PFAS (per- và polyfluoroalkyl) là nhóm hóa chất nhân tạo có đặc tính chống nước, dầu và nhiệt, được sử dụng rộng rãi trong các sản phẩm công nghiệp cũng như tiêu dùng.

"PFAS tồn tại trong cơ thể tới 20 năm, vì vậy chúng được mệnh danh là 'hóa chất vĩnh cửu'", giáo sư Mingyu Zhang, tác giả chính của nghiên cứu thuộc Trường Y Harvard, Mỹ, cho biết. Những chất này xuất hiện phổ biến trong chảo chống dính, sản phẩm chăm sóc cá nhân và nhiều vật dụng gia đình khác.

Trong nghiên cứu mới, nhóm của giáo sư Zhang phát hiện trẻ tiếp xúc với các dạng PFAS như PFDeA, PFNA và PFUnA trong bụng mẹ thường có chỉ số huyết áp tâm thu cao hơn khi lớn lên. Nguyên nhân có thể là các hóa chất này đi qua nhau thai và ảnh hưởng đến quá trình phát triển của thai nhi.

"Phơi nhiễm PFAS trong tử cung tác động đến thai nhi thông qua cơ chế gây viêm và căng thẳng oxy hóa, dẫn đến thay đổi sinh lý liên quan đến huyết áp trong dài hạn", ông Zhang giải thích.

Mức độ ảnh hưởng của PFAS không giống nhau giữa các nhóm trẻ em, tùy thuộc vào giới tính, độ tuổi và chủng tộc. Mối liên hệ giữa PFAS và cao huyết áp rõ ràng hơn ở bé trai, thanh thiếu niên và trẻ em da đen. Cụ thể, ở bé trai, tiếp xúc nhiều với PFDeA làm tăng nguy cơ cao huyết áp đến 9% trong độ tuổi 6-12 và 17% trong giai đoạn thiếu niên.

Zhang dẫn các nghiên cứu trước đó, cho rằng trẻ nam có thể đào thải độc tố chậm hơn, khiến hóa chất tích tụ nhiều hơn trong cơ thể. Ngoài ra, vì PFAS tồn tại lâu, các tác động chỉ xuất hiện sau nhiều năm.

Máy đo huyết áp và một số loại thuốc huyết áp. Ảnh: Pexel

Ở trẻ em có mẹ là người da đen, nhóm nghiên cứu nhận thấy PFAS liên quan chặt chẽ hơn đến nguy cơ cao huyết áp. Zhang cho rằng đây có thể là kết quả của tình trạng phân biệt chủng tộc có hệ thống, bất bình đẳng nhà ở và mức độ tiếp xúc môi trường cao hơn.

Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng một số loại PFAS như PFHpS, PFOS và PFOA có thể làm giảm huyết áp tâm trương ở trẻ nhỏ. Tuy nhiên, hiệu ứng này không kéo dài và có thể đảo ngược theo thời gian, khiến huyết áp tâm trương tăng trở lại khi bước vào tuổi thiếu niên.

Zhang nhấn mạnh cao huyết áp từ nhỏ có thể kéo dài đến tuổi trưởng thành, làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim, đột quỵ và tổn thương thận.

"Chỉ số huyết áp trong những năm đầu đời có thể ảnh hưởng đến sức khỏe lâu dài của trẻ, thậm chí dẫn đến các bệnh mạn tính khi trưởng thành", ông nói.

Giáo sư Zhang kêu gọi các nghiên cứu sâu hơn và đề xuất chính sách nhằm hạn chế việc sử dụng PFAS.

"Thay đổi lớn cần đến sự can thiệp ở cấp độ chính sách từ bang đến liên bang. Điều này thực sự sẽ có lợi cho sức khỏe trẻ em trong nhiều thế hệ sau", ông khẳng định.

Thục Linh (Theo ABC News)