Tổng công ty Thế chấp và Nhà ở Quốc gia Canada (CMHC) cuối tuần trước công bố báo cáo cho biết khoảng 237.800 căn nhà sẽ được khởi công tại nước này trong năm nay, giảm so với 245.367 căn vào năm 2024. Con số này được dự báo sẽ tiếp tục giảm vào năm 2026 và 2027.

Trong khi đó, CMHC cho biết Canada cần xây thêm 480.000 căn nhà mỗi năm trong thập kỷ tới để đối phó khủng hoảng nhà ở ngày càng trầm trọng ở nước này.

Số dự án nhà ở được khởi công ở British Columbia và Ontario giảm lần lượt 8% và 25%, khi giá bất động sản ở hai khu vực này ngày càng đắt đỏ. "Khả năng chi trả vẫn là vấn đề lớn, khiến tiến độ xây mới nhà ở đang chậm lại", CMHC viết trong báo cáo.

Người vô gia cư trên đường phố Ottawa, Ontario, Canada, ngày 30/4. Ảnh: AFP

Giới phân tích cho biết thường có độ trễ ít nhất 12 năm kể từ lúc một khu đất được quy hoạch để phân lô hoặc xây chung cư cho đến khi người dân thực sự dọn đến ở. Độ trễ này lớn hơn khi chủ đầu tư cần xây dựng thêm đường sá, các hạ tầng thiết yếu như hệ thống điện, cấp thoát nước.

Thị trường hiện tại cũng chịu tác động từ việc lãi suất, tỷ lệ thất nghiệp, chi phí lao động, giá nguyên vật liệu tăng cao; bất ổn từ căng thẳng thương mại với Mỹ; tốc độ tăng trưởng dân số chậm lại và doanh số mở bán trước khi khởi công giảm mạnh.

Ở hầu hết các thành phố của Canada, việc tìm được quỹ đất thuận tiện để xây dựng nhà ở cũng là thách thức thường trực. Các nhà phát triển bất động sản và một số nhà phân tích còn chỉ ra thuế và các khoản phí phát triển, vốn thường do chủ đầu tư chi trả, đang làm tăng chi phí. Các khoản phí này sau đó được tính vào giá bán, tạo thêm rào cản cho hoạt động xây dựng.

Paul Smetanin, Chủ tịch Trung tâm Phân tích Kinh tế Canada (CANCEA), cho hay các dự án nhà ở được khởi công đã bắt đầu giảm từ năm 2024 và trầm trọng hơn từ đầu năm đến nay.

Ông Smetanin cho biết các nhà đầu tư đã rút khỏi một số phân khúc của thị trường bất động sản, đặc biệt là căn hộ chung cư mở bán trước khi khởi công. Một số chủ đầu tư đã quyết định trì hoãn khởi công dự án cho đến khi tình hình thị trường cải thiện.

Một khu dân cư ở Vancouver, British Columbia, năm 2021. Ảnh: AFP

Giới phân tích nhà ở cho rằng thuế và thủ tục rườm rà, vốn liên quan đến cả ba cấp chính quyền Canada gồm liên bang, tỉnh bang/vùng lãnh thổ và chính quyền địa phương, cũng đóng vai trò lớn trong tình trạng ì ạch về nhà ở hiện nay.

Nguồn thu của chính quyền các địa phương, thành phố, quận huyện ở Canada có xu hướng phụ thuộc nhiều vào thuế từ hoạt động xây dựng và phát triển nhà ở. Để đối phó với cuộc khủng hoảng kép về nhà ở khan hiếm và giá cả quá cao, chính quyền một số thành phố đã bắt đầu giảm những mức phí này trong những tháng gần đây.

Một số địa phương không sẵn sàng từ bỏ nguồn thu lớn này, nhưng điều đó lại gây ra sự sụt giảm công trình xây dựng mới, khiến tiền thu thuế giảm. Chỉ riêng tại khu vực Great Toronto, chính quyền có thể thất thu hơn 6 tỷ USD tiền thuế vì lượng nhà ở xây mới giảm, Mike Moffatt, cựu cố vấn kinh tế của cựu thủ tướng Justin Trudeau, cảnh báo.

Các dự báo, ước tính mới về tình trạng sụt giảm dự án nhà ở được khởi công trái với những cam kết chính trị từ các cấp chính quyền về việc tăng nguồn cung nhà trên toàn quốc.

Trong cuộc bầu cử liên bang gần đây, tất cả các đảng phái lớn đều công bố kế hoạch tăng số lượng nhà ở, nhằm giảm giá bất động sản và giải quyết nạn vô gia cư gia tăng ở nhiều thành phố.

Công trường xây dựng ở Toronto, Canada, ngày 29/5. Ảnh: Reuters

Đảng Tự do Canada (LPC) cầm quyền cam kết sẽ xây dựng 500.000 căn nhà mỗi năm trong 10 năm tới, tốc độ chưa từng thấy kể từ sau Thế chiến II, đồng thời miễn thuế hàng hóa và dịch vụ (GST) đối với những căn nhà mới có giá dưới một triệu USD cho người mua lần đầu, giảm 1/2 phí phát triển đô thị cho các dự án xây dựng nhà ở nhiều căn hộ.

Gregor Robertson, Bộ trưởng Nhà ở và Cơ sở hạ tầng Canada, đã không trả lời các yêu cầu phỏng vấn, bình luận về ước tính mới của CMHC.

"Có vẻ như chính phủ chưa nhận ra thông điệp cũng như chưa sẵn sàng thực hiện các bước cần thiết để giải quyết khủng hoảng", ông Moffatt cảnh báo.

Đức Trung (Theo National Post, Globe and Mail, CBC)