Tổng thống Donald Trump nhiều lần khẳng định Mỹ "100% sẽ có được Greenland", hòn đảo tự trị thuộc Đan Mạch, bất chấp ý tưởng này vấp phản đối gay gắt từ Copenhagen và cộng đồng quốc tế. Ông cho rằng kịch bản tốt nhất là Mỹ có thể đạt mục tiêu sáp nhập Greenland mà không cần dùng đến biện pháp quân sự, song không loại trừ khả năng này.

"Tổng thống tin rằng Greenland là địa điểm chiến lược quan trọng và tin tưởng người dân Greenland sẽ có cuộc sống tốt hơn nếu được Mỹ bảo vệ khỏi các mối đe dọa tiềm ẩn ở khu vực Bắc Cực. Tổng thống Trump cam kết thiết lập hòa bình lâu dài cả ở trong và ngoài nước", Anna Kelly, phó thư ký báo chí Nhà Trắng, cho biết.

Một quan chức cấp cao Nhà Trắng cho biết chính quyền Trump đang phân tích số tiền cần thiết để mua lại Greenland, gồm cả chi phí cung cấp dịch vụ chính phủ cho công dân tương lai.

"Đã có những cuộc thảo luận về chi phí và lợi ích với Mỹ khi mua lại Greenland. Chúng tôi sẽ tốn bao nhiêu để duy trì Greenland như vùng lãnh thổ của Mỹ?", một công chức cho hay, thêm rằng các phân tích chi phí dựa trên kịch bản người dân hòn đảo ủng hộ điều này.

Con thuyền đi trên vịnh đóng băng ở ngoài khơi Nuuk, Greenland ngày 6/3. Ảnh: AP

Năm 1917, Mỹ từng mua lại ba hòn đảo từ Đan Mạch, hiện là khu vực Quần đảo Virgin thuộc Mỹ, với giá 25 triệu USD bằng đồng vàng, tương đương hơn 600 triệu USD ngày nay. Tuy nhiên, các nhà phân tích cho rằng dựa trên diện tích và vị trí chiến lược, cũng như mức GDP của các nước hiện tại, số tiền Mỹ có thể phải bỏ ra để mua Greenland sẽ lớn hơn rất nhiều.

Quần đảo Virgin thuộc Mỹ có tổng diện tích 1.910 km2, trong khi diện tích của Greenland là 2,16 triệu km2. Greenland nằm trên tuyến đường ngắn nhất từ Bắc Mỹ tới châu Âu, khiến nó trở thành địa điểm chiến lược quan trọng với Washington.

Vị trí chiến lược của Greenland đã được Mỹ quan tâm từ những ngày đầu của Chiến tranh Lạnh. Năm 1946, tổng thống Harry Truman khi đó đề nghị mua vùng lãnh thổ của Đan Mạch này với giá 100 triệu USD tiền vàng, nhưng Copenhagen từ chối.

Chuyên gia cho rằng việc định giá một vùng lãnh thổ không phải nhiệm vụ đơn giản. Không giống như các công ty hay tài sản, việc định giá một vùng lãnh thổ phải tính đến cả yếu tố hữu hình và vô hình, điều không thể dựa vào phép đo lường kinh tế đơn giản.

Nguồn lực của Greenland không chỉ bao gồm các doanh nghiệp, chính quyền địa phương và người lao động. GDP của hòn đảo này theo thống kê gần nhất năm 2021 là hơn 3,2 tỷ USD.

Greenland có nguồn khoáng sản dồi dào, phần lớn chưa được khai thác. Giới quan sát cho biết Greenland sở hữu nguồn tài nguyên đất hiếm, kim loại quý, than chì và uranium. Ngoài ra, khu vực này còn có vàng, bạc, đồng, chì, kẽm, than chì và đá quý.

Tiềm năng khai thác dầu ở ngoài khơi vùng biển Greenland cũng được đánh giá là lớn. Một bài báo của Financial Times từng ước tính tài nguyên của Greenland có thể trị giá tới 1,1 nghìn tỷ USD. Tuy nhiên, tất cả những tiềm năng này chưa được phản ánh trong GDP hiện tại của hòn đảo.

