Thông tin được GS.TS.BS Nguyễn Duy Ánh, Giám đốc Bệnh viện Phụ sản Trung ương, chia sẻ tại hội nghị về bệnh truyền nhiễm ở Hà Nội mới đây.

HPV (Human Papillomavirus) là một nhóm gồm hơn 200 chủng virus. Trong đó, khoảng 40 chủng gây ra các bệnh lây truyền qua đường tình dục vùng hậu môn - sinh dục. Virus này có thể lây truyền qua quan hệ tình dục đường âm đạo, miệng, hậu môn, hoặc qua tiếp xúc da khi quan hệ tình dục.

Yếu tố nguy cơ gây nhiễm HPV là tuổi tác, số lượng bạn tình, hệ thống miễn dịch bị ức chế. Nhiễm virus có thể dẫn đến ung thư, tổn thương miệng và đường hô hấp trên, mụn cóc sinh dục và hậu môn.

Theo giáo sư Ánh, nhiễm HPV rất phổ biến, nhưng chỉ có một số ít ca chuyển thành tổn thương độ cao. Trong 90% trường hợp, virus sẽ bị thải loại trong vòng hai năm mà không ảnh hưởng đến sức khỏe. Các chủng virus nguy cơ thấp có thể gây ra mụn cóc trên bề mặt ẩm ướt hoặc lớp lót bên trong của một số cơ quan và khoang cơ thể. 10% người lớn sẽ có mụn cóc sinh dục ngoài trong suốt cuộc đời của họ. Những chủng này hiếm khi gây ung thư và thường tự khỏi mà không cần điều trị.

Còn các chủng HPV nguy cơ cao gây 5% tổng số ca ung thư trên toàn cầu. Nhiễm trùng mạn tính với các chủng HPV nguy cơ cao có thể dẫn đến những thay đổi tế bào có thể trở thành ung thư nếu không được điều trị. HPV có thể lây nhiễm cho bất kỳ ai bất kể giới tính, khuynh hướng tình dục. Các chủng HPV nguy cơ cao là tác nhân lây truyền qua đường tình dục phổ biến nhất trên toàn cầu. Tỷ lệ nhiễm cao nhất xảy ra ở phụ nữ trong độ tuổi 20-25.

Ước tính, các chủng HPV nguy cơ cao gây ra 75% các trường hợp ung thư âm đạo, 70% ung thư âm hộ, 70% ung thư vòm họng, 60% ung thư dương vật, 90% ung thư hậu môn. Đặc biệt, chúng gây nên hơn 95% các trường hợp ung thư cổ tử cung, riêng chủng 16 và 18 gây hơn 70% trường hợp. Việt Nam ghi nhận khoảng 4.600 ca mới mỗi năm, hơn 2.500 ca tử vong do ung thư cổ tử cung mỗi năm.

Nhân viên y tế trong phòng xét nghiệm tại bệnh viện. Ảnh: Quỳnh Trần

Vaccine HPV có thể ngăn ngừa hơn 90% các bệnh ung thư do virus nguy cơ cao gây ra. Hiện nay, vaccine được khuyến cáo tiêm cho trẻ em 11 hoặc 12 tuổi, có thể bắt đầu cho trẻ từ 9 tuổi. Có thể tiêm bổ sung cho phụ nữ đến 26 tuổi, nam giới đến 21 tuổi.

Tuy nhiên, ước tính chỉ 12% phụ nữ và trẻ em gái Việt Nam từ 15 đến 29 tuổi được tiêm vaccine HPV, thấp hơn rất nhiều so với các nước trong khu vực Đông Nam Á. Chẳng hạn, ở Singapore, con số đạt 80% và tỷ lệ này ở Mianma còn cao hơn.

Các hiệp hội y khoa trên thế giới khuyến cáo người từ 25 đến 65 tuổi xét nghiệm HPV mỗi 5 năm một lần. Xét nghiệm phết tế bào Pap Smear có thể bỏ sót một số trường hợp ung thư cổ tử cung, phụ thuộc vào việc lấy mẫu, thời gian đọc mẫu... Do đó, các chuyên gia khuyến cáo nên kết hợp thực hiện xét nghiệm HPV DNA để phát hiện sớm các tổn thương tiền ung thư cổ tử cung và ung thư.

Lê Phương