Nhà thiết kế người Mỹ gốc Mexico Willy Chavarria, 58 tuổi, ngày 12/8 ra thông báo bày tỏ "vô cùng xin lỗi" khi sản phẩm Oaxaca Slip-On của ông bị cáo buộc "chiếm đoạt văn hóa" của người bản địa Oaxaca ở Mexico.

Mẫu giày Oaxaca Slip-On của Chavarria cho Adidas Originals, thương hiệu con của Adidas, lần đầu được hé lộ trên mạng xã hội Instagram ngày 3/8. Sản phẩm này có quai da mỏng được bện theo kiểu dáng rất giống dép huaraches truyền thống của Mexico.

Mẫu giày này từng được hé lộ tại show diễn thời trang xuân hè 2025 của Chavarria tại New York vào tháng 9 năm ngoái. Nhà thiết kế nói sản phẩm được lấy cảm hứng từ huaraches, kiểu sandal Mexico cổ điển đã trở thành biểu tượng của phong cách đường phố Chicano, thuật ngữ chỉ văn hóa của cộng đồng người Mỹ gốc Mexico.

Thiết kế của Chavarria đã được nâng cấp với phần thân trên được bện tinh xảo bằng da cao cấp, mang kiểu dáng giày lười hở mũi. Phần đế có logo Adidas dập nổi ở bên hông, tên Chavarria được in ở mặt sau và bên trong, cùng với logo Adidas màu vàng dập nổi.

Nhà thiết kế Willy Chavarria và mẫu sản phẩm Oaxaca Slip-On. Ảnh: Instagram/Willy Chavarria

Trong khi dép huaraches có đế da phẳng, sản phẩm của Adidas có đế giày thể thao lớn. Tuy nhiên, nhiều người dùng mạng xã hội đã bày tỏ thất vọng bên dưới bài đăng về sản phẩm.

"Tôi thích sản phẩm này, nhưng cảm thấy kỳ quặc khi chúng được lấy cảm hứng (sao chép) từ dép huaraches thủ công của Mexico. Không nghệ nhân nào được hưởng lợi trong việc này, thậm chí không tham gia quá trình làm ra sản phẩm. Nếu có sự hợp tác thì sẽ thực sự hữu ích", người dùng Instagram cho hay.

Một người khác nói rằng sẽ mua những đôi huaraches từ Mexico thay vì sản phẩm của Adidas. "Người Mexico ủng hộ người Mexico", người này bình luận, trong khi ý kiến khác cho rằng "văn hóa của tôi không phải trang phục của các bạn".

Giới chức Mexico sau đó vào cuộc, khẳng định sản phẩm Oaxaca Slip-On của Adidas mang những yếu tố thuộc di sản văn hóa của cộng đồng người bản địa Zapotec ở bang Oaxaca, đặc biệt ở thị trấn Villa Hidalgo de Yalalag. Họ mô tả thiết kế này là biểu hiện của hành vi "chiếm đoạt văn hóa", vi phạm luật pháp Mexico và kêu gọi thu hồi Oaxaca Slip-On cũng như yêu cầu Adidas xin lỗi công khai.

Tổng thống Mexico Claudia Sheinbaum cũng lên tiếng chỉ trích vì mẫu giày của Adidas được sản xuất tại Trung Quốc mà không có sự tham gia của cộng đồng ở Mexico, những người đã đưa phong cách này trở nên nổi tiếng. "Các công ty lớn thường lấy sản phẩm, ý tưởng và thiết kế từ cộng đồng bản địa. Chúng tôi đang xem xét khía cạnh pháp lý để có thể hỗ trợ họ", bà nói.

Sau phản ứng gay gắt từ chính phủ Mexico, Adidas nói rằng công ty "rất coi trọng đa dạng văn hóa của người bản địa Mexico và nhận thức rõ tác động" của những lời chỉ trích. Công ty đã yêu cầu được trao đổi, bàn bạc với quan chức địa phương và thảo luận cách "khắc phục thiệt hại" cho người dân bản địa.

"Oaxaca Slip-On được lấy cảm hứng từ một thiết kế ở Oaxaca, bắt nguồn từ truyền thống của Villa Hidalgo Yalalag. Chúng tôi xin gửi lời xin lỗi công khai và tái khẳng định cam kết hợp tác với Yalalag trong một cuộc đối thoại tôn trọng, tôn vinh di sản văn hóa của họ", hãng này cho hay trong tuyên bố ngày 12/8.

Chavarria cũng thừa nhận đã sử dụng nguyên mẫu huaraches trong thiết kế của mình mà không thảo luận về quan hệ hợp tác với cộng đồng ở Oaxaca.

"Điều này không xứng với sự tôn trọng và tinh thần hợp tác mà Oaxaca, cộng đồng người Zapotec ở Villa Hidalgo Yalalag và người dân nơi đây đáng được hưởng", Chavarria cho hay. "Ý định của tôi luôn là tôn vinh tinh thần nghệ thuật và văn hóa đặc sắc của Oaxaca cũng như các cộng đồng sáng tạo tại đây, nơi mà vẻ đẹp và sự bền bỉ đã truyền cảm hứng cho tôi. Cái tên 'Oaxaca' không chỉ là một từ, đó là văn hóa sống, là con người và lịch sử".

Một cửa hàng bán huaraches tại khu chợ ở bang Oaxaca, Mexico ngày 8/8. Ảnh: AP

Chavarria nổi tiếng với các thiết kế mang ý thức xã hội và sử dụng thời trang như nền tảng để thu hút sự chú ý đến cộng đồng người Latin. Hồi tháng 7, ông được bổ nhiệm làm đại sứ nghệ sĩ cho Liên minh Tự do Dân sự Mỹ, tập trung vào các vấn đề quyền của người nhập cư và cộng đồng LGBTQIA+.

Tuy nhiên, đây không phải lần đầu nhà thiết kế này gặp rắc rối trong sự nghiệp. Tháng trước, sau buổi trình diễn thời trang nam xuân 2026 tại Paris, Chavarria đã khiến Tổng thống El Salvador Nayib Bukele tức giận. Ông Bukele cho rằng việc Chavarria sử dụng những người mẫu cạo trọc đầu, quỳ gối, mặc trang phục toàn màu trắng gợi đến hình ảnh nhà tù CECOT khét tiếng ở đất nước ông.

Huyền Lê (Theo People, WWD, AP)