Tại hội thảo triển khai Chương trình Đối tác hành động quốc gia về nhựa (NPAP) do Bộ Nông nghiệp và Môi trường cùng Chương trình Phát triển Liên hợp quốc tổ chức sáng 9/7, đại diện Công ty kiểm toán KPMG dẫn báo cáo của Ngân hàng thế giới (WB) cho biết, Việt Nam là một trong những quốc gia đóng góp hàng đầu thế giới vào ô nhiễm nhựa đại dương khi liên tục nằm trong số 10 quốc gia hàng đầu về rò rỉ rác thải nhựa.

Theo ước tính của WB, năm 2018, Việt Nam phát thải khoảng 3,7 triệu tấn rác thải nhựa, dự báo đến 2030 con số này là 7,6 triệu tấn. Chỉ có 0,4 triệu tấn trong số này được tái chế, trong khi hầu hết nhựa bị đốt cháy, đổ hoặc chôn lấp.

Rác thải nhựa ở ven biển Côn Đảo, tháng 11/2023. Ảnh: Gia Chính

Để đạt được các mục tiêu giảm nhựa như, giảm hơn 43% rò rỉ nhựa vào năm 2030 và đạt giảm 75% rác thải biển. KPMG cho rằng sẽ phải cần nguồn tài chính khoảng 8-9 tỷ USD trong 5 năm tới.

Trong đó, 2-2,5 tỷ USD phục vụ việc giảm, thay thế nhựa ở đầu nguồn; 1,4-2 tỷ USD cho thu thập, phân loại nhựa; 2,8-3,4 tỷ USD cho tái chế; khoảng 1 tỷ USD cho các biện pháp can thiệp như đốt và ủ phân và 700-900 triệu USD cho biện phát xử lý cuối cùng.

Nhóm nghiên cứu nhận định, sau khi trừ đi các khoản đóng góp từ Chính phủ, hợp tác đa phương, song phương, doanh nghiệp tư nhân thì nguồn tiền thiếu hụt khoảng 6-7 tỷ USD.

Để có nguồn bổ sung, nhóm chuyên gia đưa ra 6 khuyến nghị cho Việt Nam. Đầu tiên là cải cách và tối ưu hóa khung trách nhiệm mở rộng nhà sản xuất; tăng cường tiêu chuẩn và chứng nhận chất lượng; thúc đẩy đầu tư cho đổi mới trong nhựa tái chế và nhựa thay thế; chính thức hóa và hỗ trợ khu vực phi chính thức; thiết lập hệ sinh thái tái chế có thể mở rộng thông qua các cụm công nghiệp và tăng cường quản lý chất thải đô thị và nông thôn.

Nhóm chính sách NPAP. Ảnh: Gia Chính

Bà Ramla Khalidi, Trưởng Đại diện thường trú UNDP Việt Nam đánh giá, nếu như mười năm trước, Việt Nam thường được xếp vào nhóm các quốc gia gây ô nhiễm nhựa hàng đầu thế giới thì ngày nay câu chuyện đó đang thay đổi, không phải vì vấn đề đã được giải quyết hoàn toàn, mà vì Việt Nam đang có những bước đi thực chất và đo lường được để giải quyết vấn đề.

"Chuyển đổi sang một mối quan hệ đối tác thực sự bền vững sẽ cần thời gian. Điều này đòi hỏi hệ thống vận hành hiệu quả, sự dẫn dắt tích cực ở cấp quốc gia, và nguồn tài chính ổn định. Dẫu vậy, điều này là hoàn toàn khả thi nếu tất cả các bên cùng chia sẻ trách nghiệm và duy trì hợp tác", bà Ramla Khalidi nói.

Tại hội thảo đã công bố thành lập nhóm Kỹ thuật chính sách của Chương trình Đối tác hành động quốc gia về nhựa. Nhóm quy tụ 15 thành viên là các hoạch định chính sách, doanh nghiệp, nhà nghiên cứu và đối tác phát triển. Ông Hồ Kiên Trung, Cục phó Môi trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) làm trưởng nhóm.

Ông Trung chia sẻ, nhóm kỹ thuật sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc định hình lộ trình tuần hoàn nhựa của Việt Nam. Hoạt động của nhóm sẽ củng cố nền tảng

chính sách cần thiết cho những thay đổi dài hạn, mang tính hệ thống và đóng góp

cho cam kết của Việt Nam trong việc xây dựng một nền kinh tế tuần hoàn nhựa bền vững.

NPAP Việt Nam ra mắt năm 2020 đã kết nối hơn 200 tổ chức và hỗ trợ trên 160 dự án giảm thiểu ô nhiễm nhựa. Sáng kiến này cũng đã thúc đẩy hơn 570 giải pháp sáng tạo, huy động tổng vốn đầu tư hơn 1 triệu USD.

Gia Chính