Nhà máy điện hạt nhân Gravelines, ở miền bắc nước Pháp, hồi đầu tuần phải ngừng hoạt động 4 lò phản ứng do một bầy sứa bị hút vào hệ thống lọc nước của các máy bơm được dùng để làm mát lò phản ứng. Hai lò phản ứng còn lại của cơ sở này đang bảo trì, nên sự cố khiến nhà máy điện hạt nhân lớn nhất nước Pháp tê liệt.

Sự cố xảy ra khi hệ thống máy bơm nước biển hút bầy sứa vào bên trong, khiến chúng làm tắc nghẽn hệ thống lọc, kích hoạt hệ thống an toàn tự động. Điều này khiến các lò phản ứng số 2, 3 và 4 bị ngắt ngay trong đêm 10/8, còn lò phản ứng số 6 cũng ngưng hoạt động trong vài giờ sau đó.

Nhà máy điện hạt nhân Gravelines ở miền bắc nước Pháp. Ảnh: Reuters

Đến ngày 12/8, Tập đoàn năng lượng Pháp EDF cho hay tiến độ khởi động lại các lò phản ứng sẽ diễn ra chậm hơn so với dự kiến. Lò phản ứng số 6 được tái khởi động ngày 12/8, sau đó nhà máy sẽ kích hoạt lại một lò phản ứng mỗi ngày. 4 lò phản ứng chỉ có thể vận hành trở lại đầy đủ vào ngày 15/8.

"Bầy sứa có thể đã lọt qua bộ lọc đầu tiên và mắc kẹt ở tầng lọc thứ hai trong hệ thống bơm nước làm mát cho lò phản ứng", chuyên gia Ronan Tanguy thuộc Hiệp hội Hạt nhân Thế giới, nói. Ông cho rằng đây là một "sự cố phiền phức" nhưng chưa gây ra khủng hoảng.

Theo các chuyên gia môi trường biển, sự cố này có liên quan tới hiện tượng nước biển ấm lên, nạn đánh bắt quá mức các loài săn mồi như cá ngừ và sự phổ biến của loài sứa mặt trăng châu Á.

Loài sứa này thường sống ở các vùng biển gần Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản, lần đầu tiên được ghi nhận ở Biển Bắc vào năm 2020 và ngày càng xuất hiện nhiều ở các vùng biển xung quanh.

"Sứa có thể bám vào tàu chở dầu, bị hút vào bể dằn, sau đó được bơm ra vùng biển cách nơi chúng sống nửa vòng trái đất", chuyên gia về sinh vật học biển Derek Wright giải thích về mức độ lan tỏa của sứa mặt trăng châu Á.

Chuyên gia về sứa Ruth Chamberlain giải thích loài này thường hoạt động mạnh nhất vào những tháng ấm áp. Thời tiết nắng nóng kéo dài còn làm tăng lượng sinh vật phù du trên bề mặt nước biển, thu hút sứa lên trên.

Nhà máy điện hạt nhân Gravelines sử dụng nước biển hút từ một kênh đào nối với Biển Bắc để làm mát các lò phản ứng. Khi đàn sứa xuất hiện ở khu vực kênh đào này, chúng dễ bị máy bơm của nhà máy hút vào hệ thống nước làm mát. Bà Chamberlain nói sứa bơi rất kém, nên gần như không thể thoát ra khi lọt vào luồng nước gần máy bơm.

Nhờ cơ thể mềm, sứa có thể dễ dàng lọt qua lớp lọc ban đầu của hệ thống bơm, nhưng sau đó sẽ bị mắc kẹt ở bộ lọc thứ cấp. Do sứa hoạt động thành đàn, nhiều con bị hút vào cùng lúc sẽ khiến bộ lọc tắc nghẽn, dẫn đến luồng nước lưu thông qua máy bơm bị hạn chế, kích hoạt cơ chế bảo vệ khẩn cấp của nhà máy.

Sứa mặt trăng châu Á. Ảnh: Zoochat

Sự xâm lấn của loài sứa từng nhiều lần gây gián đoạn hoạt động các nhà máy điện hạt nhân. Lò phản ứng Oskarshamn của Thụy Điển gặp sự cố ngừng hoạt động năm 2013, nhà máy Shimane của Nhật Bản phải giảm sản lượng năm 1999 và nhà máy Torness ở Scotland cũng ngừng hoạt động một tuần vào năm 2021, đều do tắc nghẽn hệ thống do sứa gây ra.

Các nhà máy điện than ở Trung Quốc gần đây loại bỏ hơn 150 tấn sứa khỏi hệ thống làm mát trước khi khởi động lại. Hệ thống Thông tin Hạt nhân Quốc tế đã ghi nhận một số lần ngừng hoạt động khẩn cấp liên quan đến sứa trong giai đoạn 1986-1987.

Sự cố của nhà máy điện hạt nhân Gravelines thể hiện rõ khả năng dễ bị tác động của cơ sở hạ tầng năng lượng quan trọng trước các tác động tự nhiên đơn giản, như sự xuất hiện của bầy sứa.

Gravelines là nhà máy điện hạt nhân lớn nhất Tây Âu với 6 lò phản ứng, mỗi lò có công suất 900 MW. Nhà máy dự kiến đưa vào hoạt động hai lò phản ứng thế hệ mới, mỗi lò có công suất 1.600 MW, vào năm 2040.

Ngọc Ánh (Theo Jerusalem Post, AFP, Guardian)