Cầm tờ kết quả khám bệnh và chỉ định nhập viện điều trị, người đàn ông liên tục hỏi lại bác sĩ, dường như không tin. Bác sĩ Dương Minh Tuấn, Khoa Nội tiết - Đái tháo đường, Bệnh viện Bạch Mai, cho biết chức năng thận của anh đã suy giảm nặng, chỉ còn 36%.

"Kết quả này có thể kéo dài từ rất lâu nhưng bệnh nhân không biết, có thể phải điều trị theo hướng suy thận mạn tính, bao gồm thay đổi lối sống, dùng thuốc, lọc máu", ông Tuấn nói, hôm 5/7.

Bệnh nhân là nhân viên văn phòng, đam mê tập gym và thường xuyên sử dụng thực phẩm chức năng quảng cáo trên mạng với hy vọng đạt được hình thể lý tưởng. Sau khi dùng sản phẩm, anh sụt cân, tiểu nhiều, mệt mỏi nhanh chóng, khát nước và ngủ kém. Lượng nước tiểu dần giảm, nhưng anh tưởng đó chỉ là hiệu ứng tạm thời của quá trình thanh lọc và đốt mỡ nên không đi khám. Chỉ khi các triệu chứng trở nên trầm trọng, anh mới tìm đến bệnh viện.

Trường hợp khác tại Bệnh viện Đại học Y Hà Nội là nam 26 tuổi, nhân viên kinh doanh, cũng bị suy thận do thói quen bổ sung quá nhiều đạm và sử dụng các thực phẩm tăng cơ không rõ nguồn gốc. Trong đợt kiểm tra sức khỏe định kỳ, anh được chẩn đoán suy thận mạn tính do viêm kẽ thận mạn.

"Việc lạm dụng đạm whey và các thực phẩm chức năng tăng cơ nhanh tạo áp lực lớn lên thận. Khi thận phải làm việc quá tải để đào thải các sản phẩm chuyển hóa, dần dần chức năng thận suy giảm, gây sỏi thận và mất cân bằng điện giải", bác sĩ điều trị giải thích.

Nam giới nên tập luyện điều độ, không lạm dụng sản phẩm gây hại sức khỏe. Ảnh minh họa: Cao Khẩm

Việt Nam ghi nhận hơn 10 triệu người mắc bệnh thận mạn tính. Tỷ lệ mắc bệnh thận mạn mới hàng năm là khoảng 8.000 người, 800.000 bệnh nhân cần phải chạy thận lọc máu, chiếm 0,1% dân số. Trong đó, các bệnh viện ghi nhận số ca suy thận tăng ở người trẻ. Tình trạng này đáng lo ngại vì suy thận ở thanh niên có thể diễn biến âm thầm, khó phát hiện sớm và khi phát hiện thì thường đã ở giai đoạn muộn, gây khó khăn cho việc điều trị.

Bác sĩ Tuấn cho biết nhiều người cho rằng suy thận mạn xuất hiện ở người trẻ chủ yếu là do gene hay yếu tố di truyền, nhưng thực tế lại không phải như vậy. Mặc dù một số bệnh thận có tính chất di truyền hoặc bẩm sinh, nhưng đa số ca suy thận mạn ở người trưởng thành (kể cả người trẻ) xuất phát từ lối sống.

Ngoài bệnh nền, thói quen ăn mặn, ít uống nước, lạm dụng nước ngọt có ga, nhịn tiểu, ngủ ít, stress kéo dài,... là yếu tố nguy cơ. Bên cạnh đó, lạm dụng thuốc và thực phẩm chức năng, trong đó có các loại thuốc tăng cơ bắp là nguyên nhân đáng kể.

Cơ chế hoạt động chính của các loại thuốc này là tác động lên cơ thể giúp hình thành và phát triển cơ bắp. Mỗi loại thuốc sẽ có phương thức tác động riêng, chẳng hạn trenbolone giúp tăng cường quá trình tổng hợp protein và giữ nitơ của các cơ (thành phần cấu tạo nên protein). Nhờ vậy, khối lượng cơ bắp của cơ thể được hình thành dễ dàng hơn. Tuy nhiên nếu lạm dụng, không có chỉ định y khoa hoặc mua trôi nổi đều có thể gây viêm thận kẽ, hoại tử ống thận.

"Người bệnh phải chạy thận nhân tạo 3 buổi/tuần, mỗi buổi 4-5 tiếng, kèm theo đó là chi phí điều trị lớn hằng năm, chưa kể ảnh hưởng đến công việc, tinh thần và khả năng sinh sản", bác sĩ nói.

Lạm dụng thuốc không kê đơn, thực phẩm chức năng âm thầm phá hủy thận. Ảnh minh họa: Quỳnh Trần

Tương tự, bác sĩ Đoàn Dư Mạnh, Phó Giám đốc Bệnh viện Đa khoa Phương Đông, cho biết thuốc tăng cơ nếu dùng không đúng chỉ định sẽ gây nhiều nguy cơ sức khỏe nghiêm trọng. Sử dụng kéo dài khiến hệ thống sinh lý và sinh hóa cơ thể bị phụ thuộc. Khi dừng đột ngột hoặc sử dụng sai cách sẽ dẫn đến rối loạn chức năng đồng hóa, chuyển hóa và hấp thu các chất, gây suy giảm chức năng vận động, tuần hoàn, nội tiết, sinh dục, chuyển hóa muối nước.

Nhiều người tập gym phụ thuộc vào whey protein mà bỏ qua nguồn đạm tự nhiên, dẫn đến mất cân bằng khoáng chất. Các sản phẩm quảng cáo "giảm mỡ nhanh" thường có tác dụng lợi tiểu mạnh, gây mất nước, rối loạn chuyển hóa và giảm hấp thu dưỡng chất, có thể dẫn đến suy thận cấp, nhiễm độc acid chuyển hóa, thậm chí tử vong.

"Những lời quảng cáo như 'đốt mỡ thần tốc', 'tăng cơ giảm mỡ chỉ sau vài ngày', 'tan mỡ không cần tập luyện' thường là dấu hiệu cảnh báo sản phẩm chứa chất kích thích, thuốc lợi tiểu hoặc dược chất cấm", bác sĩ Mạnh cảnh báo. Theo nghiên cứu của Đại học Thessaly (Hy Lạp) công bố năm 2013, bổ sung quá nhiều protein có thể dẫn đến sỏi thận và tổn thương gan.

Suy thận mạn thường được phát hiện muộn do tiến triển âm thầm và không có triệu chứng đặc hiệu rõ ràng. Để bảo vệ thận, bác sĩ khuyến cáo mọi người không nên tự ý sử dụng thực phẩm chức năng bừa bãi, đặc biệt đối với người đã mắc bệnh thận. Tuyệt đối không kéo dài thời gian sử dụng thuốc hay thực phẩm chức năng khi không có chỉ định của bác sĩ. Người bệnh cũng không nên chia sẻ đơn thuốc với người khác dù có triệu chứng tương tự, vì mỗi người có cơ địa khác nhau.

Thúy Quỳnh