Có nhiều loại testosterone

Testosterone là một loại hormone androgen được sản xuất bởi vỏ thượng thận, tinh hoàn và buồng trứng. Testosterone thường được coi là hormone sinh dục chính liên quan đến nam giới, bởi chức năng kích thích phát triển các đặc điểm như cơ bắp, giọng nói trầm, lông trên cơ thể và sản xuất tinh trùng.

Tiến sĩ Faysal Yafi, Trưởng khoa Sức khỏe Nam giới và Tiết niệu Tái tạo, Đại học California, Mỹ, cho biết thực ra có 3 loại testosterone. Loại đầu tiên là testosterone tự do, có sẵn cho các tế bào sử dụng. Hai loại testosterone khác chiếm hầu hết testosterone trong máu, được gắn vào các protein albumin và globulin liên kết hormone sinh dục (SHBG).

Testosterone liên kết albumin cũng có sẵn cho cơ thể sử dụng, còn testosterone gắn vào protein SHBG không có sẵn. Testosterone gắn SHBG tăng lên khi nam giới già đi.

Lượng testosterone cao nhất vào buổi sáng

Testosterone tuân theo nhịp sinh học của cơ thể hay nhịp ngủ. Mức testosterone lên cao nhất vào buổi sáng lúc 7h-10h và thấp nhất vào buổi tối. Tiến sĩ Yafi cho biết mức testosterone cao vào sáng sớm có thể giúp nhiều người tập luyện tốt và tập trung hơn. Do đó, để tận dụng tối đa lượng testosterone cho tập luyện, quan hệ hay thậm chí để tập trung vào một dự án lớn, hãy thực hiện lúc sáng.

Các bài tập như nâng tạ có thể làm tăng nồng độ testosterone ở nam giới. Ảnh: Như Quỳnh

Ảnh hưởng đến não và cơ thể

Testosterone thường được nhắc đến với vai trò phát triển cơ bắp và ham muốn tình dục, nhưng còn liên quan đến nhiều vấn đề khác ngoài sức khỏe thể chất. Tiến sĩ Yafi cho biết có rất nhiều tài liệu cho thấy mối liên hệ giữa mức testosterone thấp, chứng trầm cảm và các rối loạn tâm trạng khác, thậm chí là mất trí nhớ chứng hay hội chứng não sương mù gây khó tập trung, mất động lực.

Bệnh nhân có mức hormone thấp sau khi được điều trị bằng liệu pháp testosterone thường có nhiều động lực, tập trung hơn, trí nhớ cải thiện.

Mất cân bằng testosterone có thể gây vô sinh

Sau tuổi dậy thì, nam giới khỏe mạnh có mức testosterone cao gấp 15 lần so với nữ giới. Ở nữ giới, hormone testosterone có vai trò giúp xương và hệ thống sinh sản khỏe mạnh, đồng thời thúc đẩy ham muốn tình dục.

Mất cân bằng hormone này có thể gây vô sinh ở nam và nữ. Mức testosterone thấp ở nam giới dị tính hay mức testosterone cao ở nữ giới đều có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản. Do đó, xét nghiệm máu đánh giá mức testosterone thường được tiến hành khi kiểm tra nguyên nhân vô sinh.

Nồng độ testosterone tổng thể bao gồm cả testosterone tự do và testosterone liên kết. Với nam giới 19-49 tuổi, mức testosterone tổng thể khoảng 249-836 ng/dL, còn nam giới từ 50 tuổi trở lên là 193-740 ng/dL.

Cẩn trọng với liệu pháp thay thế testosterone

Liệu pháp thay thế testosterone là phương pháp nhằm tăng testosterone từ mức thấp lên bình thường. Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) chỉ chấp thuận sử dụng testosterone theo toa để điều trị tình trạng suy sinh dục ở nam giới, không khuyến nghị cho nữ giới hay tình trạng testosterone thấp do lão hóa. Testosterone cũng có thể được kê đơn dành cho người chuyển giới nam, có sẵn dưới dạng gel, dung dịch bôi ngoài da, miếng dán, dạng tiêm hoặc viên nang uống.

Bổ sung quá nhiều testosterone có thể gây vô sinh, tăng nguy cơ đột quỵ, tăng huyết áp, tích tụ hồng cầu, đau tim, cục máu đông ở chân, thuyên tắc phổi và ung thư.

Hiệp hội Nội tiết Mỹ khuyến nghị sử dụng liệu pháp này ở đàn ông lớn tuổi thiếu hụt testosterone nhằm đạt được mức hormone thấp tới bình thường, nhưng chỉ sau khi xem xét cẩn thận rủi ro và lợi ích.

Anh Ngọc (Theo Men's Health)