,5 tỷ USD để tiếp tục xây dựng hàng rào dọc biên giới Mỹ - Mexico, ngăn chặn người di cư và tị nạn.
Trên mạng xã hội, Tổng thống mô tả đây là một "dự luật thúc đẩy phát triển mạnh mẽ". Nó đã được Hạ viện do đảng Cộng hòa kiểm soát thông qua với chênh lệch chỉ một phiếu, và đang chờ xem xét tại Thượng viện.
Nhưng sau khi rời khỏi chính quyền Trump tuần trước, Musk khiến công chúng choáng váng khi công khai chỉ trích siêu dự luật này. "Nó sẽ khiến thâm hụt ngân sách tăng thêm 2.500 tỷ USD, đẩy người dân Mỹ vào gánh nặng nợ nần không thể cáng đáng nổi", ông viết trong một bài đăng trên mạng xã hội X.
Thậm chí, ông còn đe dọa những nghị sĩ đã bỏ phiếu thông qua siêu dự luật tại Hạ viện. "Tháng 11 năm sau, chúng ta sẽ sa thải tất cả chính trị gia đã phản bội người dân Mỹ", Musk tuyên bố trong bài đăng khác, đề cập tới cuộc bầu cử giữa kỳ Mỹ, khi cử tri sẽ bầu lại toàn bộ nghị sĩ.
Lời chỉ trích này đã châm ngòi cho cuộc đấu khẩu nảy lửa giữa ông Trump và Musk, đánh dấu sự đổ vỡ cho một trong những liên minh chính trị quyền lực nhất nước Mỹ.
Theo Reuters, Musk có lý do để phản ứng gay gắt với "siêu dự luật", bởi lợi ích kinh doanh của người đàn ông giàu nhất thế giới có thể bị ảnh hưởng đáng kể nếu Thượng viện phê chuẩn nó, gồm cả điều khoản cắt giảm tài trợ cho xe điện cùng ngành năng lượng.
Công ty Tesla của Musk là nhà sản xuất xe điện lớn nhất Mỹ và chắc chắn sẽ chịu thiệt hại đáng kể khi người tiêu dùng không còn được nhận trợ cấp khi mua xe điện. Giới quan sát đánh giá dù không thừa nhận, hành động của Musk cũng cho thấy ông lo lắng như thế nào về tác động từ dự luật tới các công ty do ông làm chủ.
Musk đã chia sẻ một bài đăng từ Tesla Energy, mảng kinh doanh của ông chuyên về điện mặt trời và pin, phản đối việc siêu dự luật cắt giảm các khoản ưu đãi thuế dành cho năng lượng tái tạo từ luật khí hậu năm 2022, thời điểm đảng Dân chủ kiểm soát quốc hội Mỹ.
"Việc đột ngột chấm dứt ưu đãi thuế năng lượng sẽ đe dọa đến khả năng độc lập về năng lượng và độ tin cậy của lưới điện Mỹ", bài đăng của Tesla Energy có đoạn.
Musk đồng thời chia sẻ một bài đăng nói rằng "cắt giảm ưu đãi thuế dành cho năng lượng mặt trời là bất công". "Không có thay đổi nào về ưu đãi thuế với dầu khí, chỉ có xe điện/năng lượng mặt trời bị ảnh hưởng", ông viết.
Việc các nghị sĩ đảng Cộng hòa liên tục nhắm vào các ưu đãi xe điện giữa lúc công ty Tesla của Musk đang gặp khó khăn thực sự khiến ông không hài lòng.
Những tuần gần đây, đảng Cộng hòa đã sử dụng Đạo luật Đánh giá Quốc hội để bãi bỏ miễn trừ của Cơ quan Bảo vệ Môi trường (EPA) dưới thời cựu tổng thống Joe Biden đối với các quy định về khí thải ở California, vốn nhằm thúc đẩy sử dụng xe điện. Sau đó, siêu dự luật xuất hiện, càng làm gia tăng áp lực lên các doanh nghiệp xe điện như Tesla.
