Cuộc gặp ngày 15/8 tại Alaska, vùng đất lạnh giá nằm gần Bắc Cực, giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và Tổng thống Nga Vladimir Putin được dự báo sẽ diễn ra ngắn gọn vì các yếu tố hậu cần và an ninh.

Dù vậy, cuộc gặp này có thể định hình hướng đi mới cho các nỗ lực đàm phán hòa bình Nga - Ukraine cũng như quan hệ song phương Mỹ - Nga, với những lá bài hợp tác kinh tế mà ông Trump có thể đặt lên bàn đàm phán cùng hàng loạt đề xuất kinh tế khác để thuyết phục ông Putin.

Telegraph dẫn nguồn thạo tin trong chính phủ Mỹ cho biết Tổng thống Trump có thể ngỏ lời mời hợp tác cùng Nga khai thác khoáng sản đất hiếm, trong đó có lithium, tại các khu vực hiện do Nga kiểm soát ở Ukraine.

Ukraine được cho là sở hữu khoảng 10% trữ lượng lithium toàn cầu, nguyên liệu quan trọng trong sản xuất pin. Hai mỏ lớn nhất của loại khoáng sản này đang nằm trong khu vực do quân đội Nga kiểm soát ở miền đông Ukraine. Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent được mô tả là người đóng vai trò chính trong chuẩn bị các đề xuất hợp tác kinh tế với Moskva, xem xét khả năng lập các dự án khai thác chung.

Vị trí khu vực có tài nguyên khoáng sản ở Ukraine. Vùng màu đỏ là nơi Nga đang kiểm soát. Đồ họa: United Media 24

Bên cạnh đó, Tổng thống Mỹ cũng có thể ngỏ lời tạo điều kiện để Nga tiếp cận tài nguyên thiên nhiên của Alaska và dỡ bỏ một phần lệnh trừng phạt với ngành hàng không Nga, bao gồm lệnh cấm xuất khẩu linh kiện và thiết bị cần thiết cho bảo dưỡng máy bay.

Kể từ khi Nga đưa quân vào Ukraine năm 2022, phương Tây đã hạn chế nguồn cung phụ tùng, khiến nhiều máy bay của các hãng hàng không Nga rơi vào tình trạng xuống cấp. Giám đốc Tập đoàn Rostec Sergei Chemezov cảnh báo tới 30% máy bay mà Nga mua từ phương Tây có thể không thể tiếp tục khai thác trong vòng 5 năm tới nếu không có linh kiện, phụ tùng thay thế.

Quyết định dỡ bỏ một phần lệnh trừng phạt cho Nga cũng có thể mang lại lợi ích lớn cho chính ngành công nghiệp hàng không Mỹ. Nga sở hữu hơn 700 máy bay mua từ phương Tây, phần lớn do Airbus và Boeing sản xuất. Nếu Washington nới lỏng lệnh trừng phạt, Moskva có thể tiếp tục mua phụ tùng, dịch vụ từ các nhà cung cấp Mỹ, mang lại lợi ích tài chính cho Washington, điều mà ông Trump luôn hướng tới.

Ông Trump cũng cân nhắc trao cho Nga cơ hội tiếp cận tài nguyên thiên nhiên ở eo biển Bering, khu vực giàu tiềm năng dầu khí nhưng chưa được tận dụng khai thác.

Eo biển chỉ cách Nga chưa đến 5 km, được đánh giá sở hữu khoảng 13% trữ lượng dầu toàn cầu. Vùng biển này còn mang ý nghĩa chiến lược với hiện diện của Nga tại Bắc Cực, nơi có trữ lượng khí đốt lớn.

Tổng thống Mỹ Donald Trump tại Allentown, bang Pennsylvania ngày 3/8. Ảnh: AP

Bộ Tài chính Mỹ đã tạm thời nới lỏng một số lệnh trừng phạt với Nga để phục vụ hội nghị Alaska. Hôm 14/8, Washington cấp "giấy phép chung" cho phép các doanh nghiệp Mỹ thực hiện những giao dịch liên quan chuyến thăm của ông Putin đến Alaska, trong đó có những dịch vụ hậu cần cho máy bay Nga hạ cánh tại Mỹ.

Nguồn tin chính phủ Anh cho biết châu Âu sẽ ủng hộ các ưu đãi kinh tế mà Mỹ dành cho Nga, nếu chúng không tạo ra tâm lý đây là "phần thưởng" cho Moskva sau hơn ba năm chiến sự.

Các nước phương Tây còn đang nghiên cứu đề xuất áp dụng mô hình tương tự cách Israel kiểm soát Bờ Tây: Nga sẽ duy trì quyền kiểm soát quân sự và kinh tế ở các vùng lãnh thổ mà họ đang hiện diện, nhưng dưới hình thức một cơ quan quản lý riêng cho vùng này. Ý tưởng này đã được nhiều lần đề cập trong các cuộc gặp giữa Steve Witkoff, đặc phái viên của ông Trump, và cố vấn của Điện Kremlin.

Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent cho biết Tổng thống Trump sẽ làm rõ với ông Putin rằng "mọi lựa chọn đều được xem xét" trong quá trình thảo luận.

Ngoài các đề xuất kinh tế, ông Trump vẫn để ngỏ khả năng áp đặt thêm trừng phạt nếu Nga từ chối thỏa thuận ngừng bắn. Bộ trưởng Tài chính Mỹ bổ sung rằng châu Âu cần cùng Washington duy trì một số biện pháp trừng phạt Moskva để "tạo thêm đòn bẩy".

Dù đã có những động thái "trải thảm" đón khách, Nhà Trắng vẫn mô tả cuộc gặp mới dừng ở mức "lắng nghe" và thăm dò Điện Kremlin trước khi Tổng thống Trump thật sự cân nhắc tiến hành một cuộc họp ba bên với cả Tổng thống Putin và Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky.

Thanh Danh (Theo Telegraph, Ukrainska Pravda, Kyiv Post, TASS)