Phèn được Quỳnh nhận nuôi cách đây hai năm để trông quán, ngày thường được xích vào góc tường, thi thoảng được thả để đi loanh quanh trong nhà. Theo Quỳnh, Phèn là chú chó hiền lành, không tấn công dù bị trẻ em đạp trúng nên không bị rọ mõm.

Hai tháng trước, khi khách đến mua hàng, Phèn bất ngờ sủa inh ỏi, cắn vào chân khách hàng gây chảy máu. Sau đó, cô phải bồi thường tiền thuốc, thăm nom và dẫn khách đi tiêm phòng dại. Sau khi hoàn tất phác đồ và sức khỏe khách ổn định, Quỳnh mới tạm thở phào.

Cô cho biết, từ ngày xảy ra sự việc, một số khách quen hạn chế ghé tiệm hoặc mua hàng trong lo lắng vì sợ Phèn tấn công dù đã bị nhốt vào chuồng và rọ mõm.

Chú chó tên Lu nhà Thu Uyên sau khi cắn người được đem đi tiêm vaccine dại, rọ mõm. Ảnh: NVCC

Tương tự Thảo Quỳnh, Thu Uyên, 30 tuổi, nhân viên văn phòng ở phường Tân Hưng, TP HCM cũng day dứt chó cưng cắn bạn thân của mình. Uyên cho biết Lu sống cùng gia đình 7 năm, nuôi nhốt trong nhà, chỉ rọ mõm và đeo dây xích khi ra đường chơi.

Hai tuần trước, bạn thân của Uyên ghé nhà, đậu xe sát cổng. Lu bất ngờ nhảy chồm lên cắn vào tay bạn. Uyên đưa bạn đi kiểm tra y tế và tiêm vaccine phòng dại. "Bệnh dại có tỷ lệ tử vong 100% nếu mắc phải. Tôi sợ nhất là lỡ để lại hậu quả gì, mình ân hận cả đời", cô nói. Từ đó, chú chó luôn được rọ mõm khi có người lạ bước vào sân.

Quỳnh và Uyên nằm trong nhiều trường hợp không kiểm soát được hành vi của thú cưng. Theo bác sĩ Bùi Thanh Phong, Quản lý Y khoa, Hệ thống Tiêm chủng VNVC, có nhiều nguyên nhân khiến chó, mèo trở nên mất kiểm soát, hành động khác với tính cách thường ngày.

Nhiều con vật có bản năng bảo vệ lãnh thổ mạnh, khi thấy người lạ bước vào nhà sẽ phản ứng để xua đuổi, cảnh báo. Nhiều con đang bị đau, khó chịu trong người cũng nhạy cảm, dễ tấn công phản kháng khi bị chạm vào. Ngoài ra, thiếu vận động, bị nhốt quá lâu, ít tiếp xúc với xã hội cũng gia tăng hành vi bất thường ở động vật.

Bác sĩ Phong cho biết, mùa nắng nóng, nhiệt độ cao, thú cưng càng dễ cáu kỉnh. Lý do, chó, mèo rất dễ mất nước, say nắng, dẫn đến mệt mỏi, phản ứng phòng vệ mạnh trước tác động từ bên ngoài. Nhiều con trong trạng thái bức bối sẽ có xu hướng sủa, gầm gừ hoặc tấn công khi thấy người lạ, đặc biệt khi đang bị xích hoặc nhốt trong không gian chật hẹp. Nếu chủ không chú ý quan sát và kiểm soát hành vi thú cưng, các vụ cắn người sẽ gia tăng.

Số liệu từ Cục Thú y cho thấy, cả nước có hơn 4,9 triệu hộ nuôi chó, mèo, tổng cộng đến 7,6 triệu con. Chương trình quốc gia phòng, chống bệnh dại đặt mục tiêu tiêm vaccine dại cho 70% tổng đàn giai đoạn 2022-2025 và 80% giai đoạn 2026-2030 để góp phần kiểm soát bệnh dại. Tuy nhiên, tỷ lệ vật nuôi được tiêm phòng đầy đủ vẫn còn rất thấp khiến bệnh dại có nguy cơ bùng phát cao.

Hệ thống Tiêm chủng VNVC ghi nhận nhiều lượt tiêm vaccine dại vào mùa nắng nóng. Ảnh: Bình An

Bác sĩ Phong lưu ý dù chó mèo được tiêm vaccine phòng dại, nguy cơ lây truyền bệnh cho người bị cắn vẫn không loại trừ hoàn toàn. Lý do, khi thú cưng chưa được tiêm đủ liều, tiêm nhắc lại không đúng thời gian hoặc cơ thể không đáp ứng miễn dịch đầy đủ, chúng vẫn có thể trở thành nguồn lây bệnh. Mặt khác, chó mèo có hành vi tiếp xúc với nhau như liếm, cắn hoặc tiếp xúc với các loài gặm nhấm như chuột, khiến chúng có nguy cơ mang mầm bệnh dại mà chủ nuôi không hay biết.

Thú cưng có thể lây truyền virus dại cho con người qua vết cắn, cào, liếm... lên vết thương hở. Thời gian ủ bệnh thường từ 2-8 tuần, có thể ngắn hơn hoặc kéo dài trên một năm, tùy mức độ tổn thương, vị trí vết thương và tải lượng virus xâm nhập cơ thể. Khi bệnh dại khởi phát, tỷ lệ tử vong gần như 100% cho cả vật nuôi lẫn con người. Do vậy, bác sĩ Phong lưu ý mọi người nên rọ mõm cho chó cưng khi ra đường, tránh cho tiếp xúc với khách đến chơi, không để trẻ chơi một mình với chúng.

Biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất được khuyến cáo hiện nay là vaccine. Hiện Việt Nam có hai loại vaccine ngừa dại gồm Verorab (Pháp), Abhayrab (Ấn Độ). Người bị động vật cắn, cào (chưa từng tiêm vaccine) gồm 5 mũi, vào các ngày 0-3-7-14-28, đường tiêm ở bắp; hoặc 8 mũi vào ngày 0-3-7-28, tiêm trong da.

Trường hợp chủ động tiêm ngừa khi chưa bị vật nuôi cắn, phác đồ gồm ba mũi cơ bản (ngày 0-7-21 hoặc 0-7-28) và các mũi tiêm nhắc dành cho người có nguy cơ cao. Nếu đã tiêm đủ số mũi vaccine, người dân sẽ tiêm tiếp hai mũi vào ngày 0-3 qua đường bắp hoặc trong da ở những lần cắn, cào sau đó.

Ngoài ra, khi không may bị chó cắn mèo cào, mọi người cần rửa vết thương, hạn chế làm dập và không băng kín; kịp thời đến cơ sở y tế để khám, tư vấn, tiêm vaccine, huyết thanh kháng dại; tuyệt đối không tự can thiệp hoặc nhờ thầy lang chữa trị.

Video giải thích cơ chế tấn công của virus dại. Video: Seeker

Bình Nguyên