Số liệu được Thứ trưởng Y tế Trần Văn Thuấn nêu hôm 24/7 tại Hội nghị Liên minh Đột quỵ toàn cầu (GSA 2025). Chương trình có các chuyên gia đột quỵ, bác sĩ 15 quốc gia tham dự và cập nhật kỹ thuật can thiệp mạch não hiện đại, quy trình cấp cứu trước viện, điều trị nội khoa và phục hồi chức năng sau đột quỵ.

Đột quỵ não hiện được xem là một gánh nặng y tế nghiêm trọng và gánh nặng kinh tế - xã hội to lớn trên toàn cầu. Đây là nguyên nhân gây tử vong thứ hai (sau tim mạch) và là nguyên nhân hàng đầu gây tàn phế ở người trưởng thành cả thế giới với 12,2 triệu ca mỗi năm, tần suất 3 giây/ca - đáng báo động.

Tại Việt Nam, tỷ lệ mắc mới ước tính khoảng 222 ca trên 100.000 dân mỗi năm, đưa tỷ lệ chung lên 1.541 trên 100.000 dân, thuộc nhóm cao nhất khu vực Đông Nam Á. Hậu quả của đột quỵ rất nặng nề: 71% người bệnh mất khả năng lao động sau điều trị, chi phí y tế cho nhóm bệnh nhân này lên tới 1,12% tổng GDP toàn cầu.

"Những con số ấy phản ánh một gánh nặng y tế nghiêm trọng, tác động sức khỏe của từng người bệnh và sự phát triển kinh tế - xã hội của quốc gia", Thứ trưởng nói, thêm rằng thực tế này đòi hỏi nâng cao chất lượng chuyên môn và phát triển chuyên ngành đột quỵ.

Một bệnh nhân nữ trẻ tuổi điều trị tại Trung tâm Đột quỵ, Bệnh viện Bạch Mai. Ảnh: Đỗ Hằng

Thực tế, tại Việt Nam, số lượng cơ sở y tế điều trị đột quỵ tăng từ 12 vào năm 2016 lên hơn 150 vào năm 2025. Đồng thời, các phương pháp điều trị hiện đại như tiêu sợi huyết và lấy huyết khối bằng dụng cụ cơ học được triển khai thường quy tại nhiều bệnh viện tỉnh và trung tâm y tế lớn.

Chương trình Angels - một sáng kiến toàn cầu của Tổ chức Đột quỵ Thế giới, triển khai tại Việt Nam từ năm 2017 cũng góp phần chuẩn hóa quy trình chăm sóc, nâng cao hiệu quả can thiệp cấp cứu. Trung tâm Đột quỵ Bệnh viện Bạch Mai trở thành một trong 4 trung tâm hàng đầu thế giới có số lượng chứng nhận Kim cương lớn nhất, theo tiêu chí đánh giá của Hội Đột quỵ Thế giới.

Tuy nhiên, lãnh đạo Bộ Y tế nhìn nhận Việt Nam vẫn đang đối mặt với nhiều thách thức. Một trong số đó là tỷ lệ người bệnh đến bệnh viện muộn, vượt quá "thời gian vàng" để can thiệp hiệu quả. Hệ thống cấp cứu trước viện còn chưa phát triển đồng bộ, thiếu những đơn vị phản ứng nhanh chuyên biệt về đột quỵ. Sự chênh lệch về năng lực điều trị giữa các vùng miền đang là rào cản lớn trong việc đảm bảo cơ hội điều trị công bằng và kịp thời cho mọi người dân.

Trước thực tiễn đó, Thứ trưởng cho rằng cần tiếp tục mở rộng mạng lưới các đơn vị đột quỵ đạt chuẩn trên toàn quốc. Xây dựng và ban hành Bộ tiêu chí đánh giá Trung tâm đột quỵ áp dụng thống nhất trên cả nước, làm cơ sở cho kiểm định chất lượng hoạt động theo các chuẩn mực khu vực và quốc tế. Nâng cao năng lực cho đội ngũ tại tuyến cơ sở để rút ngắn thời gian phản ứng, tối ưu hóa "thời gian vàng" trong điều trị.

Bộ nghiên cứu xây dựng và triển khai Chương trình Quốc gia về đột quỵ, hướng tới ba mục tiêu trọng tâm: giảm tỷ lệ mắc, giảm tỷ lệ tử vong và giảm tỷ lệ tàn phế do đột quỵ. Đây là chương trình mang tính hệ thống và dài hạn, cần sự phối hợp liên ngành và đầu tư có trọng tâm, trọng điểm.

PGS Đào Xuân Cơ, Giám đốc Bệnh viện Bạch Mai (giữa) và PGS Mai Duy Tôn, Giám đốc Trung tâm Đột quỵ (phải) nhận chứng nhận và giải thưởng của Tổ chức Đột quỵ thế giới. Ảnh: Thế Anh

Dịp này, Tổ chức Đột quỵ thế giới đã trao chứng nhận Trung tâm Đột quỵ chuyên sâu cho Bệnh viện Bạch Mai, là bệnh viện đầu tiên tại Việt Nam đạt chứng nhận này. Tổ chức cũng trao giải thưởng cho PGS.TS Mai Duy Tôn, Giám đốc Trung tâm Đột quỵ, Bệnh viện Bạch Mai, Chủ tịch Hội Đột quỵ Hà Nội. BS Tôn là một trong 8 bác sĩ đột quỵ khắp thế giới nhận giải thưởng vì các cống hiến và đóng góp cho lĩnh vực đột quỵ.

Lê Nga