Mất ngủ rạng sáng là biểu hiện của rối loạn giấc ngủ, thường liên quan đến rối loạn đồng hồ sinh học, căng thẳng thần kinh hoặc các bệnh lý tiềm ẩn như ngưng thở khi ngủ, trầm cảm, rối loạn lo âu. Những yếu tố như phòng ngủ quá sáng, tiếng ồn nhẹ, nhiệt độ phòng thay đổi cũng có thể khiến bạn tỉnh giấc sớm.

Theo BS.CKI Nguyễn Hữu Khánh, khoa Thần kinh, Trung tâm Khoa học Thần kinh, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, nếu không được can thiệp sớm, thường xuyên mất ngủ lúc rạng sáng gây buồn ngủ vào ban ngày, ảnh hưởng đến hiệu suất lao động, suy yếu hệ miễn dịch.

Bác sĩ Khánh hướng dẫn một số mẹo có thể giảm tình trạng này gồm điều chỉnh thói quen sinh hoạt và tạo môi trường ngủ lý tưởng. Phòng ngủ cần yên tĩnh, tối và nhiệt độ dễ chịu. Sử dụng rèm chắn sáng, thiết bị chống ồn hoặc máy lọc không khí để không gian ngủ thoải mái. Trước khi ngủ, hãy hạn chế sử dụng các thiết bị điện tử ít nhất 60 phút bởi ánh sáng xanh từ màn hình điện thoại, tivi hay máy tính có thể ức chế melatonin - hormone quan trọng giúp đưa cơ thể vào giấc ngủ.

Duy trì giờ đi ngủ và thức dậy cố định mỗi ngày giúp ổn định đồng hồ sinh học. Thời gian lý tưởng là ngủ trước 23h và thức dậy vào khoảng 6h. Tránh ngủ bù quá nhiều vào ngày cuối tuần hay nghỉ lễ vì có thể làm rối loạn chu kỳ ngủ - thức tự nhiên.

Trước giờ ngủ, người bệnh có thể thư giãn bằng cách ngâm chân nước ấm pha thảo dược (gừng, sả, hoa cúc), uống sữa ấm pha mật ong hoặc dùng trà hoa cúc, tâm sen. Bổ sung các tinh chất thiên nhiên như blueberry (việt quất) và ginkgo biloba (bạch quả) giúp tăng cường máu lên não, cải thiện mất ngủ, đau đầu. Không nên ăn no vào buổi tối, nhất là gần giờ đi ngủ, hạn chế các thức uống như cà phê, trà đậm, rượu bia sau 16h vì dễ làm hưng phấn hệ thần kinh, gây khó ngủ hoặc ngủ chập chờn.

Đo đa ký giấc ngủ giúp đánh giá chất lượng giấc ngủ, phát hiện các rối loạn tiềm ẩn. Ảnh: Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh

Nếu đã điều chỉnh thói quen sinh hoạt nhưng tình trạng mất ngủ rạng sáng vẫn kéo dài, người bệnh nên đến chuyên khoa thần kinh tại các cơ sở y tế uy tín khám. Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định thực hiện đo đa ký giấc ngủ. Đây là phương pháp theo dõi hoạt động của não, nhịp tim, nhịp thở, cử động mắt và chân trong suốt giấc ngủ.

Dựa vào kết quả, bác sĩ xác định chính xác nguyên nhân gây rối loạn giấc ngủ như ngưng thở khi ngủ, rối loạn nhịp sinh học hay các bệnh lý khác, từ đó có phác đồ điều trị phù hợp. Tùy từng nguyên nhân, người bệnh được hướng dẫn thực hiện liệu pháp hành vi - nhận thức, áp dụng kỹ thuật cải thiện giấc ngủ tự nhiên hoặc dùng thuốc điều trị ngắn hạn theo tư vấn của bác sĩ.

Bác sĩ Khánh khuyên người mất ngủ không tự ý sử dụng thuốc ngủ hay thực phẩm chức năng không rõ nguồn gốc, vì có thể gây lệ thuộc hoặc gặp tác dụng phụ ảnh hưởng gan, thận, thần kinh.

Phượng Thy