Đảng Cộng hòa đang thúc đẩy chấm dứt khoản ưu đãi thuế 7.500 USD cho người mua xe điện vào cuối năm nay. Thượng nghị sĩ Cộng hòa Bernie Moreno gợi ý rằng Thượng viện có thể thúc đẩy việc kết thúc ưu đãi trên vào tháng 9.
Ngoài ra, những yêu cầu mới trong dự luật về việc loại bỏ nguyên vật liệu Trung Quốc khỏi chuỗi cung ứng tại Mỹ có nguy cơ cản trở việc hưởng những khoản ưu đãi thuế (tín dụng sản xuất tiên tiến, hay 45X) dành cho các cơ sở như nhà máy pin của Tesla ở Nevada.
Mặc dù Musk từng tuyên bố không muốn nhận ưu đãi liên bang cho mảng xe điện, Politico cùng một số hãng tin khác dẫn nguồn giấu tên cho hay tỷ phú này vẫn vận động hành lang để bảo vệ các khoản ưu đãi đó.
 |
Elon Musk xuất hiện bên cạnh Tổng thống Mỹ Donald Trump trong một cuộc họp báo tại Phòng Bầu dục, Nhà Trắng, ngày 30/5. Ảnh: AP |
Mặt khác, theo Harry Enten, chuyên gia phân tích dữ liệu chính của CNN, Musk thực sự giận dữ với siêu dự luật bởi nó sẽ làm tăng mạnh thâm hụt ngân sách liên bang, điều mà Ban Hiệu suất Chính phủ (DOGE), cơ quan ông từng lãnh đạo, cố gắng cắt giảm trong hơn ba tháng qua.
Enten cho hay Tổng thống Trump dự kiến chuyển tới quốc hội một gói cắt giảm chi tiêu do DOGE đề xuất, giúp giảm nợ quốc gia khoảng 9 tỷ USD. Trong khi đó, siêu dự luật có thể đẩy thâm hụt và nợ liên bang "lên đến đỉnh điểm" trong 10 năm tới.
"Chẳng cần phải là thiên tài toán học cũng biết 9 tỷ USD không thấm vào đâu so với hơn 2 nghìn tỷ USD", Enten nói. "Như vậy, toàn bộ công sức tiết kiệm, tinh giản của DOGE có thể bị xóa sổ hoàn toàn, bị cuốn trôi bởi dự luật to đẹp kia".
Trước báo giới, ông Trump cho rằng Musk đã "hiểu rõ nội tình" dự luật, nhưng đột nhiên lại phản ứng gay gắt với nó. Nhưng Musk bác bỏ thông tin rằng ông đã xem trước nội dung siêu dự luật, bởi nó "được thông qua nhanh đến mức chưa nghị sĩ nào kịp đọc".
"Elon đã trở nên phiền phức, tôi đã yêu cầu anh ta rời đi", ông Trump sau đó đăng trên Truth Social, thêm rằng Musk đã "phát điên" vì siêu dự luật có nội dung chấm dứt trợ cấp cho xe điện, yếu tố có thể khiến công ty xe điện Tesla bị ảnh hưởng. "Cách dễ nhất để tiết kiệm ngân sách, hàng tỷ USD, là hủy bỏ các hợp đồng và chính sách trợ giá từ chính phủ cho Elon", ông tiếp tục.
Nhà Trắng đã bác bỏ những chỉ trích từ Musk đối với siêu dự luật. "Tổng thống đã biết quan điểm của Elon Musk về dự luật này, điều đó không khiến ông ấy thay đổi ý kiến. Đây là một dự luật lớn, tuyệt vời và ông ấy vẫn giữ vững lập trường", thư ký báo chí Nhà Trắng Karoline Leavitt khẳng định.
Vũ Hoàng (Theo Politico, CNN, AFP, Reuters)
