Mẹ bé, chị Hậu 37 tuổi, từng phẫu thuật điều trị lạc nội mạc buồng trứng và u xơ tử cung, khó mang thai do giảm dự trữ buồng trứng nghiêm trọng, phải thực hiện hỗ trợ sinh sản với số phôi ít ỏi. Không may, lần đầu thai nhi bị dị tật Trisomy 18 (hội chứng Edwards) phải ngừng thai kỳ ở tuần 19.

Chị mang thai lần hai đến tuần 17, siêu âm hình thái học tại Trung tâm Y học bào thai, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM phát hiện thai nhi có khối u dài 3-4 cm vùng cùng cụt. Tuần thai 22, kết quả chụp MRI ghi nhận khối u lớn, tăng kích thước nhanh, nhiều mạch máu tăng sinh và phát triển ra bên ngoài cơ thể thai nhi. Đến tuần thứ 30, u tăng kích thước lên gấp 5 lần dọa vỡ, thai nhi nguy cơ thiếu máu, suy tim. BS.CKII Nguyễn Bá Mỹ Nhi, Giám đốc Trung tâm Sản Phụ khoa, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, cho biết u quái ở cùng cụt của thai nhi thuộc type 1 (gồm có 4 type), tức khối u nằm hoàn toàn ở ngoài vùng này.

Ở tuần 34, khối u phát triển gấp đôi kích thước cơ thể thai nhi, đồng thời thai nhi có biểu hiện suy tim. Bác sĩ nhiều chuyên khoa hội chẩn, quyết định sinh mổ kết hợp can thiệp cho cả mẹ và bé.

Tử cung của chị Hậu vừa có nhân xơ vừa giãn to kéo dài do đa ối nên nguy cơ cao bị truyền máu do băng huyết sau sinh. Đối với thai nhi, quá trình sinh mổ có nguy cơ làm vỡ khối u gây chảy máu không cầm được khiến bé có thể tử vong. Để giải quyết các rủi ro trên, êkíp mổ rạch một đường dọc lớn từ đoạn dưới đến đáy tử cung đón bé an toàn mà không vỡ u. Mẹ được khâu phục hồi cơ tử cung, không xảy ra băng huyết sau sinh và không cần truyền máu.

Bé gái chào đời vào cuối tháng 4 nặng 3,4 kg, trong đó riêng khối u nặng 1,8 kg dài gần 20 cm. Bé được thở oxy, chăm sóc đặc biệt tại Trung tâm Sơ sinh (NICU). Các bác sĩ Ngoại Nhi đánh giá khối u và theo dõi song song, dự kiến sau 24 giờ, khi bé ổn định sẽ được mổ tách khối u. Tuy nhiên hai tiếng sau, khối u bắt đầu chảy máu trong, bé có nguy cơ sốc mất máu đe dọa tính mạng.

BS.CKII Nguyễn Đỗ Trọng cho biết khối u rất lớn có thể liên quan tới đại trực tràng, bàng quang, cơ quan tiết niệu sinh dục và các cấu trúc xung quanh. Vì vậy, êkíp cần tách trọn vẹn, hạn chế mất máu, tổn thương các cơ quan và đảm bảo thẩm mỹ cho trẻ.

Bác sĩ Nhi (ở giữa) mổ lấy thai cho chị Hậu. Ảnh: Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh

Sau gần 4 tiếng, khối u được bóc tách thành công, bé được truyền 500 ml máu. Một ngày sau bé ổn định tuần hoàn, hô hấp, cai máy thở.

Một tuần tiếp theo bé được cai oxy và tập bú sữa mẹ. TS.BS Cam Ngọc Phượng, Giám đốc Trung tâm Sơ sinh, cho biết kết quả giải phẫu bệnh sau đó xác định u lành tính. Sau hơn 3 tuần nuôi dưỡng, bé khỏe mạnh xuất viện giữa tháng 5.

Bác sĩ Trọng (ngoài cùng bên phải) phẫu thuật tách khối u cho bệnh nhi. Ảnh: Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh

U quái vùng cùng cụt là bệnh lý với tỷ lệ mắc khoảng 1/20.000-40.000 ca sinh, được chia thành 4 type. Type một như trường hợp bé Giang. Type hai là u nằm một phần ở trong bụng và ngoài xương cùng cụt như hình quả tạ. Type ba u nằm hầu hết trong bụng nhưng vẫn có thể thấy một phần ở ngoài vùng xương hay tầng sinh môn. Khối u nằm hoàn toàn trong ổ bụng là type 4.

Hiện chưa xác định được nguyên nhân gây bệnh. Nếu không được điều trị kịp thời, bệnh có thể gây tình trạng suy tim thai, mẹ gây đa ối và hội chứng xoay gương, dẫn đến phù nhau thai. Khối u có thể vỡ trong, sau sinh khiến cả mẹ lẫn bé bị sốc mất máu, tử vong. U quái cùng cụt có thể phát hiện sớm thông qua việc siêu âm tiền sản từ đó đánh giá nguy cơ và lên các phương án điều trị cho trẻ ngay khi chào đời, theo bác sĩ Mỹ Nhi. Thai phụ cần khám thai định kỳ tại các đơn vị có đầy đủ trang thiết bị để phát hiện sớm bệnh.

Đình Lâm - Tuệ Diễm

*Tên nhân vật trong bài đã được thay đổi