Phó tổng thống JD Vance cuối tuần trước đến Rome vào thời điểm Vatican bận rộn nhất năm, khi Giáo hội tất bật chuẩn bị cho Thánh lễ Phục sinh. Ông đã gặp Hồng y Pietro Parolin, quan chức số hai của Tòa thánh, và Tổng giám mục Paul Gallagher, ngoại trưởng Vatican.

Dù vậy, Phó tổng thống Mỹ vẫn mong mỏi một cuộc gặp với Giáo hoàng Francis, người từng chỉ trích các chính sách về nhập cư của ông. Vance đã trích dẫn cáo giáo lý của Giáo hội để bảo vệ cho chiến dịch trấn áp nhập cư của chính quyền Tổng thống Donald Trump, nhưng đã vấp phải sự phản đối của Giáo hoàng.

"Tôi đang theo dõi sát sao cuộc khủng hoảng lớn đang diễn ra ở Mỹ khi chương trình trục xuất quy mô lớn bắt đầu", Giáo hoàng Francis viết trong thư gửi các giám mục Mỹ ngày 11/2. "Người có lương tâm sẽ bày tỏ sự không đồng tình với bất cứ biện pháp nào đánh đồng tình trạng bất hợp pháp của một số người nhập cư với hành vi phạm tội".

Đến ngày cuối cùng của chuyến thăm, Giáo hoàng vẫn chưa chấp nhận tiếp Phó tổng thống Mỹ, khiến truyền thông đồn đoán rằng người đứng đầu Giáo hội đã cố tình phớt lờ ông.

Giáo hoàng Francis tiếp Phó tổng thống Mỹ JD Vance ở Vatican ngày 20/4. Ảnh: AP

Nhưng vào buổi sáng lễ Phục sinh 20/4, đường phố ở Rome bất ngờ bị phong tỏa. Một đoàn xe hộ tống với lá cờ Vatican cùng quốc kỳ Mỹ tung bay trên chiếc Chevrolet của Phó tổng thống Vance lướt nhanh trên đường. Giáo hoàng đã đồng ý mời ông tới diện kiến.

Với Phó tổng thống Vance, người từng theo quan điểm vô thần và cải đạo sang Công giáo năm 2019, việc trở thành một trong số ít những cá nhân được gặp Giáo hoàng Francis vào ngày cuối đời, khi Giáo hoàng dường như không còn sức để nói hay thể hiện cảm xúc, là sự kiện mang tính lịch sử.

"Xin chào, thật tuyệt khi được gặp ngài", ông Vance nói khi bước tới gần Giáo hoàng đang ngồi trên xe lăn.

Giáo hoàng Francis lúc bấy giờ chuẩn bị ban phước trước đám đông hàng chục nghìn người đang tập trung tại Quảng trường Thánh Peter, trước khi một tổng giám mục đọc bài giảng Phục sinh cuối cùng của ông.

Trong bài giảng này, Giáo hoàng lên án "thái độ khinh miệt đôi lúc trỗi dậy đối với những người dễ bị tổn thương, những người bị gạt sang bên lề xã hội và người di cư". Bài phát biểu cũng cảnh báo về việc các quan chức được bầu "đầu hàng trước logic của sợ hãi".

Tuy nhiên, trong một căn phòng đơn sơ tại Nhà Thánh Marta, nơi ở của Giáo hoàng, hai người chỉ dành cho nhau những cử chỉ và lời nói tốt đẹp. Phó tổng thống Mỹ đã vội vã đến nơi ở của Giáo hoàng để dự một cuộc gặp chỉ kéo dài vài phút. Và ông là người nói phần lớn, thể hiện thái độ tôn trọng hiếm thấy.

"Tôi biết ngài gần đây không được khỏe, nhưng tôi rất vui khi nhìn thấy ngài khá hơn", ông Vance nói.

Đại diện của Giáo hoàng sau đó tặng Phó tổng thống Mỹ một khay đựng những món quà lưu niệm mà Giáo hoàng dành cho gia đình ông. Người phiên dịch của Giáo hoàng mỉm cười với ông suốt cuộc gặp, trong khi Giáo hoàng cố gắng mở to mắt và gật đầu. Ông nói vài lời ngắn gọn chào đón Phó tổng thống trẻ tuổi của chính quyền Trump.

"Cảm ơn ông rất nhiều vì đã ghé thăm", Giáo hoàng thì thầm để phiên dịch viên truyền đạt thông điệp.

"Tất nhiên rồi, tất nhiên rồi", ông Vance đáp. "Tôi cũng cảm ơn ngài vì đã gặp tôi".

Một lát sau, cuộc gặp kết thúc.

Quyết định chào đón Phó tổng thống Mỹ của Giáo hoàng đã làm bật lên tinh thần trách nhiệm cũng như sự quan tâm ông dành cho những người xung quanh, một nét tính cách mà chính ông Vance đã ca ngợi vài tuần trước đó, giới quan sát đánh giá.

"Đây là cách tôi sẽ luôn nhớ về Giáo hoàng: Một người vĩ đại có thể nói lên sự thật của đức tin đầy sâu sắc vào những thời điểm khủng hoảng nghiêm trọng", Phó tổng thống Mỹ phát biểu tại Bữa sáng Cầu nguyện Công giáo Quốc gia hồi cuối tháng hai, sau khi Giáo hoàng viết bức thư công khai, không nêu đích danh Vance nhưng rõ ràng lên án cách ông giải thích giáo lý Kitô giáo về việc chăm sóc người lạ.

Vance cũng thừa nhận vào ngày hôm đó rằng Giáo hoàng đã "chỉ trích" các chính sách nhập cư của chính quyền Mỹ. Nhưng ông cuối cùng vẫn đưa ra một nhận xét tích cực khi mô tả Giáo hoàng "về cơ bản là người luôn quan tâm đến các con chiên Kitô giáo do ngài lãnh đạo".

Ông trích dẫn một bài giảng mà Giáo hoàng đã đọc tại Quảng trường Thánh Peter trong những ngày đầu đại dịch Covid-19 vào tháng 3/2020. Vợ ông, bà Usha, vừa sinh đứa con thứ hai của họ vài tuần trước đó và cả thế giới lúc bấy giờ dường như đều đình trệ.

Phó tổng thống kể với những người tham dự Bữa sáng Cầu nguyện rằng ông đã mua 900 viên đạn và hai bao gạo, không chắc chắn mọi chuyện sẽ diễn ra như thế nào. Ông khẳng định những lời của Giáo hoàng rất có ý nghĩa trong thời điểm bất ổn như vậy, đến nỗi ông đã đọc lại bài giảng rất nhiều lần từ đó đến nay.

Sau khi Giáo hoàng qua đời hôm 21/4, Phó tổng thống Vance một lần nữa đề cập tới bài giảng của ông, lần này là trong một bài đăng trên mạng xã hội X.

"Đó là những lời thật sự đẹp", ông viết, chia sẻ lại đường link dẫn tới bản ghi bài giảng của Giáo hoàng thời Covid-19. "Xin Chúa giúp linh hồn ngài an nghỉ".

Vũ Hoàng (Theo Washington Post, AFP, Reuters)