Vị trí Greenland. Đồ họa: Britannica

David Barker, nhà phát triển bất động sản và từng là chuyên gia kinh tế tại Cục Dự trữ Liên bang ở New York, cho rằng Greenland có thể có định giá thấp nhất là 12,5 tỷ USD và cao nhất là 77 tỷ USD.

Ngoài số tiền mua lại, Mỹ cũng phải tính toán chi phí bỏ ra để duy trì hòn đảo như một vùng lãnh thổ mới của mình.

Đan Mạch hiện chi 600 triệu USD mỗi năm cho các dịch vụ phục vụ khoảng 58.000 cư dân trên hòn đảo. Tại văn phòng ngân sách của Nhà Trắng, các nhân viên được cho là đã tìm hiểu chi phí để duy trì Greenland.

"Con số này cao hơn nhiều so với mức đó. Vấn đề là 'chúng tôi sẽ trả cho bạn nhiều hơn Đan Mạch'", một quan chức am hiểu vấn đề nói.

Trong chuyến thăm Greenland cuối tháng trước, Phó tổng thống Mỹ JD Vance đã chỉ trích Đan Mạch thiếu đầu tư và chưa làm tốt công việc với Greenland.

"Thông điệp mà chúng tôi gửi tới Đan Mạch rất đơn giản: Các vị chưa làm tốt công việc của mình đối với người dân Greenland. Các vị chưa đầu tư đủ cho người dân Greenland, cũng như cấu trúc an ninh của vùng đất rộng lớn và tuyệt đẹp này", ông nói tại căn cứ Pituffik của Mỹ ở tây bắc đảo Greenland.

Căn cứ Pituffik là một phần quan trọng trong lưới phòng thủ tên lửa của Washington, do nằm trên tuyến đường ngắn nhất để tên lửa Nga bay tới Mỹ. Trong Chiến tranh Lạnh, căn cứ đóng vai trò là đài cảnh báo sớm về các cuộc tấn công tiềm tàng từ Liên Xô. Nó cũng nằm ở vị trí chiến lược để giám sát hoạt động của máy bay và tàu ngầm ở Bắc Bán cầu.

Barker cho biết việc định giá Greenland dựa trên giá trị quốc phòng của hòn đảo có thể khó khăn. "Nếu Greenland thực sự giúp chúng tôi bảo vệ Mỹ, giá trị của nó sẽ tăng theo quy mô nền kinh tế của Mỹ. Nếu giá trị duy nhất của Greenland là khoáng sản, quy mô nền kinh tế của Mỹ sẽ không ảnh hưởng nhiều đến giá cả", ông nói.

Căn cứ Pituffik ở Greenland hồi tháng 10/2023. Ảnh: Reuters

Nhóm nghiên cứu Diễn đàn Hành động Mỹ hồi tháng 1 cho biết giá mua hòn đảo Greenland dựa trên giá trị trữ lượng khoáng sản là 200 tỷ USD, nhưng nếu tính đến giá trị chiến lược của nó ở Bắc Đại Tây Dương, con số này là gần 3 nghìn tỷ USD.

"Hiện tại, chúng ta chỉ có một địa điểm để theo dõi những gì đang diễn ra ở Bắc Đại Tây Dương, đó là Iceland. Greenland sẽ cung cấp thêm cho vị trí để làm điều đó cùng với các tuyến đường vận chuyển khi băng đang dần tan. Đó là một địa điểm chiến lược hơn", Doug Holtz-Eakin, chủ tịch nhóm, nhận xét.

Các nhà phân tích cho biết tham vọng của ông Trump vừa là sự kết hợp giữa những tính toán an ninh và lợi ích kinh tế. "Những lợi ích an ninh quốc gia thiết thực hơn bao gồm sử dụng Greenland làm nơi tập kết phát triển tàu phá băng và các dự án kiểm soát vùng Bắc Cực, trong khi tất nhiên giành thêm được đất đai và tài nguyên thiên nhiên", Sam Hammond, nhà kinh tế trưởng của nhóm nghiên cứu Quỹ Đổi mới Mỹ, nói.

Thùy Lâm (Theo Washington Post, The Conversation, FT)