U xơ tử cung là tình trạng tăng sinh ở lớp cơ trơn và mô liên kết của tử cung, dẫn đến hình thành các khối u có kích thước từ vài milimet đến vài chục milimet ở lớp cơ tử cung. Đây là bệnh thường gặp ở nữ giới 30-35 tuổi. Đa số khối u xơ lành tính, không gây triệu chứng phiền toái. Một số trường hợp biến chứng gây hại cho sức khỏe, khả năng sinh sản của phụ nữ.

Hiện vẫn chưa xác định rõ nguyên nhân gây bệnh. Tuy nhiên, sự gia tăng lượng estrogen trong cơ thể có thể khiến u xơ được nuôi dưỡng, phát triển. Bác sĩ Trần Thị Trà Phương, khoa Dinh dưỡng tiết chế, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội, khuyên người bị u xơ tử cung cần kiểm soát chế độ dinh dưỡng và những loại thực phẩm đưa vào cơ thể mỗi ngày. Do chế độ dinh dưỡng có liên quan mật thiết đến sự gia tăng kích thước và số lượng khối u. Thông thường nữ giới mắc bệnh được khuyến cáo kiêng những nhóm thực phẩm có khả năng làm tăng nồng độ hormone estrogen trong cơ thể.

Sữa đậu nành chứa hàm lượng lớn isoflavone, một loại estrogen thực vật (phytoestrogen). Bác sĩ Phương giải thích dù isoflavone có cấu trúc hóa học tương tự estrogen nội sinh nhưng hoạt tính yếu hơn nên không thể gây ra tình trạng cường estrogen đến mức khiến cho u xơ tử cung phát triển. Isoflavone có thể hoạt động như chất điều hòa thụ thể estrogen. Khi estrogen trong cơ thể quá cao, chúng có thể cạnh tranh với hormone thật để gắn vào các thụ thể và giúp điều tiết bớt tác động. Nhờ đó, chúng giúp giảm tác dụng của estrogen do cơ thể tạo ra, ức chế khả năng hấp thụ thể estrogen trên các tế bào bị u xơ, giảm các triệu chứng của bệnh cũng như nguy cơ phẫu thuật u xơ tử cung sau này. Ngược lại, khi estrogen thấp, isoflavone có thể hỗ trợ lại bổ sung một phần hoạt tính estrogen, giảm triệu chứng tiền mãn kinh như bốc hỏa, đổ mồ hôi...

Sữa đậu nành giàu chất chống oxy hóa, protein thực vật chất lượng cao, các vitamin nhóm B, D, E, các khoáng chất canxi, sắt, magie, phốt pho, kali, natri, axit béo omega 3, omega 6... có lợi cho sức khỏe tim mạch, hệ xương. Sử dụng sản phẩm này có thể giúp giảm cholesterol xấu, cải thiện huyết áp, hỗ trợ kiểm soát cân nặng. Đây là những yếu tố có lợi cho người bị u xơ tử cung, bởi béo phì, kháng insulin và tình trạng viêm mạn tính đều liên quan đến sự tiến triển của bệnh.

Sữa đậu nành chứa nhiều dưỡng chất có lợi với người mắc bệnh u xơ tử cung. Ảnh minh họa: Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh

Theo bác sĩ Phương, tác động của sữa đậu nành lên khối u xơ không giống nhau ở tất cả phụ nữ. Do chưa có các bằng chứng khoa học cụ thể nên cho đến hiện tại chưa có khuyến cáo chính xác rằng phụ nữ bị u xơ tử cung phải kiêng hoàn toàn sữa đậu nành. Tuy vậy, việc sử dụng cần dựa trên nguyên tắc điều độ và phù hợp với tình trạng sức khỏe. Nữ giới nên ưu tiên sữa đậu nành nguyên chất, không đường, không hương liệu, không chất bảo quản, hạn chế chế phẩm đậu nành công nghiệp có thêm đường, bột béo hoặc đậu nành biến đổi gene.

Người đang sử dụng thuốc nội tiết, chuẩn bị mang thai hoặc có khối u xơ lớn, biến chứng nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi bổ sung các thực phẩm giàu isoflavone hoặc sử dụng thực phẩm chức năng chứa thành phần là mầm đậu nành. Lạm dụng hoặc sử dụng đậu nành dưới dạng thực phẩm chức năng hàm lượng cao không đúng cách và liều lượng có nguy cơ làm thay đổi nội tiết, ảnh hưởng sức khỏe.

Phụ nữ có u xơ tử cung nên xây dựng chế độ ăn uống cân bằng, kết hợp rau xanh, ngũ cốc nguyên hạt, chất đạm thực vật và động vật. Người bệnh nên hạn chế thịt đỏ, chất béo bão hòa, đường tinh luyện, nội tạng động vật, thực phẩm chế biến sẵn có hàm lượng muối cao và rượu bia. Do những loại thực phẩm này có thể kích thích sự phát triển của u xơ, tăng tiết insulin khiến phụ nữ bị tăng cân, khối u phát triển lớn. Người bệnh nên khám phụ khoa định kỳ mỗi 6 tháng để theo dõi kích thước, sự tiến triển của khối u. Từ đó, bác sĩ theo dõi hoặc điều trị phù hợp.

Trịnh Mai