Yuri Ushakov, cố vấn Tổng thống Nga về chính sách đối ngoại, ngày 14/8 thông báo cuộc gặp thượng đỉnh giữa Tổng thống Vladimir Putin và người đồng cấp Mỹ Donald Trump sẽ diễn ra tại một cơ sở thuộc Căn cứ Liên hợp Elmendorf-Richardson ở Anchorage, thành phố lớn nhất bang Alaska. Lãnh đạo hai bên gặp theo hình thức một - một, chỉ có phiên dịch viên tham gia.

Việc hai nước lựa chọn một căn cứ quân sự làm nơi tổ chức hội nghị thượng đỉnh đầu tiên giữa hai lãnh đạo sau nhiều năm ngay lập tức thu hút chú ý từ công chúng. Giới quan sát cho rằng lựa chọn này ẩn chứa nhiều thông điệp từ cả hai bên.

Các chiến đấu cơ trên đường băng của Căn cứ Liên hợp Elmendorf-Richardson hồi tháng 5/2017. Ảnh: ADN

Căn cứ được thành lập vào năm 2010 từ việc sáp nhập Căn cứ Không quân Elmendorf và Pháo đài Lục quân Richardson. Nơi đây có tầm quan trọng chiến lược vì là điểm gần nhất giữa Alaska và Nga, cách nhau chỉ 4,8km. Trong phần lớn thời kỳ Chiến tranh Lạnh, lực lượng Mỹ đồn trú tại căn cứ này được giao nhiệm vụ giám sát và răn đe Liên Xô.

Năm 1957, thời kỳ cao điểm của Chiến tranh Lạnh, Elmendorf là nơi đồn trú của 200 máy bay chiến đấu cùng nhiều hệ thống kiểm soát không lưu và radar cảnh báo sớm nhằm phát hiện hoạt động quân sự bất thường của Liên Xô cũng như bất kỳ vụ phóng hạt nhân nào có thể xảy ra. Vai trò này giúp nó có biệt danh "Lá chắn Bầu trời Bắc Mỹ".

Căn cứ Liên hợp Elmendorf-Richardson hiện là nơi đồn trú của các phi đội máy bay chủ chốt, trong đó có tiêm kích tàng hình F-22 Raptor. Chiến đấu cơ xuất kích từ đây vẫn thường xuyên ngăn chặn các máy bay Nga áp sát không phận Mỹ.

Nhiệm vụ chính của căn cứ hiện nay là bảo vệ lợi ích Mỹ tại khu vực châu Á - Thái Bình Dương.

Bộ Quốc phòng Mỹ mô tả khu vực này có "những ngọn núi phủ tuyết hùng vĩ, nên thơ, cùng hồ, sông băng và nhiều loại động vật hoang dã phong phú". Căn cứ là nơi sinh sống của hơn 32.000 quân nhân và thành viên gia đình, chiếm gần 10% dân số Anchorage.

Tuy nhiên, ngoài yếu tố cảnh quan, theo Benjamin Jensen, chuyên gia cấp cao về quốc phòng và an ninh tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS), trụ sở tại Washington, việc hai lãnh đạo gặp nhau tại một căn cứ quân sự Mỹ sẽ giúp họ tránh được mọi cuộc biểu tình và đáp ứng các yêu cầu nghiêm ngặt về an ninh.

"Đối với Tổng thống Trump, đây là một cách tuyệt vời để ông thể hiện sức mạnh quân sự của Mỹ, đồng thời ngăn công chúng hay bất kể ai khác can thiệp vào cuộc đối thoại", Jensen nhận xét.

Địa điểm này vừa có thể giúp Tổng thống Trump vun đắp quan hệ với người đồng cấp Nga, đồng thời "phô diễn sức mạnh để cố gắng giành lợi thế đàm phán, qua đó có thể tổ chức cuộc gặp thứ hai", ông nói thêm.

Một số quan chức Nhà Trắng giấu tên cho biết nơi đây đáp ứng mọi yêu cầu để tiếp đón hai lãnh đạo. Mặt khác, do Alaska đang vào mùa du lịch hè cao điểm, các lựa chọn khác đủ năng lực về hậu cần và an ninh để tổ chức hội nghị vào phút chót rất hạn chế.

