"Những cải tiến chiến thuật của Nga gần đây khiến không quân Ukraine gặp khó khăn trong duy trì hiệu suất chiến đấu của tổ hợp phòng không Patriot trước tên lửa đạn đạo Nga", Văn phòng Tổng thanh tra (OIG) thuộc Lầu Năm Góc cho biết hôm 14/8, dựa trên những đánh giá của Cơ quan Tình báo Quốc phòng Mỹ.

Cơ quan này đề cập một số cải tiến của Nga, trong đó tên lửa Iskander-M có thể thay đổi đường bay và liên tục cơ động, thay vì bám theo quỹ đạo cố định như các loại tên lửa đạn đạo thông thường.

Tổ hợp Iskander-M trong diễn tập của quân đội Nga tháng 11/2016. Ảnh: RIA Novosti

OIG nhắc tới cuộc tập kích hiệp đồng ngày 28/6, khi quân đội Nga phóng 7 tên lửa đạn đạo và phòng không Ukraine thừa nhận chỉ chặn được một quả. Ngày 9/7, lực lượng Nga sử dụng 13 tên lửa đạn đạo, không quân Ukraine tuyên bố bắn hạ hoặc chế áp được 7 quả. Tình báo Mỹ không nêu loại tên lửa mà Nga đã sử dụng trong những trận đánh này.

Quân đội Ukraine chưa bình luận về thông tin.

"Một trong những tính năng nổi bật của Iskander-M là cơ động khi đang bay để thách thức phòng không đối phương. Chưa rõ Nga nâng cấp tính năng này thế nào và tại sao trước đây họ không dùng đến nó", biên tập viên Joseph Trevithick của chuyên trang quân sự Mỹ War Zone nêu quan điểm.

Đại tá Yuri Ignat, thư ký báo chí Bộ tư lệnh không quân Ukraine, hồi tháng 5 cho biết Nga đang liên tục cải tiến tên lửa đạn đạo chiến thuật Iskander-M, nhấn mạnh các quả đạn thường phóng ra nhiều loại mồi bẫy trong quá trình lao xuống, nhằm gây nhiễu hoặc đánh lừa radar, ngăn các tổ hợp phòng không khóa mục tiêu.

"Iskander-M không bay theo quỹ đạo cố định như tên lửa đạn đạo thông thường, mà thường xuyên cơ động trong hành trình. Hệ thống Patriot, vốn được thiết kế để tính toán điểm đánh chặn, sẽ gặp khó khăn trong nỗ lực dự đoán đường bay của Iskander-M. Những biện pháp nâng cấp của Nga khiến hệ thống Patriot có thể không đạt hiệu quả như chúng tôi mong muốn", ông nói.

Tờ Washington Post từng khẳng định Iskander-M là "vũ khí đáng sợ và hiệu quả nhất" của Nga trong xung đột Ukraine, thêm rằng chỉ có tổ hợp phòng không Patriot đủ khả năng đối phó chúng.

Tuy nhiên, tỷ lệ đánh chặn của Patriot ngày càng suy giảm do tình trạng cạn kiệt tên lửa và bệ phóng, trong khi nhiều khẩu đội cũng bị Nga tập kích và phá hủy. Theo báo cáo phân tích do Viện Nghiên cứu Kiel có trụ sở tại Đức công bố hồi cuối năm ngoái, tỷ lệ đánh chặn thành công của Ukraine trong năm 2024 là 4% với tên lửa đạn đạo như Iskander-M.

Khẩu đội Patriot Mỹ triển khai ở Croatia năm 2021. Ảnh: US Army

Trevithick cảnh báo tình hình sẽ "đặc biệt đáng lo ngại" khi Ukraine phụ thuộc gần như hoàn toàn vào các hệ thống Patriot để đối phó tên lửa đạn đạo Nga. Ngoài mua thêm radar, bệ phóng và tên lửa Patriot, Ukraine gần như không còn lựa chọn nào khác để tăng năng lực phòng thủ tên lửa đạn đạo.

Patriot là hệ thống vũ khí đắt nhất mà Mỹ và đồng minh viện trợ cho Ukraine. Mỗi tổ hợp có giá gần 1,1 tỷ USD, trong đó đạn tên lửa có giá 690 triệu USD và các thành phần khác có giá 400 triệu USD. Các hệ thống Patriot của Ukraine được trang bị tên lửa PAC-3 MSE hiện đại nhất do Mỹ sản xuất, có tầm bắn tối đa 120 km đối với máy bay và 60 km đối với tên lửa đạn đạo.

Truyền thông Mỹ hồi tháng 5 dẫn lời các quan chức giấu tên cho biết Ukraine sở hữu 8 tổ hợp Patriot, trong đó 6 hệ thống có khả năng hoạt động và hai tổ hợp đang được tân trang. Tuy nhiên, thống kê mới cho thấy dường như nước này chỉ còn 5 hệ thống đủ khả năng chiến đấu, không rõ số lượng radar và bệ phóng cụ thể.

Nguyễn Tiến (Theo War Zone, AFP, AP)