Theo một số cựu quan chức không quân Mỹ, với những biện pháp an ninh sẵn có, căn cứ Elmendorf-Richardson là nơi lý tưởng để tổ chức sự kiện.

David Nahom, cựu tư lệnh Vùng NORAD Alaska, Bộ Tư lệnh Alaska và Không đoàn 11 nhận định không chỉ riêng Elmendorf-Richardson, các căn cứ quân sự Mỹ từ trước đến nay vẫn tuân thủ quy trình chặt chẽ về an ninh, giúp ngăn chặn các hành vi gián điệp tiềm năng.

Căn cứ Elmendorf-Richardson từng đón tiếp nhiều lãnh đạo tới thăm và những kinh nghiệm này được cho là sẽ giúp họ tổ chức hội nghị thượng đỉnh sắp tới thuận lợi hơn.

Đối với Tổng thống Putin, hội nghị sắp tới là cánh cửa đưa ông trở lại sân khấu ngoại giao quốc tế và bản thân việc nó diễn ra đã là một minh chứng cho điều này.

"Điện Kremlin từ đây có thể tuyên bố rằng Nga đã trở lại bàn tròn chính trị toàn cầu", bình luận viên Anthony Zurcher và Steve Rosenberg từ BBC nhận định.

"Cái gọi là bị cô lập từ nay không còn ý nghĩa gì với Nga", tờ Moskovsky Komsomolets hồi đầu tuần nhấn mạnh.

Mặt khác, với Nga, Alaska rõ ràng là một địa điểm lý tưởng cho cuộc gặp khi nó mang lại nhiều lợi thế cho Điện Kremlin.

Đầu tiên là vấn đề an ninh. Tại điểm gần nhất, lục địa Alaska chỉ cách vùng Chukotka của Nga 90 km. Ông Putin có thể đến điểm họp mà không cần bay qua các quốc gia "đối địch".

Thứ hai, nơi đây cách rất xa Ukraine và châu Âu. Điều này phù hợp với quyết tâm của Điện Kremlin nhằm gạt Kiev và các lãnh đạo EU sang một bên để làm việc trực tiếp với Washington.

Ngoài ra, Alaska còn mang ý nghĩa biểu tượng lịch sử. "Alaska là một ví dụ rõ ràng cho thấy ranh giới các quốc gia có thể thay đổi và những vùng lãnh thổ rộng lớn có thể được chuyển quyền sở hữu", tờ Moskovsky Komsomolets viết.

Alaska có mối liên hệ sâu sắc với lịch sử và văn hóa Nga, bắt nguồn từ khi Đế quốc Nga khai phá vùng đất này vào thế kỷ 18. Sa hoàng Alexander II năm 1867 bán nó cho Mỹ với giá 7,2 triệu USD.

Alaska sau đó trở thành một bang của Mỹ, nhưng các cộng đồng nói tiếng Nga vẫn hiện diện tại đây. Các nhà thờ Chính thống giáo Nga trải khắp từ quần đảo Aleutian xa xôi cho tới Anchorage.

Vị trí Alaska. Đồ họa: Google Maps

Tại Phòng Bầu dục hôm 14/8, Tổng thống Trump tự hào nói về tất cả các cuộc xung đột toàn cầu mà ông cảm thấy đã giải quyết thành công kể từ khi nhậm chức. Tuy nhiên, khi được hỏi về chiến sự Ukraine, ông đã thừa nhận về thách thức mà ông phải đối mặt, điều được cho là rất hiếm hoi.

"Tôi từng nghĩ đây sẽ là vấn đề dễ dàng nhất" ông nói. "Thực ra nó lại là cái khó nhất".

Tổng thống Trump không phải người thích đi sâu vào chi tiết. Nhưng theo Zurcher và Rosenberg, nếu có cơ hội để tuyên bố đạt được tiến bộ trong nỗ lực thiết lập hòa bình cho Ukraine từ cuộc đàm phán tại căn cứ quân sự ở Alaska, ông Trump chắc chắn sẽ nắm lấy.

Vũ Hoàng (Theo BBC, AP, Sky News, Independent, Axios)